Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013. viii

Transkript

1 SUNU Zaman, sınır ve mesafe kavramlarının ortadan kalktığı, bir hızlı değişim ve akışın olduğu, metaforların sürekli değiştiği, farklılık ve rekabetin önemli olduğu yeni bir bin yılın içerisindeyiz. Eğitim sistemleri ve özellikle okullarda, bu değişim sürecinden etkilenmektedir. Son yıllarda, eğitimin niteliğini geliştirme amacına yönelik olarak genel kamu sistemi içerisindeki okullara daha fazla özerklik verilmesi, yetki aktarımı (bütçe, personel ve program alanları) yapılması, öğretmenlerin yetkilendirilmesi ve okulların yerinden yönetilmesine doğru uluslararası bir eğilim ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşımlardan Okul merkezli yönetim (OMY), daha etkili bir okul yönetimini gerçekleştirme ve öğrenme-öğretme sürecini geliştirecek koşulları sağlama hedefine odaklanmıştır. OMY özerklik, katılımlı karar alma sürecinin birleşiminden oluşan bir okul geliştirme yaklaşımı olarak öğretmenlere ve yöneticilere daha çok yetki ve sorumluluk vererek onların okulu sahiplenmelerini ve etkili öğrenmeyi gerçekleştirmelerini öngörmektedir. Bu yaklaşım, okulların öğrenen örgütlere dönüştürme çabalarına katkı sağlayacaktır. OMY bağlamında yalnızca resmi, bürokratik kural ve prosedürleri uygulayan okul yöneticileri yerine informal, kültürel ve postmodern bir yapıya dönüşmüş olan okulları yönetebilecek eğitim liderlerine ihtiyaç ortaya çıkmıştır. Okul örgütünün doğası gereği çıktıların insan davranışları (bilişsel, duyuşsal ve psikomotor) olması ve klasik örgüt ve yönetim kuramlarının postmodern dünyada geçerliliğini yitirmesi, özellikle eğitim liderlerinin değişim yöneticisi, vizyoner, karizmatik, dönüşümcü, etik, yetenek ve çatışma yöneticisi rollerini bütüncül bir yaklaşımla sergilemesini gerektirmiştir. vii

2 OMY ve liderlik yaklaşımları bağlamında son gelişmeleri de içerecek şekilde kitabı hazırlayan öğretim üyemiz Yrd. Doç. Dr. Tufan Aytaç ı kutlar, Türk Eğitim Sisteminin gerek akademik anlamda gerekse de politika uygulayıcıları tarafından daha da ileriye götürülmesi çabalarına yönelik akademisyenlere, yöneticilere, öğretmenlere ve öğrencilere yararlı olmasını dilerim. Prof. Dr. Recep ŞAHİNGÖZ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı Yozgat/2013 viii

3 SUNU Okula Dayalı Yönetim ya da Okul Merkezli Yönetim özünde okula daha çok bağımsızlık ve özerklik verilmesi anlayışıdır. Okul Merkezli Yönetim, Etkili Okul Hareketi nin bugün geldiği son nokta olarak görülebilir. Okula Dayalı Yönetim, okul geliştirme yaklaşımlarından biri olup okulun nicel ve nitel olarak kaliteyi yakalaması anlayışı olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla, Bir Kalite Okulu yaklaşımı olarak okula dayalı yönetim özellikle de 1990 larda öne çıkan Toplam Kalite Yönetimi, öğrenen örgüt, stratejik yönetim ve planlama ve dönüşümcü liderlik yaklaşımlarıyla da yakın ilişki içindedir. Okul Merkezli Yönetim anlayışının bir doktora tezine konu olacak genişlik ve derinlikte Türkiye de ilk kez öğrencim ve meslektaşım Dr. Tufan Aytaç tarafından araştırıldığı bu çalışmada; okulun vizyon, misyon ve temel değerlerinin geliştirilmesi uygulamalı olarak gösterilmektedir. Çalışmada, Okula Dayalı Yönetim yaklaşımıyla yakın ilişkide bulunan kavramlarda mercek altına alınmıştır. Ayrıca, çalışma Okula Dayalı Yönetim yaklaşımının Türk Millî Eğitim sistemine uygulanabilirliğini araştırmasıyla da özgün ve orijinaldir. Dr. Tufan Aytaç ı kutluyor ve bu alandaki çalışmalarını sürdürmesini bekliyorum. Eserin okul geliştirme çalışmalarına ilgi duyan ve denemeye girişen akademisyenlere, uygulayıcılara ve öğrencilere yararlı olacağını düşünüyorum. Prof. Dr. Ali BALCI Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ankara/2000 ix

4

5 ÖN SÖZ Eğitimin niteliğini geliştirme amacına yönelik olarak yerinden yönetim, özerklik, katılım, müşteri memnuniyeti, vizyoner öğrenen örgütler ve benzeri yaklaşımlar eğitim sisteminin temel üretim birimi olan okul örgütünün geliştirilmesinde ve yeniden yapılandırılmasında dayanak noktaları olarak alınmaktadır. OMY, Türk Eğitim Sisteminin kendini yenileyememesinin altında yatan aşırı merkeziyetçilik ve katılım yetersizliği olgusuna karşı okulların katılım ve özerkliğe dayalı yeni bir paradigmayla geliştirilmesinde ve yeniden yapılandırılmasında geçerli bir yaklaşım olarak görülebilir. Kitap, Okul Merkezli Yönetim (Ankara daki Ortaöğretim Kurumları Üzerinde Yapılan Bir Araştırma) adlı doktora tezi temel alınarak geliştirilmiştir. Amaç, eğitim sistemlerinin yeniden yapılandırılmasına yönelik olarak eğitimin üretildiği okul örgütünün geliştirilmesine ilişkin yaklaşımlardan okul merkezli yönetimin ne olduğunu ortaya koymaktır. Ayrıca OMY bağlamında güncel liderlik yaklaşımları da ele alınmıştır. Ayrıca, kitapta bu yaklaşımın Türk Eğitim Sisteminin ortaöğretim kademesinde uygulanabilirlik düzeyinin belirlenmesine yönelik yapılan bir araştırma verilmiştir. Kitabın hazırlanmasında ve araştırmanın yürütülmesinde değerli yardım ve katkılarını esirgemeyen, teşvik eden Sayın Hocam Prof. Dr. Ali BALCI ya, araştırmaya katılan okul yöneticileri ve öğretmenlere en derin saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım. Kitabın genişletilmiş ikinci baskısında OMY yönetimle ilgili dünyadaki güncel uygulamalar, bu modeli hayata geçirme biçimleri ve süreçleri ile değişen liderlik yaklaşımlarına yerverilmiştir. Ayrıca, kitabın genişletilmiş dördüncü baskısının yayımını titizlikle gerçekleştiren ve her konuda xi

6 yardımlarını esirgemeyen başta Nobel Akademik Yayıncılık yöneticisi Sayın Nevzat ARGUN a, Eğitim Bilimleri Editörü Sayın Naim DİLEK e ve emeği geçen yayınevi personeline teşekkür ederim. Kitabın, eğitim meslektaşlarıma yararlı olmasını dilerim. Yrd. Doç. Dr. Tufan AYTAÇ Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yozgat/2013 xii