Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde İş Kazalarının İncelenmesi ve Önlenmesinde Eğitimin Rolü. Uzm. Dr. Cenk BENLİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde İş Kazalarının İncelenmesi ve Önlenmesinde Eğitimin Rolü. Uzm. Dr. Cenk BENLİ"

Müge Eren
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde İş Kazalarının İncelenmesi ve Önlenmesinde Eğitimin Rolü Uzm. Dr. Cenk BENLİ

2 2 Giriş Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırmalarında Öncelikler konulu toplantı (Mayıs 2012) sadece kayıtlı veya bildirilen iş kazaları Toplantının sonuç bildirgesinde bu alanda araştırmalara ihtiyaç duyulduğu Bu sorun daha fazla oranda ülkemiz için de mevcut Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi te İş Sağlığı ve Güvenliği sorunları arasında ilk sırayı KOBİ lerdeki iş kazası sıklığının yüksekliği almıştır! Politika Belgesine Göre; KOBİ lere yönelik proje, eğitim, tanıtım, seminer vb. çalışmaların artırılarak devam etmesi gerektiği hedef olarak belirlenmiştir

3 3 Amaç Araştırmanın amacı; Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesi nde çalışan işçilerin iş kazası geçirme sıklığının saptanması ve iki farklı eğitim metodunun işçilerin bilgi düzeylerine, iş kazasından korunma davranışlarına ve iş kazası geçirme insidansına olan etkisinin saptanmasıdır

4 Gereç ve Yöntem İki aşamalı olarak planlanan araştırmanın ilk aşamasında; kesitsel tanımlayıcı, ikinci aşamada ise non-randomize kontrollü bir müdahale çalışması Araştırma Ocak 2014 Ocak 2015

4 4 Gereç ve Yöntem İki aşamalı olarak planlanan araştırmanın ilk aşamasında; kesitsel tanımlayıcı, ikinci aşamada ise non-randomize kontrollü bir müdahale çalışması Araştırma Ocak 2014 Ocak 2015 tarihleri arasında Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren ve çalışmaya katılmayı kabul eden işyerlerinde gerçekleştirildi 5 farklı iş kolundan 5 firma ve 328 çalışan araştırmaya alındı Müdahale ve kontrol grupları belirlenirken kişiye dayalı randomizasyon uygulanmadı

5 5 Gereç ve Yöntem İlk aşamada; İşyerlerinin tümünde işçilere anket uygulanarak müdahale sonrasında da ölçülecek değişkenler ve tanımlayıcı veriler toplandı İşçilerin son bir yıl içinde iş kazası geçirme sıklığı açısından benzer, Rastgele üç farklı gruba (şirket bazında) bölündü

6 6 Gereç ve Yöntem İkinci aşamada ise; Gruplardan ikisine (iki farklı metod ile) iş kazalarından korunma konusunda eğitim Kontrol grubuna ise herhangi bir eğitim yapılmamıştır. Eğitim programı tamamlandıktan en az altı ay sonra işyerleri tekrar ziyaret edildi İşyerleri tekrar ziyaret edilerek eğitim sonrası veri toplama formu aracığıyla eğitimde hedeflenen davranışların ne oranda sergilendiği araştrıldı

7 7

8 8 Gereç ve Yöntem Müdahale 1 grubuna klasik sınıf düzeninde anlatım yöntemiyle iş kazalarından korunma eğitimi, Müdahale 2 grubuna yine iş kazalarından korunma konusunda aktif katılımlı, örnek olay incelenmesini içeren grup tartışması şeklinde eğitim yapılmıştır Kontrol grubuna ise başlangıçta herhangi bir eğitim oturumu gerçekleştirilmedi. Eğitim oturumu üç konu başlığından oluşmakta İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazalarının tanımı, iş kazalarının nedenleri ve korunma ilkeleri ile güvenli davranışlar ve kişisel koruyucu donanım kullanımı

9 9 Yaş Eğitim Durumu 35,6% 56,2% 28,1% 23,5% 9,6% 17,1% 16,0% 10,0% 1,8% 1,4% 0,7% 19 ve altı ve üstü Yaş İlkokul Ortaokul Lise Meslek Lisesi Üniversite Eğitim Durumu (p=0,907) (p=0,411)

10 10 İşsiz Kalma Korkusu Yok Var Ek İş Yapma Durumu Yok Var [KATEGOR İ ADI] 12,1% [KATEGOR İ ADI] 9,3% [KATEGOR İ ADI] 87,9% [KATEGOR İ ADI] 90,7% (p=0,737) (p=0,759)

11 11 Sektörde Çalışma Süresi (yıl) 25 21, , ,6 10,2 11,1 Std + Std - Ortalama 5 3,5 2,2 0 0,2 Müdahale 1 Müdahale 2 Kontrol ANOVA: 0,205

12 12 54 Haftalık Çalışma Süresi (saat) 53 53, ,3 49,9 50,2 Std + Std - 49 Ortalama ,5 46,8 47,4 46 Müdahale 1 Müdahale 2 Kontrol Kruskal-Wallis: <0,053

13 13 Mesleğe Yönelik Okul Hayır Evet Mesleğe Yönelik Kurs Hayır Evet Evet; 42,3% Hayır; 57,7% Evet; 29,2% Hayır; 70,8% (p=0,356) (p=0,284)

14 İSG Eğitimi Evet Hayır İSG Eğitimcisi

14 14 İSG Eğitimi Evet Hayır İSG Eğitimcisi İş Güvenliği Uzmanı İşyeri Hekimi İş Kazalarından Korunma Eğitimi Evet Hayır Hayır; 18,1% İşyeri Hekimi; 7,4% Hayır; 13,5% Evet; 81,9% İş Güvenli ği Uzmanı; 92,6% Evet; 86,5% (p=0,144) (p=0,470) (p=0,773)

15 15 İSG Hizmeti İSG Hizmet Yeri Evet Hayır Bilmiyorum 40,2% 27,4% Bilmiyoru m; 40,20% Evet; 51,2% 22,4% 10,0% Hayır; 8,5% İşyeri Sağlık Birimi OSGB İSG Hizmet Yeri İSG Hizmeti Almıyorum Bilmiyorum (p=0,069) (p=0,075)

16 16 İşe Giriş Sağlık Raporu Evet Hayır İşe Giriş Muayenesi Evet Hayır Hayır; 3,6% Hayır; 15,3% Evet; 96,4% Evet; 84,7% (p=0,869) (p=0,161) Not: 33 kişi (%12,2) Sağlık Raporu aldığı halde muayene olmadığını ifade etmiştir.

17 17 Özellikli Muayne, Tahlil, Tetkik 81,5% 45,6% 36,7% 42,3% 29,2% 16,7% 10,7% 22,8% Akciğer Filmi Tam Kan Sayımı EKG SFT Gaita Tahlili İdrar Tahlili Göz Muaynesi Kulak Muaynesi (p=0,833) (p=0,373) (p=0,893) (p=0,900) (p<0,001) (p=0,149) (p=0,161) (p=0,154)

18 18 İşin Riskleri Hakkında Bilgilendirme Evet Hayır 37,4% Bilgilendirmeyi Yapan Kişi 32,0% Hayır; 30,4% 19,2% Evet; 61,9% 9,6% 1,8% (p=0,091) Hiç Kimse İşyerinden Bir Yetkili İSG Uzmanı Usta/ Ustabaşı İşyeri Hekimi (p=0,095)

19 19 Molalardan Memnuniyet Çok Memnun Memnun Kısmen Memnun Memnun Değil Hiç Memnun Değil İşi Monoton Bulma 1,8% 2,1% İşten Memnuniyet Çok Memnun Memnun Kısmen Memnun Memnun Değil Hiç Memnun Değil 10,3% 8,2% [DEĞER] [DEĞER] 14,6% 15,3% 23,1% 35,6% [DEĞER] 30,6% 57,3% Çok Sıklıkla Sıklıkla Kararsız Bazen Hiç Bulmuyor (p=0,409) (p=0,975) (p=0,677)

20 20 Kullanılan KKD 80,4% 62,6% 67,3% 40,9% 49,1% 50,2% 37,2% 43,1% 6,8% Baret Maske Gözlük Yüz Siperi Eldiven Kulaklık Başlık Ayakkabı İş Elbisesi (p=0,272) (p=0,136) (p=0,080) (p=0,917) (p=0,107) (p=0,177) (p=0,325) (p=0,220) (p=0,725)

21 21 Risk Faktörü - Sağlığa Olumsuz Etki 58,4% 53,0% 45,2% 44,1% 28,8% 38,1% 35,6% 25,3% 23,8% 31,7% 31,3% 29,5% 28,1% 31,0% 24,6% 18,1% 18,1% 17,1% Gürültü Titreşim Aydınlatma Göz Yorgunluğu Risk Faktörü Kötü koku Duman Toz Gaz Ağır yük Sağlığa Olumsuz Etki

22 22 Risk Faktörü - Sağlığa Olumsuz Etki (2) 33,8% 32,4% 23,5% 20,3% 22,8% 24,9% 18,9% 19,6% 15,3% 12,1% 8,2% 6,0% 4,6% 4,6% 6,4% 5,7% Zor Duruş Kötü Beslenme Kötü Söz Şiddet Aşırı İş Yükü Zaman Baskısı Kötü Davranış Dikkat Dağıtıcı Arkadaş Risk Faktörü Sağlığa Olumsuz Etki

23 23 Meslek Yaşamı Boyunca En Az Bir İş Kazası Geçirme Son Bir Yılda İş Kazası Geçirme Durumu Evet Hayır Evet Hayır Evet; 5,3% Evet; 29,5% Hayır; 70,5% Hayır; 94,7% (p=0,652) (p=0,828)

24 Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesi nden araştırmamıza katılan işçilerde meslek hayatları boyunca en az bir iş kazası geçirme sıklığı %29,5 iken, Son bir yılda iş kazası geçirme sıklığı %5,3

24 24 Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesi nden araştırmamıza katılan işçilerde meslek hayatları boyunca en az bir iş kazası geçirme sıklığı %29,5 iken, Son bir yılda iş kazası geçirme sıklığı %5,3 olarak bulunmuştur Son bir yıl içinde geçirilen kazalarda en sık kaza tipi kırık, çıkık, ezik ve burkulma (%33,3) ile sonuçlanan kazalar olmuştur Geçirilen kazalar sonucunda en çok yaralanan vücut kısmı üst ekstremite (%46,7) olmuştur En sık kaza geçirilen zaman dilimi ise 10:30-12:59 (%41,7) olarak bulunmuştur Geçirilen iş kazaları sonucunda işten uzak kalma süresi olarak en fazla oranda işten hiç uzak kalmama (%26,7) bulunmuştur

25 25 Müdahale Öncesi-Sonrası İş Kazası Geçirme 6,7% Öncesi Sonrası 5,4% 5,5% 4,4% 4,5% 4,3% 4,0% 3,4% Müdahale 1 Müdahale 2 Kontrol Toplam (p=0,727) (p=1,000) (p=1,000) (p=0,541)

26 26 Araştırmanın altı aylık izlem sürecinde; İş kazası sıklık oranı aktif katılımlı eğitim grubunda 32,4 [milyon / işçi sayısı x gün x saat], klasik eğitim grubunda 43,0 [milyon / işçi sayısı x gün x saat] Toplam iş kazası sıklık oranı 39,0 [milyon / işçi sayısı x gün x saat] İş kazası insidans hızı aktif katılımlı eğitim grubunda 34,8 [bin / işçi sayısı], klasik eğitim grubunda 46,5 [bin / işçi sayısı] Toplam iş kazası insidans hızı 42,1 [bin / işçi sayısı]

27 27 Müdahale Öncesi-Sonrası KKD Kulanma Gerekliliği Öncesi Sonrası 85,6% 86,5% 76,7% 71,0% 72,0% 66,3% Müdahale 1 Müdahale 2 Kontrol (p=0,008) (p<0,001) (p=1,000)

28 28 Müdahale Öncesi-Sonrası KKD Kullanma Durumu Öncesi Sonrası 91,0% 80,0% 67,8% 64,0% 68,8% 72,0% Müdahale 1 Müdahale 2 Kontrol (p=0,001) (p<0,001) (p=0,250)

29 29 Araştırmanın izlem sürecinde yeni meydana gelen iş kazalarında kişisel koruyucu donanım kullanımının anlamlı olarak daha az olduğu bulunmuştur (p=0,008) Yeni meydana gelen iş kazalarında anlamlı olarak daha fazla oranda maruz kalınan risk faktörleri; titreşim (p=0,012), aşırı yük taşıma (p=0,041), zorlayıcı çalışma pozisyonu (p=0,048) ve dikkat dağıtıcı mesai arkadaşları (p=0,042) varlığı olarak bulunmuştur Araştırmada yapılan eğitim müdahalesinden sonra her iki müdahale grubunda kontrol grubuna göre; temel iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyinde olumlu yönde anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,001).

30 30 Sonuç ve Öneriler İşyerinde yapılacak eğitim çalışmalarında iki önemli nokta ön plana çıkmaktadır: Eğitim giderlerinin karşılanması iş gücü kaybının oluşması Temel bir ihtiyaç olan eğitimin nitelikli bir şekilde çalışanlara ulaşmasının sağlanması iş kazaları açısından hayati öneme sahiptir

31 31 Sonuç ve Öneriler İş kazalarının önlenmesinde; işyeri çalışma şartlarının iyileştirilmesi, mevcut risklerin tanınması ve gerekli tedbirlerin alınması, çalışanlarda iş güvenliği bilinci ve kültürünün oluşturulması işyerlerinde bu aktivitelerin sürdürülmesi büyük önem taşımakta

32 32 Sonuç ve Öneriler Bu çalışmanın sonuçları genel olarak yetişkin eğitimi, özel olarak ise iş sağlığı ve güvenliği eğitimi alanında yetişkin öğrenme ilkelerine ilişkin teoriyi farklı bir alanda uygulamış ve ona katkı sağlamıştır İşçilere uygulanan etkili, verimli ve aktif katılımlı iş sağlığı ve güvenliği eğitimi ile sağlıklı çalışan, sağlıklı çalışma ortamı ve sonuç olarak sağlıklı toplum sağlanabilecektir

Benzer belgeler

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI HİZMETLERİ

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI HİZMETLERİ İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI BİLİŞİM İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olup, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili gereken tüm hizmetleri