Enes GÜNDÜZ*, Hatice ÖZDEMİR* Öğr. Gör., Erciyes Üniversitesi, Mustafa Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu, İş Sağlığı ve Güvenliği Programı

Transkript

1 Enes GÜNDÜZ*, Hatice ÖZDEMİR* Öğr. Gör., Erciyes Üniversitesi, Mustafa Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu, İş Sağlığı ve Güvenliği Programı ULUSLAR ARASI İSG KONFERANSI 6-7 ARALIK 2017 İSTANBUL/TÜRKİYE

2 GİRİŞ Her geçen gün daha da önem kazanan ve ülkelerin kalkınma düzeylerinin bir belirleyicisi haline gelen iş sağlığı ve güvenliği, çalışanları iş kazaları ve meslek hastalıklarından koruyarak onlara sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sunmak için yapılan sistemli çalışmalar şeklinde tanımlanmaktadır (Tozkoparan ve Taşoğlu, 2011). Günümüzde işletmeler iş sağlığı ve güvenliğine yönelik uygulamaları, faaliyette bulundukları ülkenin yasal mevzuatına uygun olarak çeşitli standartlar ya da modeller çerçevesinde icra etmektedirler (Üngüren ve Koç, 2015) E. GÜNDÜZ 2

3 İşyerlerinde yürütülen çalışmaların amacına ulaşması yani iş kazası ve işten kaynaklı hastalıkların azalması ile bu nedenlerden kaynaklanan maliyetlerin düşürülmesi için işveren, işveren vekilleri, iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri ile çalışanlara önemli görevler düşmektedir. Bu çalışmada, işveren vekilleri, iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri ile çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki düşünceleri, İSG kanunu ve ikincil düzenlemelerle ilgili olarak çalışanların bilgi sahibi olup olmadığı ve bilgilerin sahada ne kadar uygulandığının ortaya konması amaçlanmıştır E. GÜNDÜZ 3

4 YÖNTEM Kayseri Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren 1180 işletme den 50 si Basit Rasgele Örnekleme yöntemi ile örnekleme alınmıştır Nisan 2017 tarihleri arasında örnekleme alınan işletmelerde çalışan İşveren vekili (2 adet), İSG profesyoneli (1 adet) ve rastgele seçilen 3 diğer çalışanın doldurması için 6 adet anket formu verilmiş, geri dönen 219 anket değerlendirmeye alınmıştır. Anketlerden elde edilen veriler SPSS 22,0 paket programında değerlendirilmiş, verilerin değerlendirmesinde Ki-kare testleri kullanılmış, P < 0,05 düzeyi anlamlı olarak kabul edilmiştir E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 4

5 BULGULAR Çalışmaya katılanların yaş ortalaması (X ± S) 35,58 ±8,43 dür, %88,1 i erkek, %11,9 u bayandır, %17,5 i İlköğretim, %25,2 si Lise, %57,3 ü üniversite mezunudur. Çalışanların %34,5 i yönetici, %12,1, İşgüvenliği Uzmanı, %5,8 i İşyeri Hekimi ve %47,5 i diğer çalışanlardan oluşmaktadır. Ankete katılanların %97,1 i işyerlerin de İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Yapıldığını, %51,9 u Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Bilgi Düzeylerini Yeterli, bulduğunu belirtmiştir. Araştırmadan elde edilen diğer bulgular tablolar halinde verilmiştir E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 5

6 Tablo 3. Çalışanların Konumlarına göre İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Süreleri hakkındaki düşüncelerinin dağılımları Çalışanın Konumu İş Sağlığı v e Güvenliği Eğitim Süresi Yeterli Yetersiz Toplam Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , , ,0 İSG Profesyoneli 25 73,5 9 26, ,0 Diğer Çalışan 53 61, , ,0 Toplam , , ,0 X 2 :7,794 P:0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 6

7 Tablo 4. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıktıktan sonra İş Kazası ve ramak kala olaylarda azalma durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İş Kazası ve ramak kala olaylarda azalma oldu mu? Çalışanın Konumu Evet Hayır Kısmen Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili ,2 9 12, ,5 4 5, ,0 İSG Profesyoneli 24 64,9 3 8, , ,0 Diğer Çalışan 42 43, , , , ,0 Toplam , , , , ,0 X 2 :31,558 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 7

8 Tablo 5. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İşyerinde Risk Değerlendirmesi Yapılma durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İşyerinizde Risk Değerlendirmesi Yapıldı mı? Evet Hayır Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , , ,0 İsg Profesyonelleri 31 83,8 3 8,1 3 8, ,0 Diğer Çalışan 72 75,0 3 3, , ,0 Toplam ,2 6 3, , ,0 X 2 :19,971 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 8

9 Tablo 6. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre Acil Durum Tatbikatı Yapılma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları Acil Durum Tatbikatı Yapılma Durumu Çalışanın Konumu Evet Hayır Toplam Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili ,3 9 12, ,0 İSG Profesyoneli 29 78,4 8 21, ,0 Diğer Çalışan 77 79, , ,0 Toplam , , ,0 X 2 :2,138 P:0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 9

10 Tablo 7. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre Çalışanların Sağlık Muayenelerinin Yapılma Durumları hakkındaki düşüncelerinin dağılımları Çalışanın Konumu Çalışanların Sağlık Muayeneleri yapıdı mı? Evet Hayır Toplam Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili ,2 2 2, ,0 İSG Profesyoneli 33 89,2 4 10, ,0 Diğer Çalışan 83 84, , ,0 Toplam , , ,0 X 2 :7,033 P:0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 10

11 Tablo 8. İşyerindeki Çalışan Sayısına göre Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Olma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları Çalışan Sayısı İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Var mı? Evet Hayır Bilmiyorum Gerekmiyor Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Çalışan , , , , Çalışan 63 67,7 4 4, ,9 1 1, , Çalışan 48 77,4 4 6, , ,0 250 ve üzeri Çalışan , ,0 Toplam ,9 15 6, ,0 18 8, ,0 X 2 :134,700 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 11

12 Tablo 9. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İşyerinde Çalışan Temsilcisi Bulunma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İşyerinizde Çalışan Temsilcisi Var mı? Evet Hayır Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , , ,0 İsg Profesyonelleri 36 97, , ,0 Diğer Çalışan 81 82,7 5 5, , ,0 Toplam ,3 5 2,4 17 8, ,0 X 2 :10,328 P:0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 12

13 Tablo 10. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre Ramak Kala Raporu Tutulma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum Ramak Kala Raporları Tutuluyor mu? Evet Hayır Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , ,3 3 4, ,0 İsg Profesyonelleri 22 59, ,8 1 2, ,0 Diğer Çalışan 40 41, , , ,0 Toplam , , , ,0 X 2 :43,199 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 13

14 Tablo 11. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre Onaylı Defter Olma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İşveren Vekili- Onaylı Defter Var mı? Evet Hayır Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % 51 72, ,0 5 7, ,0 İsg Profesyonelleri 31 86,1 3 8,3 2 5, ,0 Diğer Çalışan 39 40,6 7 7, , ,0 Toplam , , , ,0 X 2 :59,959 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 14

15 Tablo 12. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İSG Kanunu Uygulanabilir Bulma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İSG Kanunu Uygulanabilir Buluyor musunuz? Evet Hayır Kısmen Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili ,6 2 3, ,9 1 1, ,0 İsg Profesyonelleri 25 67,6 1 2, ,0 1 2, ,0 Diğer Çalışan 38 40,0 1 1, , , ,0 Toplam ,8 4 2, , , ,0 X 2 :40,687 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 15

16 Tablo 13. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İSG Mevzuatını Yeterli Bulma Durumu hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İSG Mevzuatını Yeterli Buluyormusunuz? Evet Hayır Kısmen Bilmiyorum Toplam Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , , ,6 4 5, ,0 İsg Profesyonelleri 20 54, ,7 6 16, ,0 Diğer Çalışan 32 32, , , , ,0 Toplam 86 42, , , , ,0 X 2 :27,896 P<0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 16

17 Tablo 14. Çalışanların İşyerindeki Konumlarına göre İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süresi hakkındaki düşüncelerinin dağılımları İşyerindeki Konum İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süresini Yeterli Buluyormusunuz? Toplam Yeterli Yetersiz Bilmiyorum Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % İşveren Vekili , ,4 2 2, ,0 İsg Profesyonelleri 27 73,0 9 24,3 1 2, ,0 Çalışan 50 51, , , ,0 Toplam , ,2 20 9, ,0 X 2 :15,767 P:0, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 17

18 SONUÇ VE ÖNERİLER Çalışmamıza katılanların; %97,1 i Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Yapıldığını, %71.1'i en az mevzuatta belirtilen süre kadar İSG eğitimi verildiğini, %55,1 i İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıktıktan sonra İş Kazası ve ramak kala olaylarda azalma olduğunu, % 84,2 si İşyerinde Risk Değerlendirmesi yapıldığını, % 82 si İşyerinde Acil Durum Tatbikatı Yapıldığını, % 89,8 i Çalışanların Sağlık Muayeneleri yapıldığını, % 68.9'u işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Olduğunu, % 54,9'u işyerlerinde Ramak Kala Raporu Tutulduğunu, % 59.9 u işyerlerinde Onaylı Defter olduğunu, E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 18

19 SONUÇ VE ÖNERİLER % 55,8 i İSG Kanunu Uygulanabilir Bulduğunu, % 42 si İSG Mevzuatını Yeterli Bulduğunu, % 62,1'i İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süresini Yeterli Bulduğunu beyan etmiştir. İsg hizmetlerinin sağlandığı, İSG profesyonellerinin hizmet verdiği birçok işyerinde mevzuat hükümlerinin genel olarak yerine getirildiği anlaşılmaktadır. Ancak bazı işletmelerde halen mevzuat gereği uygulanması zorunlu hükümlerin bile yerine getirilmediği, Denetimlerin yetersiz olduğu, Konu ile ilgili çalışanlar arasında ciddi bilgi farklılığı olduğu, İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerinin yeterli olmadığı kanaatine varılmıştır E. GÜNDÜZ egunduz@erciyes.edu.tr 19

20 Tüm bu sonuçlar ışığında şu önerilerde bulunulabilir; İSG profesyonellerinin niteliklerinin arttırılması, Denetimlerin arttırılması, İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerinin nitelik ve niceliğinin arttırılması, eğitimlerin hep aynı ve tekrar eden döngüler yerine interaktif metodlarla tasarlanması İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun ruhuna uygun olarak tüm işyerlerinde İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi bulundurma zorunluluğu getirilmesi, Yaklaşık dört yıldır uygulanmakta olan ikincil mevzuatın yaşanan sorunlar dikkate alınarak yeniden gözden geçirilmesi, İSG profesyonellerinin çalışma süreleri yeniden gözden geçirilerek özellikle işyerleri arası ulaşım süreleri, raporlama süreleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi, işyeri sayısına sınırlama getirilmesi E. GÜNDÜZ 20

21 TEŞEKKÜRLER E. GÜNDÜZ 21