YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA I DERS NOTLARI

Transkript

1 KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BEŞİKDÜZÜ MESLEK YÜKSEKOKULU YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA I DERS NOTLARI ÖĞR. GÖR. COŞKUN ALİYAZICIOĞLU EYLÜL TRABZON SLAYT 4

2 2. Raporlarda Etkinlik Faktörleri Etkin yazım, için seçilen konunun, ana düşüncenin sınırları içinde kalınması, onun dışına çıkılmaması ile sağlanır. Buna yazıda birlik kuralı denir. Birlik kuralına göre, konu bir ana düşünce ile sınırlanır; ana düşünce bir konunun maddesi-düşüncenin özü ile onu sınırlayan ve açıklayan en az bir, en çok da iki-üç yardımcı düşünce" ya da görüş"ten oluşur. Bunlarla sınırlı kalınması, onların dışına çıkılmaması, yazıda birlik kuralının temelidir. Başka görüşlere, başka yardımcı görüşlere girilirse, asıl konudan uzaklaşılır; konuda bütünlük dağılır; bu durum yazıda birlik kuralına ters düşer ve yazının güzel bir yazı olmasını engeller. 2

3 2. Raporlarda Etkinlik Faktörleri Sözlü iletişimde, sözcüklerle vücut dili ve ses arasındaki uyum, iletişimin etkinliğini artırır. Yazılı anlatımda, özne ve yüklem uyumu, mesajın iletilmesini kolaylaştırır. Özne yüklem uyumu, yazıların tekrar tekrar okunmasıyla sağlanır. Düzgün ve etkili yazmada kullanılacak sözcüklerin seçiminde belli ilkeler vardır. Bu ilkeler şunlardır: Genel anlamlı sözcükler değil, özel anlamlı sözcükler seçilmeli, Somut ve soyut sözcükler yazının türüne göre belirlenmeli, olabildiğince soyut sözcüklerden uzak durulmalı, Sözcüklerin seçiminde, anlatılmak istenen anlama sözcüğün uygunluğu göz önünde bulundurulmalı, 3

4 2. Raporlarda Etkinlik Faktörleri Sözcüklerin temel ye yan anlamları göz önünde bulundurulmalı, Eş anlamlı sözcükler, peş peşe kullanılmamalı, Argodan, kaba sözlerden ve jargondan uzak durulmalı, Sözcüklerin yapı özelliklerine, kök-ek bileşmelerine dikkat edilmeli, Zorunlu olmadıkça yabancı sözcükler kullanılmamalı, Sözcüklerin yazımında ortak dile uyulmalı, sözcük seçiminde okuyucu göz önünde bulundurulmalıdır. 4

5 2.1. Konu ve Anlatım Düzeni Konu ve anlatımın bir düzen içinde sürmesi, yazının sadece yalın olmasıyla sağlanamaz; konu ve anlatım düzeni aynı zamanda yazının, olumlu ifadelerle yazılmasını gerektirir. Yazı olabildiğince karamsar ifadelerden uzak, umut veren, insanın içindeki enerjinin açığa çıkmasına yardımcı olan olumlu ifadeler içermelidir. Olumlu İfade: Elimizdeki kaynakların önümüzdeki dönemde ihtiyacımızı karşılamaya yeteceğini düşünüyoruz. Olumsuz İfade: Elimizdeki kaynakların önümüzdeki dönemde ihtiyacımızı karşılamaya yeteceğini düşünmek yanlış olmaz. 5

6 2.1. Konu ve Anlatım Düzeni Cümlenin aktif veya pasif kullanımı da, yazının anlatım düzenini etkiler. Anlatımın, düşüncelerle uyum içinde olabilmesi için, yazının aktif cümlelerle kurulması gerekir. Aktif cümle: Bu işi ben yaptım Pasif cümle: Bu iş benim tarafımdan yapıldı. 6

7 2.2. İyi Yazının Özellikleri Yazılı anlatımda başarılı olabilmek için, yazılı kompozisyon ilkelerini bilmek ve bunları yarma çalışmalarıyla geliştirmek gerekir. Yazım konusunda başarılı olmak, aşağıdaki kurallara uymakla mümkün olabilir. İyi gözlemci olmak Çok okumak Düşünmeye önem vermek Zengin ve sağlam bir dil hazinesine sahip olmak Duygu ve hayal geliştirmek Konuyu iyi anlamak, ne istediğini iyi düşünmek 7

8 Düşüncelerin Doğru İfade Edilmesi Yazılı ve sözlü iletişimde mesaj iletiminin temel amacı, doğru mesajı iletme kuralına uymaktır. Yazılı iletişimde dilin doğruluk ilkesi, mesajın doğru kodlanmasıyla sağlanır. Mesaj, hem anlam, hem de gramer kuralları açısından doğru verilmeye çalışılmalıdır. Yazışmalarda karşı tarafın kelime hazinesi ve cümleyi algılayış yeteneği göz önünde bulundurulmalıdır. İş iletişiminde dilde doğruluk ilkesi, üç nedenden dolayı önemlidir. Fikirleri tam anlamıyla iletmek Dilin mekaniğine dikkat etmek (gramere uymak) Yazıda, abartılı jargon kullanmak 8

9 Cümle (Sentaks) Bilgisi Cümle, bir yargı ve anlatımın temel birimidir. Birçok insan, otoriter bir ifadenin, uzun cümlelerle kurulabileceğine inanır. Hâlbuki kontrollü ve kararlılığı ifade edebilen kısa bir cümle, daha etkilidir. Bazı karışık fikirler bize çok sayıda cümle, cümlecik kurmaktan ve kelimelerin uzatılmasından başka bir seçenek bırakmaz. Bu durumda, düşünce kısa cümlelere bölünmelidir. Uzun cümlelerde mesajı algılamak çok güçtür. Uzun cümlelerle yazılmış bir yazıda okuyucunun üçüncü veya dördüncü cümleden sonra ilgisi kaybolur. 9

10 Paragraf Bilgisi Paragraf, bir fikri anlatan cümleler topluluğu, diğer bir deyişle ana fikirle bağlantılı cümleler kümesidir. Paragraf, bir konunun belirli bir parçasını ya da, tek bir konuyu anlatan cümle grubudur. Bu yönden iyi planlanmış bir yazıda her fikir bir paragrafta işlenir. Bu fikirler, konuyu açıklayıcı, geliştirici özellikte olmalıdır. Paragraf, yazının bir parçasıdır ya da bir konu bir paragraf içinde yazılır. Paragraf, yazının kolay okunmasını ve anlaşılmasını sağlar. Paragraf, bir düşünce birimi olduğuna göre, yazıdaki paragrafların sayısı, iletilen mesaja göre değişir. Fikirden fikre geçerken yeni paragraflar kurarız. Her yeni düşünce yeni bir paragrafla başlamalıdır. 10

11 Paragraf Bilgisi Paragraf, bir tek cümle olabileceği gibi, konunun genişliğine göre birçok cümleden de oluşabilir. Paragrafın uzunluğu, işlenen duygu, düşünce veya olayın kapsamına göre değişir. Herhangi bir metinde paragrafın şu yararları vardır. Okumayı ve anlamayı kolaylaştırır. Planlı yazmayı sağlar. Düşüncelerin belirli ölçüde işlenmesini sağlar. Düşünce karışıklığını önler. 11

12 Paragraf Bilgisi Bir metin hazırlarken, her paragraf üzerinde ayrı ayrı özenle durulmalı; bir ana fikir çerçevesinde konu işlenmelidir. Bu çerçevede paragraflar giriş paragrafı, gelişme paragrafı ve sonuç paragrafı olmak üzere üç kısma ayrılır. 1. Giriş Paragrafı. Hazırlanan metnin konusunu tanıtan paragraftır. 2. Gelişme paragrafı. İşlenen konunun daha fazla açıklanması, tanıtılması, örneklendirilmesi için yazılan paragraflara gelişme paragrafı denir. Bu bölümde; fikirler, görüşler, düzenli bir sıraya konulur. Ulaşılmak istenen sonuçlar verilir. 12

13 Paragraf Bilgisi 3. Sonuç paragrafı. Özellikle rapor yazımında sonuç paragrafı çok önemlidir. Sonuç paragrafı hiçbir şüpheye yer vermeyecek kadar açık olmalıdır. En güçlü kanıt, düşüncenin en çarpıcı ifadesi, sonuç paragrafında verilmeli, en güzel cümle paragrafın sonuna bırakılmalıdır. Ulaşılmak istenen sonuç ve karşı taraftan beklenen davranış, sonuç paragrafında ustalıkla işlenmelidir. Sonuç paragrafı ana fikirden ve metnin bütünlüğünden uzaklaşmamalı, isteği açıklamalıdır. 13

14 Genel Semantik Genel semantik, sözcüklerin yalnız anlamları ile uğraşmaz, aynı zamanda, anlatım gücünün ne olacağı, ne gibi kısıtlama ve sınırlamalara uğrayacağıyla da ilgilenir. Semantiğin amacı, dili kesin bir iletişim aracı yapmak, dil özelliğinden doğan yanlış anlamlara ve dilin yanlış kullanımına engel olmaktır. İletişimin semantik problemleri şu nedenlerden kaynaklanır: İletişimin içinde gerçekleştiği çevrenin ve kültürün farklılığı, Dilin farklı anlamları gelen kavramların çokluğu nedeniyle tahmin edilen anlam ile gerçek anlamın farklılığı, Kullanılan sembollerin soyutluk derecesinin yüksek olman, Jargon kullanımı ve kullanılan terimlerin karmaşıklığı. 14

15 Genel Semantik İletişimin semantik problemlerini ortadan kaldırmak için, mesajı gönderen kişinin, mesajın alıcı tarafından doğru ve tam olarak anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmesi gerekir. 15

16 Yararlanılan Kaynaklar Yücel İSLAM, Yönlendirilmiş Çalışma I- II, Seçkin Yayıncılık 16