İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KARBON PİYASASI ve ATIK SEKTÖRÜ

Transkript

1 T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KARBON PİYASASI ve ATIK SEKTÖRÜ Mehrali ECER Şube Md.V. Atık Yönetimi Sempozyumu-26 Nisan 2012, ANTALYA

2 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ALANLARI Azaltım Enerji (enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ) Sanayi (Temiz üretim teknolojileri ) Ulaştırma (Yakıt kalitesi, toplu taşıma ) Atık (Düzenli Depolama ) Arazi Kullanımı ve Ormancılık (Ağaçlandırma ) Uyum Su kaynakları ve Yönetimi Tarım ve Gıda Güvenliği Ekosistem Hizmetleri Halk Sağlığı Doğal Afet Risk Yönetimi

3 TEMEL GÖSTERGELER Ülkemiz, İklim Değişiklinin olumsuz etkilerinden en çok etkilenecek bölgeler arasında yer alan Akdeniz Havzasında yer almakta (IPCC 4. Değerlendirme Raporu-2007) Yüksek yıllık nüfus artışı (2009 yılı Türkiye ortalaması 1,31, OECD ortalaması 0,68) ve ekonomik büyüme (öngörü %5.1) hızına sahip Ülkemiz sera gazı emisyonu/kişi: 5,5 ton CO 2 eşdeğerdir (2010) OECD: 15,0 & AB: 10,2 Ülkemizin kümülatif sera gazı emisyonları, küresel emisyonların %0.4 ünü oluşturmakta Birincil enerji tüketimi kişi başı 1.36 tpe (OECD: 4.56 tpe, Dünya: 1.83 tpe, 2010)

4 SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ

5 SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ Sektörlere Göre Toplam SGE (2010)

6 ATIK EMİSYONLARI

7 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE ARAÇLARI İlgili Sektörlerde Alınacak Ulusal Önlemler Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları Proje temelli mekanizmalar Uluslararası emisyon ticareti Uluslararası Fonlar İkili ve Bölgesel İşbirliği Yasal Araçlar (karbon vergisi vb.) Teşvik Mekanizmaları Ulusal Emisyon Ticaret Sistemleri Gönüllü Karbon Piyasaları

8 KARBON FİNANSMANI Karbon finansmanı, Sera gazı emisyon azaltımlarını satın almak üzere bir projeye sağlanan kaynak şeklinde tanımlanmaktadır. (World Bank, 2006). Karbon denkleştirme, Bir kaynaktan oluşan sera gazı emisyonlarına karşılık olarak dünyanın herhangi bir yerinde başka bir kaynak üzerinden azaltılan ya da önlenen sera gazı emisyonları sonucunda kazanılan karbon sertifikaların satın alınması faaliyeti ile gerçekleştirilen emisyon denkleştirme işlemidir.

9 EMİSYON TİCARETİ MEKANİZMALARI VE TÜRKİYE Türkiye; Protokolün ilk yükümlülük döneminde ( ) Protokolün Esneklik Mekanizmalarından yararlanamamaktadır. Türkiye; Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmalarından bağımsız olarak yürüyen, Gönüllü Karbon piyasasında projeler geliştirilmektedir.

10 GÖNÜLLÜ KARBON PİYASALARI Bireylerin, Kurum ve kuruluşların, Özel şirketlerin, Sivil toplum örgütlerinin, Etkinliklerin (Organizasyon, Konferans vb.) faaliyetleri sonucu oluşan sera gazı emisyonlarının gönüllü olarak azaltımını, dengeleyebilmesini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulan bir piyasadır.

11 PİYASA ÖZELLİKLERİ Proje ve Piyasa Temelli olabilir. Katılım için herhangi bir sınırlama yoktur. Kyoto Protokolü kapsamında zorunlu olarak uygulanan Esneklik Mekanizmalarına benzer bir süreçtir. Gönüllü Karbon Piyasasında kurum ve kuruluşların hedefleri, Devletin belirlediği politikalar ve hedeflerden bağımsız olarak geliştirilebilir. Karbon nötr olmak isteyen organizasyonlar faaliyetleri çerçevesinde oluşturdukları (atmosfere salımını gerçekleştirdikleri) sera gazlarını hesaplayarak (karbon ayak izlerini ölçerek) bu emisyonlarını azaltmak ve dengelemek için emisyon azaltımı sağlayan projelerden elde edilen karbon sertifikalarını satın alırlar. Gönüllü karbon azaltım süreçlerinde oluşan karbon sertifikaları (VER- Voluntary or Verified Emission Reduction) standartları ve ticareti kuralları konusunda piyasada çok sayıda standard mevcuttur. Kaynak: Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Çevre ve Orman Bakanlığı Özel İhtisas Komisyonu Raporu

12 GÖNÜLLÜ KARBON STANDARTLARI Standart adı Gold Standard VCS Green-e CCB Standards CCX Plan Vivo Climate Neutral Network Greenhouse Friendly WBCSD/WRI Protocol CCAR VER+ ISO14064 Social Carbon Genel Özellikleri Uluslararası bir standarttır, dengeleme projelerinin ve karbon kredilerinin sertifikalandırılmasında kullanılır, çevresel ve sosyal yararlar özel olarak dikkate alınır. Uluslararası Emisyon Ticareti Derneği (IETA) ve Dünya Bankası (WB) uluslararası ölçekte uygulanan bir standarttır, dengeleme projelerinin ve karbon kredilerinin sertifikalandırılmasında kullanılır, çevresel ve sosyal yararlar öncelikli değildir Kuzey Amerika da kullanılmaktadır, dengeleme projelerinin sertifikalandırılmasında kullanılır Ormanlaştırma çalışmalarında özellikle biyolojik çeşitlilik ve sosyal yararların ortaya konulması amacıyla uluslararası alanda geçerliliği olan bir standarttır. Dengeleme projelerinin sertifikalandırılmasında kullanılır. Chicago Climate Exchange tarafından geliştirilen ve bu sistemde yer alan proje ve karbon sertifikaları için kullanılır. Tarım ve ormancılık sektörlerindeki projelerde çevresel yararların gözetmesi amacıyla kullanılır. Çoğunlukla Kuzey Amerika da dengeleme projelerinin ve karbon kredilerinin sertifikalandırılmasında kullanılır. Avustralya da aynı adla anılan program kapsamında dengeleme projelerinin ve karbon kredilerinin sertifikalandırılmasında kullanılır, Firma, işletme, proje boyutunda sera gazı salımlarının hesaplanmasında kullanılan bir rehberdir. Kaliforniya da kullanılan bir raporlama aracıdır. TÜV Süd firması tarafından geliştirilmiş ve dengeleme projelerinin ve karbon kredilerinin sertifikalandırılmasında kullanılır Uluslararası Standartlar Enstitüsü tarafından uluslararası alanda geçerli olan, kuruluş veya şirket seviyesinde sera gazı envanterlerinin tasarımlanması, geliştirilmesi,yönetilmesi ve raporlanması, Sera gazı emisyon azaltımlarının veya uzaklaştırmalarının proje seviyesinde hesaplanmasına, izlenmesine, ve rapor edilmesine dair kılavuz, ilkeler ve şartlar hakkında Standart. Güney Amerika ve Portekiz de yeniden ormanlaştırma projelerinde çevresel ve sosyal yararların gözetilmesi için kullanılır. DEFRA İngiliz hükümeti Çevre Bakanlığı tarafından tüketicilere rehberlik edecek bir belgeleme sistemidir. Kaynak: Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Çevre ve Orman Bakanlığı Özel İhtisas Komisyonu Raporu

13 Azaltım 1 Proje -Yatırım Fikri 2 Ön Fizibilite 3 Fizibilite PROJE GELİŞİM SÜRECİ 4 Yatırım Kararı PIN Proje Fikri KARBON Ticaret 5 Standard Seçimi 6 Projelendirme ve Finansman Çalışmaları (GS-Opsiyonel: Paydaş toplantısı ve Sürdürülebilirlik Analizi) 7 PDD Hazırlanması 8 Yatırım Başlangıcı Onaylama -validasyon 9 Standard Tescili (Opsiyonel:satış) İşletme ve Üretim (Karbon Azaltımı) İzleme Doğrulama -verifikasyon İzleme ve Sertifikalandırma (Sertifika Üretimi) Toptan- perakende piyasadaki alım satım işlemlerinden sonra nihai kullanıcıya teslim- Retirement Kaynak: Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları ve Diğer Uluslararası Emisyon Ticareti Sistemleri Çevre ve Orman Bakanlığı Özel İhtisas Komisyonu Raporu

14 TÜRKİYE DE GÖNÜLLÜ KARBON PİYASASINDA GELİŞTİRİLEN PROJELER Proje Türü Proje Sayısı Yıllık Sera Gazı Azaltımı (ton CO2 eşdeğeri) Proje türlerine göre yıllık sera gazı emisyon azatlımı (%) Hidroelektrik Rüzgar Bio-gaz ,6 Jeotermal Enerji Verimliliği ,4 Atıktan Enerji Üretimi (çöp-gaz) TOPLAM Kaynak: Gold Standart,VCS,VER+ (Güncelleme:1 Ocak 2012)

15 TÜRKİYE DEKİ GELİŞMELER 24 Mayıs 2004 BMİDÇS ye Türkiye nin taraf olması Türkiye nin Kyoto Protokolüne taraf olması İDKK Karbon Piyasaları Teknik Çalışma Grubu 2005 Gönüllü Karbon Piyasasında İlk projenin geliştirilmesi Dünyada ilk Gold Standard tescilli gönüllü karbon projesinin Türkiye de gerçekleştirilmesi Ağustos İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığının kurulması 2007 TSE nin, ISO standardını Türk standardı olarak kabul etmesi

16 KURUMSAL YAPI

17 YAPILAN ÇALIŞMALAR

18 ATIKTAN ENERJİ ÜRETİMİ VE KARBON SERTİFİKASI

19 ATIKTAN ENERJİ ÜRETİMİ Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Faydalar: Ekonomik değeri olan atıklar ayrıştırılarak depolanması gereken atık miktarının azaltılması, Yeni teknoloji kullanımı, Yeni istihdam olanakları, Çöp sahalarının rehabilitasyonu ile çevreye yayılan çöp kokularının engellenmesi, Elektrik üretimiyle ek gelir sağlanması, Büyük oranda sera gazı emisyonunun azaltılması, azaltılan emisyonların karbon sertifikasına dönüştürülerek Gönüllü Karbon Piyasasında satılarak ek gelir elde edilmesi...

20 YEK DESTEKLEME MEKANİZMASI Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kwh) Hidroelektrik üretim tesisi 7.3 Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7.3 Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10.5 Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) 13.3 Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13.3 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Kanun No. 6094, Kabul Tarihi: 29/12/2010)

21 TÜRKİYE DE GÖNÜLLÜ KARBON PİYASASINDA GELİŞTİRİLEN ATIK PROJELERİ Kaynak: Gold Standard (Güncelleme:1 Nisan 2012)

22 KARBON KAYIT SİSTEMİ (SİCİL)

23 SONUÇ Türkiye hızla gelişmekte olan bir ülkedir. Ekonomik gelişme ve nüfus artışına bağlı olarak sera gazı emisyonları artış trendindedir. Türkiye nin sera gazı emisyon artışını sınırlamak için uyguladığı birçok politika bulunmaktadır. Piyasa mekanizmaları, Türkiye nin sadece gönüllü karbon piyasasına erişimi olması sebebiyle bu politikalar içerisinde sınırlı şekilde yer almaktadır. Yeki iklim rejiminde yer alacak ve tüm ülkelerin ulusal koşullarına uygun şekilde katılabileceği piyasa mekanizmalarının oluşturulması sürecine Türkiye hem müzakerelerde hem de diğer uluslararası oluşumlarda aktif olarak katılmaktadır. Piyasa mekanizmalarının uygulanması konusunda gerekli altyapının oluşturulması için mevzuat ve teknik çalışmalar hızla devam etmekte ve uluslar arası işbirlikleri kurulmaktadır. Türkiye, yeni piyasa mekanizmalarının tüm ülkelerin kendi politika ve stratejilerine uygun şekilde oluşturulması gerektiğini savunmaktadır. Türkiye; bu mekanizmalardan avantajlı bir şekilde yararlanmak yönünde müzakerelerini sürdürmektedir.

24 Mehrali ECER Sera Gazlarının İzlenmesi ve Emisyon Ticareti Şube Md. V. Tel: Faks: E-posta: Dinlediğiniz için teşekkür ederim