Ölçme ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Doç.Dr. Gönül KIRCAALİ-İFTAR

Transkript

1 Ölçme Yazar Doç.Dr. Gönül KIRCAALİ-İFTAR ÜNİTE 2 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra: ölçmeyi tanımlayabilecek, ölçme düzeylerini örneklerle açıklayabilecek, işevuruk tanımın ne olduğunu söyleyebilecek, ölçü araçlarının geçerliğini ve güvenirliğini tanımlayabilecek; her birinin çeşitlerini anlatabilecek, ölçü aracı çeşitlerini ve özelliklerini açıklayabileceksiniz. İçindekiler Giriş Ölçme: Tanımı ve Düzeyleri İşlemsel (Operasyonel) Tanım Ölçü Araçları Ölçü Aracı Çeşitleri Özet Değerlendirme Soruları Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar

2 Ek Okuma Kaynakları Çalışma Önerileri Çeşitli ölçek örnekleri yazarak türlerini belirlemeye çalışınız. "Ek Okuma Kaynakları" bölümünde önerilen kitaplardan ilgili bölümleri okuyarak pekiştiriniz. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

3 ÖLÇME Giriş Ölçme, sosyal bilim araştırmalarının en önemli öğelerinden biridir. Araştırmada nelerin ölçüleceğine ve nasıl ölçüleceğine karar vermek; ardından da, bu kararları sağlıklı biçimde gerçekleştirebilmek, bir sosyal bilim araştırmasının en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Araştırma amacına uygun bir ölçü aracı bulunması durumunda, o ölçü aracı kullanılabilir; bulunmaması durumunda ise, ölçü aracını araştırmacının kendisinin geliştirmesi gerekebilir. Bu ünitede, ölçme ve ölçü araçları ile ilgili bilgiler yer almaktadır. 2. Ölçme: Tanımı ve Düzeyleri Sosyal bilim araştırmalarının önemli bir bölümünde, veriler ölçme sonucunda oluşmaktadır. Ölçme, araştırma değişkenleriyle ilgili toplanan bilgileri belli ilkeler çerçevesinde sembollere dönüştürmektir. Değişkenler, sayısal ya da sınıfsal sembollere dönüştürülebilir. Örneğin, araştırmada yer alan bireylerin bir ölçü aracındaki sorulara verdikleri yanıtların puanları toplanarak bir sayısal değer elde edilebilir; ya da, araştırmada yer alan bireyler, belli sınıflara dahil edilebilirler. Değişkenler dört düzeyde ölçülebilir: (a) sınıflama ölçeği, (b) sıralama ölçeği, (c) eşit aralıklı ölçek, (d) oranlı ölçek. Bu ölçek türlerinden birincisi niteliksel veriler için; diğer üçü ise niceliksel veriler için geçerlidir. Ayrıca, bu ölçekler, en az bilgi vericiden (sınıflama ölçeği) en çok bilgi vericiye (eşit oranlı ölçek) doğru sıralanmıştır Sınıflama Ölçeği Sınıflama ölçeği, araştırmada yer alan bireylerin iki ya da daha fazla sınıfa yerleştirilmeleri için kullanılır. Dolayısıyla, sınıflama ölçeği verileri, her bir sınıfa dahil olan birey sayısını gösterir. Örneğin: Araştırma örneklemindeki öğrencilerin kaçı kadın, kaçı erkek? Deneklerinin kaçı içedönük, kaçı dışadönük? Öğretmenlerin kaçı doğal, kaçı yapılandırılmış, kaçı yönlendirmeli öğretim yöntemini yeğliyor? Sınıflama ölçeğinde yer alan her bir sınıf belli özelliklere göre belirlenir. Ayrıca, sınıflanan her birey, söz konusu sınıfların ancak birinde yer alabilir. Yukarıdaki örnekleri dikkate alarak, bir sınıflama ölçeği verisi örneği de siz veriniz.? AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

4 14 ÖLÇME 2.2. Sıralama Ölçeği Sıralama ölçeği kullanıldığında, araştırmada yer alan bireyler, araştırma değişkeni çerçevesinde sıraya dizilirler. Ancak, yapılan sıralamada, birinci sıradakiyle ikinci sıradaki arasındaki fark, ikinci sıradakiyle üçüncü sıradaki arasındaki farka eşit olmak zorunda değildir. Aşağıda, sıralama ölçeğine uygun verilere örnekler yer almaktadır:? katılımcıların en çalışkandan en az çalışkana doğru sıraya dizilmesi öğrencilerin ders başarılarının harf notuyla değerlendirilmesi deneklerin sosyo-ekonomik statülerinin; alt, orta ve üst olarak sıralanması veri toplama aracında hiç, arasıra, her zaman biçiminde yanıtlar verilmesi Yukarıdaki örnekleri dikkate alarak, bir sıralama ölçeği verisi örneği de siz veriniz Eşit Aralıklı Ölçek Eşit aralıklı ölçek, araştırmada yer alan bireylerden araştırma değişkeni ile ilgili veri toplamak için kullanılan ve ölçüm değerleri arasında eşit aralıklar bulunan ölçektir. Örneğin:? zeka puanı (70, 105 vb.) ısı ölçümü (36 derece) üniversite seçme sınavı puanı Yukarıdaki örnekleri dikkate alarak, bir eşit aralıklı ölçek verisi örneği de siz veriniz? 2.4. Oranlı Ölçek Oranlı ölçek, eşit aralıklı ölçeğin tüm özelliklerine sahiptir; ek olarak, oranlı ölçekte bir de gerçek sıfır noktası vardır. Örneğin: uzunluk ağırlık yaş Eşit aralıklı ölçeklerde gerçek sıfır noktası bulunmaz. Örneğin, eşit aralıklı ölçek özelliği gösteren zeka puanının 0 olması, bireyde hiç zeka olmadığını göstermez. Bu nedenle, zeka puanı 30 olan bir kişinin, zeka puanı 60 olan kişinin yarısı kadar zekaya sahip olduğunu söylemek olanaksızdır. Oranlı ölçek kullanıldığında ise, gerçek bir sıfır noktası olması nedeniyle, farklı veri değerleri arasında oranlama yapmak ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

5 ÖLÇME 15 olanaklıdır. Örneğin, 8 yaşındaki bir çocuğun, 4 yaşındaki bir çocuğun iki katı yıl yaşamış olduğu konusunda herhangi bir kuşku olamaz. Sosyal bilimler alanında kullanılabilen oranlı ölçekler oldukça sınırlıdır. Bu durumun nedenlerini tartışınız.? 3. İşlemsel (Operasyonel) Tanım Sosyal bilim araştırmalarında ele alınan değişkenlerin önemli bir bölümü (örneğin, zeka, içedönüklük vb.) doğrudan ölçülemeyen değişkenlerdir. Bu nedenle araştırmacılar, ölçmeyle ilgili iki temel karar vermek durumundadırlar: Araştırmada ne ölçülecektir ve nasıl ölçülecektir? Bu iki sorunun yanıtı, değişkenlerin işleme yönelik olarak (operasyonel) tanımlanması anlamına gelmektedir. Örneğin, zeka, WISC-R testinde elde edilen puan olarak tanımlandığında, bu tanım işlemsel bir tanım özelliği göstermektedir. Benzer şekilde, kişilik değişkeninin işlemsel tanımı, MMPI testinde alınan puan olabilir. Bir işlemsel tanım, bilimsel açıdan güçlü bir kuramsal temele sahip olduğu zaman anlam kazanmaktadır. 4. Ölçü Araçları Sosyal bilim araştırmalarında yapılan ölçümlerin büyük çoğunluğunda, araştırma verilerini toplamak amacıyla ölçü araçları kullanılır. Kullanılan ölçü araçlarının, belli özelliklere sahip olması gerekir. Bu özelliklerin belli başlıları; geçerlik ve güvenirliktir. Gerek önceden geliştirilmiş bir ölçü aracını kullanmaya karar verirken, gerekse yeni bir ölçü aracı geliştirirken, geçerlik ve güvenirlik özellikleri dikkate alınmalıdır. Aşağıda, geçerlik ve güvenirliğin tanımları yapılmakta ve her birinin çeşitleri tanıtılmaktadır Geçerlik Geçerlik, bir ölçü aracının, ölçtüğünü öne sürdüğü değişkeni ne derece ölçtüğüdür. Örneğin, zekayı ölçtüğünü öne süren bir test, zekayı ne derece ölçmektedir? Acaba ölçülen değişken, zekadan çok öğrenme midir? Bu soruların yanıtını verebilmek için, geçerlik analizleri yapılmaktadır. Üç çeşit geçerlik vardır ve araştırmada kullanılan ölçü aracının özelliğine göre bu geçerlik çeşitlerinden biri ya da birkaçı uygun olmaktadır. Her bir geçerlik çeşidinin özellikleri ve analiz biçimleri aşağıda açıklanmaktadır: İçerik Geçerliği: İçerik geçerliği, bilgi ölçen bir ölçü aracının, ilişkili olduğu alandaki içeriği ne derece yansıttığıdır. Örneğin, bir matematik testinin, matematik konularını ne ölçüde temsil ettiği. Ölçü aracının içerik geçerliğinin yüksek olmasını sağlaya- AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

6 16 ÖLÇME bilmek için, ölçü aracıyla ilişkili konudaki kitapları incelemek ve konunun uzmanlarıyla görüşmek gerekmektedir. Ölçü araçlarının içerik geçerliğinin düzeyini gösteren sayısal bir değere ulaşmak çok zordur. İçerik geçerliği çalışmaları, genellikle, uzmanlardan oluşan bir grup değerlendiricinin görüşlerine başvurarak gerçekleştirilir. Uyum Geçerliği: Uyum geçerliği, yeni geliştirilen bir ölçü aracı ile, aynı amaca yönelik bir başka ölçü aracı arasındaki uyumun derecesini göstermektedir. Bazı ölçü araçları, çeşitli özellikler açısından çok iyi olmalarına karşın, kullanım zorluğu ve maliyet gibi nedenlerden dolayı yeğlenmeyebilir. Bu durumda, aynı amaca yönelik, daha kolay uygulanan ve daha az maliyet gerektiren bir başka ölçü aracı geliştirmek akla gelmektedir. Yeni geliştirilen ölçü aracından alınan puanlar, eskisinden alınan puanlarla uyuşursa, yeni geliştirilen aracın uyum geçerliğine sahip olduğu sonucuna ulaşılır. Yapı Geçerliği: Yapı geçerliği, gözlenemeyen ancak kuramsal olarak açıklanan bir psikolojik yapıyı (örneğin, yaratıcılık, otoriterlik vb.) ölçmeyi hedefleyen bir ölçü aracının, amacına ne denli ulaştığıdır. Yapı geçerliği analizi, karmaşık ve çok yönlü bir süreçtir; kuramsal olarak varlığı öne sürülen yapının davranışlara ne derece yansıdığının ve ölçü aracının maddelerinin özelliklerinin incelenmesini gerektirir Güvenirlik Güvenirlik, ölçme sonuçlarının farklı zamana ve koşullara karşı sahip olduğu tutarlılığı göstermektedir. Güvenirlik, istatistiksel analizlerle yüzde olarak hesaplanmaktadır. Genellikle, bir ölçü aracının sahip olması gereken en düşük güvenirlik düzeyi olarak % 70 kabul edilmektedir. Aşağıda, belli başlı tutarlılık çeşitleri tanıtılmaktadır: Zamana Karşı Tutarlılık: Ölçme-Tekrar Ölçme Güvenirliği: Ölçme-tekrar ölçme güvenirliği analizinde, aynı ölçü aracı bir süre (genellikle iki hafta) arayla aynı bireylere iki kez uygulanır. İki test sonucu arasındaki tutarlılık, istatistiksel analizlerle hesaplanır. Madde Gruplarına Karşı Tutarlılık: Eşdeğerli Ölçüm Güvenirliği: Eşdeğerli ölçüm güvenirliği analizinde, bir ölçü aracının, birbirinin yerine kullanılabilecek iki ya da daha fazla formu oluşturulur ve ölçü aracının fomları arasındaki uyum istatistiksel analizlerle belirlenir. Aynı bireylere ölçü aracını sık sık uygulamanın gerekeceği durumlarda, ezberleme ve kanıksama gibi etmenleri kontrol etmek amacıyla, her uygulamada ölçü aracının farklı bir formunun kullanılması amaçlanır. Değerlendiricilere Karşı Tutarlılık: Değerlendiriciler-Arası Güvenirlik: Ölçü aracının uygulanması ve puanlanması, değerlendirici becerisine dayalıysa ya da değerlendiricinin yorumunu gerektiriyorsa, değerlendiriciler-arası güvenirliğin hesaplanması gerekir. Bu amaçla, iki farklı değerlendiricinin aynı bireye aynı ölçü aracını uygula- ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

7 ÖLÇME 17 ması sonucunda elde edilen puanlar arasındaki uyuşma, istatistiksel analizlerle belirlenir. Maddelerin Tutarlılığı: Madde Güvenirliği: Madde güvenirliğiyle, ölçü aracının her bir maddesinin toplam puana yapmış olduğu katkı, iç-tutarlılık katsayısı olarak hesaplanır. Toplam puana belli düzeyde katkıda bulunmayan maddeler ölçü aracından çıkarılır. 5. Ölçü Aracı Çeşitleri 5.1. Başarı Testleri Başarı testleri, bireylerin bir alandaki öğrenme düzeylerini (performans) ölçmeyi hedeflemektedir. Okullarda kullanılan testlerin çoğu başarı testi niteliğindedir. Sosyal bilim araştırmalarında başarı testleri, öğretimde önemli bir değişkenin (örneğin, öğretim yönteminin, uygulamanın, ortamın vb.) etkililiğini belirlemede kullanılmaktadır. Başarı testleri için belirlenmesi gereken geçerlik çeşidi içerik geçerliğidir; güvenirlik çeşitleri ise ölçme-tekrar ölçme güvenirliği ve eşdeğerli ölçüm güvenirliğidir. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersindeki başarı düzeylerini ölçmek için kullanılabilecek başarı testleri olup olmadığını araştırınız Yetenek Testleri Yetenek testleri, bireylerin bir alandaki öğrenme gizilgüçlerini (potansiyel) ölçmeyi hedeflemektedir. Zeka testlerinin çeşitli bölümleri çeşitli alanlarda bireylerin yeteneklerini ölçmeyi amaçlarken; müzik, resim vb. alanlarda bireylerin yeteneklerini belirlemeyi amaçlayan testler de vardır. Başarının aksine yetenek doğrudan ölçülemeyen bir özelliktir. Yetenek testlerinde yapı geçerliğinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Güvenirlikle ilgili olarak ise, başarı testlerinde önemli olan ölçme-tekrar ölçme güvenirliği ve eşdeğerli ölçüm güvenirliği, yetenek testlerinde de önem taşımaktadır İlgi Envanterleri İlgi envanterleri, bireylerin yapmaktan hoşlandıkları ya da pek çok seçenek arasından öncelikle yeğledikleri etkinlikleri belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. İlgi envanterleri, işe yönelik olabileceği gibi, boş zaman etkinliklerine yönelik de olabilir. İlgi envanterlerini oluştururken, envanterin özelliğine bağlı olarak, içerik ya da yapı geçerliği çalışmaları gerekebilir. Güvenirlikle ilgili olarak ise, ölçme-tekrar ölç- AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

8 18 ÖLÇME me güvenirliğinin ve eşdeğerli ölçüm güvenirliğinin; gerekli durumlarda ise, ek olarak, değerlendiriciler-arası güvenirliğin incelenmesi önerilmektedir. Ortaöğretim öğrencilerinin mesleksel ilgilerini ölçmeyi hedefleyen ilgi envanterlerini araştırarak, her birinin yarar ve sınırlılıklarını değerlendiriniz Kişilik Envanterleri Kişilik envanterleri, özaktarım tekniğinden yararlanarak bireylerin kişilik özelliklerini belirlemeyi hedeflemektedir. Envanterin amacına ve özelliklerine bağlı olarak, kişilik envanterinin geçerliğini sınamada, geçerlik analizlerinden birine ya da birkaçına başvurmak gerekebilir. Güvenirlik çeşitlerinden ise, ölçme-tekrar ölçme güvenirliği ve madde güvenirliği, kişilik envanterlerinin güvenirliğini belirlemede en sık başvurulan iki yöntemdir Tutum Ölçekleri Bireylerin bir konudaki (örneğin, özürlü çocukların normal eğitim ortamlarında eğitilmeleri konusuna) görüş, düşünce ya da tutumlarını belirlemeye yarayan ölçü araçlarına tutum ölçeği denmektedir. Bir tutum ölçeği, hedeflenen konudaki olumlu ve olumsuz görüş, düşünce ya da tutumları yansıtan bir dizi maddeden oluşmaktadır. Yukarıda verilen konuyla ilgili bir tutum ölçeğinde yer alabilecek maddelerden birkaçı şöyle olabilir: Normal sınıfta eğitim gören bir özürlü öğrenci, sınıf öğretmeninin çok zamanını alır. Özürlü öğrenci, normal sınıftaki eğitim düzenini aksatır. Tutum ölçeklerinde, bireylerin, her bir maddeyle ilgili yanıtlarını, standart bir anahtar çerçevesinde belirtmeleri istenir. Örneğin: Tümüyle katılıyorum. Biraz katılıyorum. Kararsızım. Pek katılmıyorum. Hiç katılmıyorum. Ya da: Tümüyle yanlış. Biraz yanlış. Biraz doğru. Çok doğru. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

9 ÖLÇME 19 Tutum ölçeklerinde, yapı geçerliği ile ölçme-tekrar ölçme güvenirliği ve madde güvenirliği analizi sonuçları önemlidir. Aşağıda sıklıkla uygulanan ölçekler kısaca açıklanmıştır: Thurstone Aralıklı Ölçeği : Bireylerin ölçek üzerindeki yerlerini belirleyen ölçektir. Soruların cevap puanları eşit aralıklı ve ağırlıklıdır (C1=0.2, C2=5.4, C3=10.6 vb.). Her sorunun k sayıda seçeneği vardır. Bu seçeneklerin her birine 0 ile 11 arasında puan (tartı) verilir. Bu tartıların aralıklarının eşit olması gerekir. Cevaplayıcıdan bu seçeneklerden birisini seçmesi istenir. Bu seçeneğin ağırlığı cevaplayıcının puanı olarak alınır. Thurstone Ayırma Ölçeği: Her sorunun 7 ardışık ağırlıklı seçeneği bulunur. Bu seçeneklerin ağırlıklı puanları 0-11 arasında eşit olarak değişecek biçimde sıralanır. Normal ya da Nötr cevabın puanı yaklaşık olacak şekilde ağırlıklar dizilir. Cevaplayıcı bu seçeneklerden en çok benimsediği iki seçeneği seçer bu seçeneklerin ortanca ağırlığı cevaplayıcının puanı olarak alınır. Bu puanlara göre cevaplayıcılar birbirlerinden ayrılırlar. Likert Ölçeği : Bireylerin bir konudaki davranış puanlarını belirlemeyi sağlayan bir ölçektir. k sayıda sorunun her biri için farklı sayıda seçenekler belirlenir. Seçenekler sıralı biçimde ardışık olarak dizilirler seçenekler dengeli (-2, -1, 0, +1, +2 biçiminde) ya da sıralı sayısal değerlerle puanlandırılır (0, 1, 2, 3, 4, 5). Tüm sorulara verilen cevaplar toplanır. Toplam puan bireyin konu hakkındaki davranış, bilgi, tutum puanıdır. Her birey puanına göre toplam ölçek ölçeği üzerinde bir yerde yer alarak bireyin konu ile ilgili davranış pozisyonu belirlenir. Osgood Ölçeği : Cevaplayıcının bir konudaki davranışının derecesini (yoğunluk, şiddet) ve içeriğini ortaya koymaya yarayan bir ölçektir. Ele alınan konunun her boyutu bir soru ile ifade edilir ve her sorunun olumludan olumsuz cevaba doğru sıralanan 7 seçenek belirlenir. Nötr ya da Normal etki ile ilgili cevap ortanca cevap olarak alınır. Osgood ölçeğinde soruların 2 ve daha fazlasının bir araya gelerek bir fenomeni birlikte ifade ettikleri (faktörler grubu) varsayılabilir. Q tipi Ölçek : Bir konu hakkında bireylerin yargılarını almak için r adet soru hazırlanır. Cevaplayıcıların bu soruları k sayıda gruba (alt yargı seti) ayırması istenir. r adet sorunun her birinin hangi alt gruba girdiğini (uygun alt grupları) puanlandırılarak (i grup puanı) belirtilmesi cevaplayıcılardan istenir (i= 1,2,...,k). r adet sorunun cevaplayıcılar tarafından hangi alt gruplara atandığı 1 ile k arasında puanla belirlenir. Bu ölçekte altset puan aralıkları eşit alınmalıdır. Ayrıca her bir cevaplayıcının diğer cevaplayıcı ile benzerlikleri korelasyon analizi ile belirlenir. Böylece bireylerin benzerlikleri araştırılır. AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

10 20 ÖLÇME Özet Ölçme, araştırma değişkenleriyle ilgili toplanan bilgileri belli ilkeler çerçevesinde sayısal ya da sınıfsal sembollere dönüştürmektir. Sosyal bilimlerde değişkenler dört düzeyde ölçülebilir: (a) sınıflama ölçeği, (b) sıralama ölçeği, (c) eşit aralıklı ölçek, (d) oranlı ölçek. Bu ölçek türlerinden birincisi niteliksel veriler için; diğer üçü ise niceliksel veriler için geçerlidir. Sosyal bilim araştırmalarının çoğunda, araştırma verileri ölçü araçları yardımıyla toplanır. Ölçü araçlarında bulunması gereken en önemli iki özellik, geçerlik ve güvenirliktir. Geçerlik, ölçü aracının ölçtüğünü öne sürdüğü değişkeni ne derece ölçtüğüdür; güvenirlik ise, yapılan ölçümün tutarlılığıdır. Sosyal bilimlerde sıklıkla kullanılan ölçü aracı çeşitleri; başarı testleri, yetenek testleri, ilgi envanterleri, kişilik envanterleri ve tutum ölçekleridir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki soruların yanıtlarını, verilen seçenekler arasından bulunuz. 1. Aşağıdakilerden hangisi, bir sınıflama ölçeği verisi değildir? A. Anne-babaların eğitim durumu B. Annelerin çalışıp çalışmadığı C. Öğrencilerin yeğledikleri seçimlik dersler D. Öğretmenlerin cinsiyeti E. Anne-babaların birlikte mi, ayrı mı olduğu 2. Üniversite seçme sınavı puanı, aşağıdaki ölçeklerden hangisine uygunluk göstermektedir? A. Oranlı ölçek B. Sıralama ölçeği C. Tutum ölçeği D. Eşit aralıklı ölçek E. Sınıflama ölçeği 3. Geçerlik ile ilgili olarak aşağıda yer alan ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Uyum geçerliği analizinde, aynı amaca yönelik iki ölçü aracı birbiriyle karşılaştırılır. B. İçerik geçerliği analizinde, bilgi ölçen bir ölçü aracının, ilişkili olduğu alandaki içeriği yansıtma düzeyi belirlenir. C. Geçerlik, istatistiksel analizlerle yüzde olarak hesaplanır. D. Yapı geçerliği, gözlenemeyen değişkenleri ölçmeyi hedefleyen ölçü araçları için söz konusudur. E. İçerik geçerliği analizinde, uzman görüşüne başvurulabilir. ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ

11 ÖLÇME Yetenek testleri, aşağıdakilerden hangisini ölçmeyi amaçlamaktadır? A. İlgi B. Gizilgüç C. Başarı D. Öğrenme E. Tutum Ölçme İle İlgili Bazı Önemli Kavramlar Değişken : Gözlemden gözleme farklı değerler alabilen objelere, niteliklere ya da durumlara değişken denir. Sürekli değişken : Matematiksel olarak herhangi iki değeri arasında daima bir başka değeri bulunabilen değişken. (Örneğin: Uzunluk, ağırlık, yaş) Süreksiz değişken : Ölçüm birimleri daha küçük bölümlere bölünemediğinden ölçek üzerinde ayrı ayrı noktalar halinde yer alan değişken. (Örneğin Pekiyi 5, İyi 4 Orta 3 gibi) Bağımsız değişken : Başka bir değişkene bağlı olmadan değerler alabilen değişken. Bağımlı değişken : Başka bir değişkene bağlı olarak değerler olabilen değişken. Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar Best, J. W., ve Kahn, J. V. Research in Education (8. Baskı). Boston: Allyn and Bacon, Gay, L. R. Educational Research: Competencies For Analysis and Application (3. Baskı). Columbus, OH: Merrill, Harris, M. B. Basic Statistics For Behavioral Science Research. Boston: Allyn and Bacon, Wiersma, W. Research methods in Education: An Introduction (6. Baskı). Boston: Allyn and Bacon, AÇIKÖĞ RETİ M FAKÜLTESİ

12 22 ÖLÇME Ek Okuma Kaynakları Amerikan Eğitim Araştırmaları Birliği, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme Standartları. (Çevirenler: S. Hovardaoğlu, ve N. Sezgin). Ankara: Türk Psikologlar Derneği ve Öğrenci seçme ve Yerleştirme Merkezi Yayını, Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler (7. Baskı). Ankara: 3A Araştırma, Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti, Tezbaşaran, A. Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu (2. Baskı). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, ANADOLU ÜNİ VERSİ TESİ