BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ

Transkript

1 1 BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ Bilimsel Yöntem: İnsanın düşünme yeteneğini kullanarak gözlenen olayların açıklamasını yapmak için izlediği yoldur. Bilimsel Çalışma: Bilimsel yöntemlerle yapılan araştırma, inceleme ve uğraşılara denir. Bilim İnsanı(Bilim adamı): Bilimsel çalışmalarla uğraşan kimseye denir. Bilim: Tarafsız gözlem ve deneylerle geliştirilen, düzenli bilgi birikimidir. Bilim, gerçekleri bulmak için yapılan çalışmalardır. Gerçekler evrenseldir. NOT: Bilimi, bilim adamları oluşturur. *Bilim adamında bulunması gereken özelikler: Çalışkan olmalıdır. Akılcı olmalıdır. Meraklı olmalıdır. Ön yargıdan uzak (objektif) olmalıdır. Sabırlı olmalıdır. Şüpheci olmalıdır. Diğer bilim adamlarının çalışmalarından faydalanmalıdır. Bilgilerini paylaşmalıdır. Doğadaki canlıların en akıllısı olan insan, yaşadığı çevre ile sürekli bilgi alış verişinde bulunur. İnsan doğada karşılaştığı problemleri çözmede aklını kullanır. Bunu yaparken deney ve gözlemlere dayanarak gerçeklere ulaşması, akılcılığın bir gereğidir. İnsan, doğadan bilgi edinirken duyu organlarını kullanır. Duyu organlarının yetersiz kaldığı hallerde ise mikroskop, teleskop, barometre gibi algılama sınırlarını genişleten araçlar kullanır.

2 2 İnsan bilgi akışı esnasında aklını kullanarak gözlediği olaylara "Neden?, Niçin?, Nasıl?" sorularını yöneltir. İşte, bu sorulara cevap bulunamadığı zaman problemler ortaya çıkar. Bu şekilde ortaya çıkarılan bilimsel problemlerin çözümünde deney ve gözleme dayalı bilimsel çalışma yöntemi uygulanır. Bilimsel çalışma yöntemi 8 aşamadan oluşmaktadır. **Konu veya problem belirlenir. Örnek: Bitkilerin fotosentez yapması için ne gereklidir? **Gözlem yapılır. Bilgi toplamak için yapılan çalışmalara gözlem denir. Gözlem; nitel ve nicel gözlem olmak üzere ikiye ayrılır.

3 3 1-Nitel gözlem: Sadece duyu organlarıyla yapılır. Kesinlik belirtmediğinden, bilimsel çalışmalarda çok fazla kullanılmaz. Örnek: Ortalama 3 kg, uzun boylu, dikenli, sıcak, soğuk 2-Nicel gözlem: Duyu organları ve ölçü aleti kullanılarak yapılır. Kesin bir sonuç belirttiğinden, bilimsel çalışmaların temelini oluşturur. Örnek: 120 metre, 50 Kg, 7 kişi **Veriler toplanır. Gözlemler sonucu elde edilen bilgilere veri denir. İyi bir hipotez kurabilmek için, çok sayıda veri bir araya getirilir. *Hipotez (Varsayım) kurulur. Eldeki verilere dayanarak, problem için önerilmiş olan geçici çözüm yoluna HİPOTEZ denir. Örnek: Bitkilerin fotosentez yapabilmesi için ışık gereklidir. İyi bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır: Problemle ilgili tüm verileri kapsamalıdır. Gözlem ve deneylere açık olmalıdır. Yeni gerçeklerin tahmin edilmesine olanak vermelidir. Kesin olmamalıdır.

4 4 **Hipoteze dayalı tahminler yapılır. Hipoteze dayalı yapılan tahmin; eğer hipotezim doğru ise, olmalıdır şeklinde yapılır. Örnek: Eğer bitkilerin fotosentez yapması için ışık gerekli ise, karanlık bir ortamda bitki gelişemez. **Kontrollü deneyler yapılır. Kurulan hipotezin doğru olup olmadığı, kontrollü deneyler yapılarak belirlenir. Kontrollü deneyler yapılırken en az 2 deney düzeneği hazırlanır. Bunlardan bir tanesi deney grubu, diğeri ise kontrol grubudur. Deney grubu ile kontrol grubu arasında, etkisi araştırılan faktör hariç; diğer faktörler aynı olmalıdır. Böylece o faktörün, deney sonucuna etki edip etmediği kontrol edilir. Deney grubu ile kontrol grubu arasında, birden fazla faktör farklıysa; kontrollü deney yapılamaz. Yapılan kontrollü deneyler hipotezi desteklerse, hipotez doğrudur. Hipotezi desteklemezse hipotez yanlıştır. Böylece yeni bir hipotez kurulur. Not: Deneme-yanılma esasına göre yapılan deneye, ampirik deney denir. Ampirik deneyler bilimsel çalışmalarda çok fazla tercih edilmez.

5 5 **Teori (kuram): Tam olarak ispatlanmamış ama aynı zamanda çürütülememiş olan çok güçlü hipotezlere teori denir. Teoriler yeni gözlem ve deneylerle sürekli desteklenir. Örnek: Evrim teorisi, İzafiyet teorisi **Kanun (yasa): Tam olarak ispatlanmış olan, evrensel gerçeklere kanun denir. Örnek: Yer çekimi kanunu, Suyun kaldırma kanunu

6 6 İspinos kuşları ile bilimsel araştırma yapan bir bilim adamı aşağıdaki verileri elde etmiştir. I. Vücut sıcaklıkları 39º C'dir. II. Kanatları gri renkte olabilir. III. Çekirdekle beslenenlerin gagaları kısadır. Bu verilerden hangileri nicel gözlemdir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I,II ve III Yanıt: a Bilimsel yöntemde; I. Kontrollü deneyler yapmak II. Problemi tespit etmek III. Hipotez kurmak çalışmaları hangi sıraya göre yapılır? A) I - II - III B) II - I - III C) II - III - I D) III - I - II E) III - II I Yanıt: c

7 7 Yanıt: a Yanıt: a Yanıt: b