Ölçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm

Transkript

1 Ölçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm Dr. Halil Yurdugül Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi

2 Motivasyon: Proje tabanl bir öretim sürecinde örencilerin örenme ürünü olan projelerini deerlendirmek amac yla bir Proje Deerlendirme Ölçei geli$tirilmek isteniyor. Ancak proje gruplar n n toplam says 10 olduuna göre; ölçme arac n n psikometrik özelliklerini nas l elde edebiliriz?

3 Amaç: Ölçek geli$tirme çal $malar nda deneme uygulamasnn olmad durumlarda; kapsam geçerlik oranlar ve kapsam geçerlik indeksleri yardm ile, uzman görü$lerine dayal olarak yap lan nitel çal $malar istatistiksel nicel çal $malara dönü$türmek.

4 Temel Kavramlar...

5 Ölçeklerin s n flanmas (Torgerson; 1958) Ölçekler Cevaplay c Merkezli Gözlemleyici Merkezli Çoktan Seçmeli Test. Tutum Ölçekleri Anketler Gözlem Formlar Proje De. Formlar Rubrikler Ölçekler, ölçme sonuçlar n gösteren sembol ya da say lar n matematiksel özelliklerini göstermekle birlikte hedeflenen ki$i(ler), sistem, konu ve içerik aç s ndan veri/bilgi toplama araçlar anlam nda da kullan lmaktad r.

6 Ölçek Nitelikleri Güvenirlik Geçerlik Kapsam Yordama Yap Hays: Ölçme arac ; ayn ki$ilerde ayn sonucu veriyorsa güvenilirdir, farkl ki$ilerde farkl sonuçlar veriyorsa geçerlidir.

7 Ölçek Geli$tirme Süreci Cki Farkl Yöntem Kuramsal Form Deneysel Form Uzman Görü$leri Uzman Say s Nitel Çal $ma Faktör Analizi Büyük örneklem Nicel Çal $ma Proje deerlendirme formlar Tutum ölçekleri

8 Ölçek Geli tirme Süreci Ölçek Olu turma Süreci Psikometrik Özelliklerin Belirlenme süreci Deneysel Süreç Ölçülecek Özelliin Belirlenmesi Uzman Görü$leri ve Literatür Aday Ölçein Elde Edilmesi Ölçek Maddelerin Belirlenmesi Uygun Örneklemde Deneme Uygulamas n n Yap lmas Madde/Faktör Analizi ile Maddelerin Belirlenmesi Deneysel Formun Elde Edilmesi Kuramsal Süreç Ölçülecek Özelliin Belirlenmesi Alan/Konu Uzmanlar n n Görü$leri Aday Ölçein Elde Edilmesi Ölçek Maddelerin Belirlenmesi Kapsam Geçerlik Oranlar n n Belirlenmesi Kapsam Geçerlik Cndekslerine Göre Maddelerin Belirlenmesi Kuramsal Formun Elde Edilmesi

9 KURAMSAL SÜRECE DAYALI ÖLÇEK GELCMTCRME Kapsam Geçerlik Çal mas: (Lawshe Tekni/i) 1- Alan Uzmanlar Grubunun Olu$turulmas 2- Aday Ölçek Formlar n n Haz rlanmas 3- Uzman Görü$lerinin Deerlendirilmesi 4- Maddelere ili$kin Kapsam Geçerlik Oranlar n n Bulunmas 5- Ölçee Cli$kin Kapsam Geçerlik Cndekslerinin Bulunmas 6- KGO ve KGC lerine göre nihai formun olu$turulmas

10 Kapsam Geçerlik Çal mas: I. A ama Alan Uzmanlar Grubunun Olu$turulmas Konu alan nda yeterli donan m ve bilgiye sahip, çal $man n önemini kavrayan ve yeterli zaman ay rabilecek; en az 5, en fazla 40 uzmanlar seçilmelidir. Çal $malarda gerekiyorsa uzman grubunun özellikleri verilmelidir. Uzman Grubunun Özellikleri Özellik Say Cinsiyet Erkek 5 Kad n 5 Eitim Düzeyi Lisans 2 Master 3 Doktora 5 Çal $ma Alan Akademisyen 5 Yönetici 5

11 Kapsam Geçerlik Çal mas: II. A ama Aday Ölçek Formlar n n Haz rlanmas Uzmanlara maddelere ili$kin 4 farkl yan t formu haz rlanabilir: a) Madde ölçülecek özellii temsil edebiliyor mu? b) Madde hedef kitle taraf ndan kolayca anla$ labilir mi? c) Madde yeteri kadar aç k ifade edilmi$ mi? d) Madde önceden belirlenmi$ faktörde yer alabilir mi? Uzman görü$lerinin derecelendirilmesi: 3 lü olarak derecelendirme; 1-) Madde gerekli 2-) Madde yararl ancak yeterli deil 3-) Madde gereksiz

12 Uzmanlara Yönelik Form Say n yetkili, a$a da görü$lerinize sunulan ölçek aday maddeler örencilerin problem çözme becerisini ölçmeyi amaçlamaktad r. Sizden istenilen, her bir maddeyi, amac na uygunluk yani problem çözme becerisini temsil etme durumlar na göre nicelendirmenizdir. Eer madde, belirtilen özellii net olarak ölçmeye aday bir madde ise Gerekli, madde konuya kapsam nda ama düzenlenmesi ya da dei$tirilmesi gerekiyorsa Yararl ancak yetersiz, madde belirtilen özellii temsil etmiyor ise Gereksiz seçeneklerin i$aretleyiniz. Gerekli Yararl /Yetersiz Gereksiz 1- Sorunlar çözmeye çal $ r X 2- Her zaman orijinal fikirler üretir X 3- Sürekli sorular sorar X 4- Okumay çok sever X

13 Kapsam Geçerlik Çal mas: III. A ama Uzman Görü$lerinin Deerlendirilmesi Uzman formlar n tamam geri döndükten sonra, madde madde uzman görü$leri tek bir formda birle$tirilir. Uzman görü$lerini birle$tirme, her bir maddenin olas seçeneklerine kaç uzman taraf ndan onay verildiinin toplamsal olarak belirtilmesidir.

14 Uzman Görü lerinin De/erlendirilmesi Gerekli Yararl /Yetersiz Gereksiz 1- Sorunlar kendi ba$ na çözmeye çal $ r Her zaman orijinal fikirler üretir Sürekli sorular sorar Okumay çok sever Uzman Say s = 10

15 Kapsam Geçerlik Çal mas: IV. A ama Kapsam Geçerlik Oranlar n n Elde Edilmesi Kapsam geçerlik oranlar, her bir madde için olumlu (gerekli) yan t vermi$ olan uzman say lar n n toplam n n, toplam uzman say s na oran n n bir eksii olarak ifade edilir. Her madde için KGO lar elde edilir.

16 Kapsam Geçerlik Oran (KGO) KGO= N G N/2 1 N G : Gerekli diyen uzmanlar n say s N: Ara$t rmaya kat lan uzmanlar n toplam say s Clgili maddeye uzmanlardan yar s Gerekli yan t vermi$ ise KGO=0 Clgili maddeye uzmanlardan yar s ndan fazlas Gerekli yan t vermi$ ise KGO>0 Clgili maddeye uzmanlardan yar s ndan fazlas Gerekli yan t vermemi$ ise KGO<0 Gerekli Yararl /Yetersiz Gereksiz KGO 1- Sorunlar çözmeye çal $ r Her zaman orijinal fikirler üretir Sürekli sorular sorar Okumay çok sever ,00 0,80-0,60-0,80 Uzman Say s = 10

17 Kapsam Geçerlik Ölçütleri (KGÖ) Kapsam geçerlik ölçütü, maddenin istatistiksel olarak anlaml olup olmad n test etmek için geli$tirilen bir ölçüttür. Bu ölçüt için standart normal da l m da l m ilkelerinden yararlanarak elde edilir. Hesaplama kolayl aç s ndan P=0,05 anlaml l k düzeyinde KGO lar n minimum deerleri tabloya dönü$türülmü$tür (Veneziano ve Hooper, 1997). Uzman Says : : Minimum De/er 0,99 0,99 0,99 0,78 0,75 0,62 : : 0,31 0,29

18 Kapsam Geçerlik Çal mas: V. A ama Kapsam Geçerlik Cndekslerinin Elde Edilmesi Her bir madde için elde edilen KGO lar n n, istatistiksel olarak anlams z bulunanlar elimine edildikten sonra geriye kalan maddeler üzerinden; tüm KGO lar n ortalamalar KGC ini vermektedir.

19 Kapsam Geçerlik ndeksi (KG) Kapsam geçerlik indeksi, =0,05 düzeyinde anlaml olan ve nihai forma al nacak maddelerin toplam KGO ortalamalar üzerinden elde edilir. Eer ölçülmek istenilen özellik birden fazla boyutta toplanm $ ise her bir boyut için KGC elde edilmelidir. Gerekli Yararl /Yetersiz Gereksiz KGO 1- Sorunlar çözmeye çal $ r Her zaman orijinal fikirler üretir Sürekli sorular sorar Okumay çok sever ,00* 0,80* -0,60-0,80 Kapsam Geçerlik Ölçütü=0,62 Kapsam Geçerlik indeksi=0,87 (Ölçein Tümü Cçin) KGC>=KGÖ olduu için olu$turulan tüm ölçein kapsam geçerlii istatistiksel olarak anlaml d r.

20 Kapsam Geçerlik Çal mas (Davis Tekni/i) Kapsam Geçerlik Cndeksinde bir dier teknik Davis (1992) tekniidir. Bu teknikte uzman görü$leri 4 lü derecelenir. Uzman görü$leri; A- Madde özellii temsil ediyor B- Maddenin biraz düzeltilmeye ihtiyac var C- Maddenin oldukça düzeltilmeye ihtiyac var D- Madde özellii temsil etmez Ölçekteki aday madde için tüm uzman formlar ndaki A ve B lerin toplam, toplam uzman say s na bölünerek KGC leri elde edilir. Eer KGC indeksi 0,80 den büyük ise madde kapsam geçerlii aç s ndan yeterlidir. Dü$ük KGC ye sahip maddeler elimine edilir (Davis, 1992). Bu teknikte, en az üç en fazla ise 20 uzman önerilmektedir.

21 Yöntem: Uygulama: Bulgular: Sonuç ve Yorumlar: Geni$ kapsam; 14. Eitim Bilimleri Kongresi nde sunulmu$tur. (Pamukkale Üniversitesi, 2005)

22 TEEKKÜRLER Dr. Halil Yurdugül