Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi

Transkript

1 Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1

2 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına yönelik şiddeti ilişkilendirir, Kadına yönelik aile içi şiddeti bir sağlık sorunu olarak kabul eder, Kadına yönelik aile içi şiddetin kadın ve çocuk sağlığı üzerindeki etkilerini sıralayabilir, Kadına yönelik aile içi şiddetin önlenmesi konusunda birincil, ikincil ve üçüncül korumaya ilişkin önlemleri açıklayabilir. 2

3 Tanımlar Cinsiyet (sex): Bireyin kadın ya da erkek olarak gösterdiği genetik, fizyolojik ve biyolojik özelliklere denir. Toplumsal cinsiyet (gender): Kadının ve erkeğin sosyal olarak belirlenen rollerini ve sorumluluklarını ifade eder. Toplumsal cinsiyet biyolojik farklılıklardan dolayı değil, kadın ve erkek olarak toplumun bizi nasıl gördüğü, nasıl algıladığı, nasıl düşündüğü ve nasıl davranmamızı beklediği ile ilgili bir kavramdır. 3

4 Kadının Yaşam Dönemleri Çocukluk dönemi (İntrauterin dönem-10 yaş) Ergenlik (adolesan) dönemi (10-19 yaş) Erişkinlik dönemi (15-49 yaş) Menopoz ve sonrası dönem (50+ yaş) 4

5 Çocukluk Dönemi (İntrauterin dönem-10 yaş) Cinsiyet seçimi (Bazı ülkelerde intrauterin dönemde cinsiyet tayini yaptırılarak fetüs kız ise gebeliğin sonlandırılması), Gebeliğin istenmemesi, İsteyerek düşükler, Female Genital Mutilasyon (kadın sünneti), Malnutrisyon, Enfeksiyonlar, İhmal, hizmetten yararlanamama, Morbidite ve mortalite hızlarının artması (özellikle 2-5 yaşta). 5

6 Ergenlik (Adolesan) Dönemi (10-19 yaş) Menarş, Toplumsal baskı, Cinsel taciz/istismar, İstenmeyen gebelikler, İsteyerek düşükler, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), Anemi/malnütrisyon, Madde bağımlılığı (alkol, sigara, uyuşturucu), Paralı seks, Şiddet. 6

7 Erişkinlik Dönemi (15-49 yaş) Gebelik, doğum, doğum sonu komplikasyonlar, İstenmeyen gebelikler/isteyerek düşükler, CYBE, Anemi/malnütrisyon, Paralı seks, Cinsel taciz istismar, Şiddet, Anne ölümleri. 7

8 Menopoz ve Menopoz Sonrası Dönem (50+ yaş) Menopozal semptomlar, Malignensiler, Kardiyo Vasküler Hastalıklar, Osteoporoz, Desensüs - prolapsus, Şiddet. 8

9 Şiddet İster kamusal, isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel veya psikolojik acı veya ıstırap veren veya verebilecek olan cinsiyete dayanan bir eylem veya bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma [UN Doc. 1993]. Özel bir ilişkide fiziksel saldırganlık, cinsel zorlama, psikolojik istismar ve kontrol etme davranışı şeklindeki eylemlere bağlı olarak ortaya çıkan fiziksel, cinsel ve psikolojik zarara neden olan davranış şiddet olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım halen birliktelikleri süren ya da ayrılmış bütün çiftleri kapsamaktadır [WHO, 2002]. 9

10 Şiddetin Sağlık Sonuçları Öldürücü sonuçlar Cinayet İntihar Anne ölümü HIV/AIDS Öldürücü olmayan sonuçlar Fiziksel sağlık Ağrı Kalıcı fonksiyonel bozukluk Kendini iyi hissetmeme Obesite 10

11 Şiddetin Sağlık Sonuçları Öldürücü olmayan sonuçlar Kronik durumlar Kronik ağrı sendromu İrritable barsak sendromu Gastrointestinal düzensizlikler Somatik şikayetler Fibromiyalji 11

12 Şiddetin Sağlık Sonuçları Üreme sağlığı İstenmeyen gebelikler CYBE/HIV Jinekolojik problemler Sağlıksız düşükler Gebelik komplikasyonları Erken doğum Düşük doğum ağırlıklı bebek Pelvik enflamatuar hastalık 12

13 Şiddetin Sağlık Sonuçları Mental sağlık Post-travmatik sendrom Depresyon Anksiyete Fobi-panik atak Yeme düzensizlikleri Uyku bozuklukları Cinsel disfonksiyonlar Benlik saygısının yitimi Madde kullanımı 13

14 Şiddetin Sağlık Sonuçları Olumsuz sağlık davranışları Sigara içme Alkol ve madde kullanımı Cinsel risk alma Fiziksel aktivite azlığı Oburluk/aşırı yemek yeme 14

15 Şiddetin Önlenmesi Birincil koruma: Kadına yönelik şiddetin daha ortaya çıkmadan önlenmesi. İkincil koruma: Kadına yönelik şiddetin ortaya çıktıktan sonra erken tanı ve tedavi ile etkilerinin ve tekrarının önlenmesi. Üçüncül koruma: Şiddete maruz kalanların rehabilitasyonu ve uzun süreli desteklenmesi [WHO, 2002]. 15

16 Şiddetin Önlenmesi Bir halk sağlığı sorunu olan kadına yönelik aile içi şiddetin temelinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği vardır ve şiddet kadın sağlığında mortalite ve morbiditeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Toplumsal cinsiyete duyarlı bir bakış açısının temel alınarak birincil, ikincil, üçüncül korumada yer alan önlemlerle kadına yönelik aile içi şiddet önlenebilir. 16

17 Teşekkürler 17