Maliye Politikası ve Bütçe

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Maliye Politikası ve Bütçe"

Ömer Babaoğlu
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Maliye Politikası ve Bütçe

2 Giriş Bütçe ve kamu borcu arasındaki ilişki Bütçe açıklarının, vergi indirimlerinin ve artan kamu harcamalarının kısa veuzun dönem ekonomik etkileri

3 Devlet Bütçesi Bütçe dengesi Kamu harcamaları Vergi gelirleri

Kamu harcamalarının GSYİH ye oranı, 2012 Source: Total expenditure of general government divided by GDP, 2011.

4 Kamu harcamalarının GSYİH ye oranı, 2012 Source: Total expenditure of general government divided by GDP, National Accounts, OECD Stats, Organization of Economic Cooperation and Development at

5 Bütçe Açığı ve Fazlası Bütçe Açığı Bütçe Açığı = Giderler - Gelirler = (G + TRANSFER H. + FAİZ ÖDEMELERİ) VERGİLER

6 Kamu Bütçe Kısıtı Bütçe açığının finansmanı için bütçe kısıtı : Bütçe Açığı= tahvilmiktarında değişme + paramiktarında değişme = ΔB + ΔM

7 Kamu Borcunun Büyüklüğü Çoğu ülkede bütçe açıkları nedeniyle dünyada kamunun borçlanma miktarında artış var. Bu açıklar çoğunlukla tahvil ihracıyla karşılanıyor. Bu nedenle bütçe açıkları ve kamu borç stoku/gsyih oranı arasında güçlü bir ilişki var. Kamu borç stoku/gsyih oranı 2012 yılında Amerika da %96 ya ulaştı. Japonya da %196, Yunanistan da ise % 166 seviyelerinde. Türkiye de %45 ler düzeyinde.

8 Sovereign Debt Crises / Devlet Borcu Krizleri Devlet borcu krizi ülkenin borçlanma yaptığı piyasalardaki çöküşler için kullanılmaktadır. Borç/GSYİH oranı yatırımcıların temerrüde düşme riski ile ilgili endişe edeceği noktaya ulaşırsa kriz riski ortaya çıkabilir: Borç/GSYİH => Temerrüd riski => Faiz Ödemeleri => Bütçe Açığı => Borç/GSYİH => Temerrüd riski => Faiz Ödemeleri => Bütçe Açığı...

9 Maliye Politikası ve Ekonomi (uzun dönem) Neden kamu borcu bir yük değildir? 1. Kamu sermayesine (otoyollar,okullar ) ve beşeri sermayeye (eğitim) yönelik harcamalar ekonominin gelecekteki verimliliğini artıracaktır. Bu sayede ilave vergi gelirleri ile kamu borcu ödenebilir. 2. Kamu borcu kamu tahvilleri ile finanse edildiği için, bu tahvilleri tutanlar gelecekteki vergi ödemeleri ile bunu geri ödeyeceklerdir.

10 Maliye Politikası ve Ekonomi (uzun dönem) Neden kamu borcu bir yüktür? 1. Ulusal tasarruflarda azalma 2. Kamu sermaye yatırımlarının değeri 3. Yabancılara borçlanma 4. Tekrar dağılım etkileri 5. Borç tahammülsüzlüğü 6. Negatifteşvik etkileri

11 Maliye Politikası ve Ekonomi (uzun dönem) Neden kamu borcu bir yüktür? 1. Ulusal tasarruftaazalma Ulusal tasarruf = Özel tasarruf + Kamutasarrufu NS = (Y - T - C) + (T - G) Bütçe açıkları sonucunda ulusal tasarruflarda azalma, özel kesim yatırımlarında dışlama etkisine neden olur. 2. Kamu sermaye yatırımlarının değeri - Çoğu kamu harcaması sermaye stoğunu artırmaya yönelik değildir. Askeri harcamalar ve sağlık tedavileri gibi harcamalar daha ağırlıklıdır. - Kamuharcamaları sermaye stoğuna yönelik olsa bilegenellikle verimsiz ve boşa yapılan harcamalardır.

12 Maliye Politikası ve Ekonomi (uzun dönem) Neden kamu borcu bir yüktür? 3. Yabancılara borçlanma - Ulusal tasarruflarınyetersizliği dışarıdanborçlanmayaneden olur. 4. Tekrar dağılımetkileri - Kamunun borçlanma tahvillerinitutanlara vergi ödeyenlerden gelir transferi yapılmaktadır. 5. Borç tahammülsüzlüğü 3. Negatif teşvik etkileri

13 Maliye Politikası ve Ekonomi (uzun dönem) Neden kamu borcu bir yüktür? 5. Borç tahammülsüzlüğü - Borç yükünün aşırı yükselmesi devletler tarafındanborçların tanınmamasıkorkusu artırabilir. 6. Negatif teşvik etkileri - Borçları ödemek için gelir vergisinin ve sermaye kazancı vergilerinin artırılmasıdahaaz çalışmayıve daha düşük sermaye yatırımlarını teşvik edebilir.

14 Maliye Politikası ve Ekonomi (kısa dönem) Genişleyici maliye politikası (vergilerde azalma yada kamu harcama artışı) toplam talep üzerinde artırıcı etkiye sahiptir.

15 Harcama ve Vergi Çarpanı Kamu harcamalarındaki değişimin çıktı üzerindeki etkisini harcama çarpanı verir: ΔY / Δ G = 1/(1 mpc) Vergilerdeki değişimin çıktı üzerindeki etkisini vergi çarpanı verir, ΔY / ΔT

16 Maliye Politikası ve Zero Lower Bound Politika faiz oranının sıfıra çekildiği durumlarda genişleyici maliye politikası ekonominin canlanmasını sağlayabilir.

17 Toplam Arz ve Maliye Politikası Vergi indirimi üretim maliyetlerini düşürerek toplam arzı etkiler. Toplam talep üzerindeki etkisi harcanabilir gelir üzerinden ortaya çıkar.

Arz Yönlü İktisat ve Maliye Politikası Arz yönlü iktisatçılar toplam arz üzerinde vergi indirimlerinin pozitif etkilerine vurgu yaparlar.

18 Arz Yönlü İktisat ve Maliye Politikası Arz yönlü iktisatçılar toplam arz üzerinde vergi indirimlerinin pozitif etkilerine vurgu yaparlar. Kalıcı vergi indirimlerinin sadece toplam talep üzerinde değil, daha fazla yatırım ve çalışma isteği ile toplam arz üzerinde kalıcı pozitif etkiler yaratacağını savunurlar.

19 Bütçe Açıkları ve Enflasyon Bütçe açıklarını artıran genişleyici maliye politikası kısa dönemde daha yüksek enflasyona neden olur. Uzun dönemde para politikasının fiyat istikrarına odaklanması ve enflasyonu kontrol altında tutması enflasyonu artırmayacaktır. Buna rağmen, büyük bütçe açıkları uzun dönemde para politikasının işini zorlaştıracaktır.

20 Bütçe Açıkları ve Enflasyon Bütçe açıklarının finansmanı amacıyla ihraç edilen tahviller yaözel kesime yada merkez bankasına satılır : Bütçe Açığı = ΔB = ΔB inv + ΔB cb Eğer merkez bankası para basarak bu tahvilleri satın alırsa, borcu parasallaştırmış olur : ΔB cb = ΔM Bu durumda Bütçe Açığı => ΔB = ΔB inv + ΔM

21 Bütçe Açıkları ve Enflasyon Uzun dönemde enflasyon oranı para arzınınbüyüme oranı ile güçlü bir ilişkiye sahiptir : π = ΔM/M Bu da para basılarak bütçe açıklarının finanse edilmesinin yüksek enflasyona yol açacağı anlamına gelir.

22 Senyoraj Geliri Eşitliğin her iki tarafını M ile çarparsak: Δ M = π M Her iki tarafı fiyat düzeyine bölerek reel olarak senyorajı ifadev edebiliriz : Δ M / P = π ( M / P) Senyoraj bir enflasyon vergisidir. Yüksek enflasyona yol açarak reel para balanslarının değerini düşürür.

23 Bütçe Açıkları ve Ricardocu Denklik Ricardocu denklik vergi indirimlerinin harcamalar ve ulusal tararruflar üzerinde etkisi olmadığını savunur. Bunun nedeni tüketicilerin ileriye dönük hareket ederek, vergi kesintileri ile ortaya çıkacak bütçe açıklarının gelecekte daha yüksek vergiler ileödeneceğini beklemeleridir. Sonuç olarak, vergi indirimi karşısında harcamalarını değiştirmezler.

24 Ricardocu Denkliğin Sonuçları 1. Vergi indirimleri toplam talebi artırmaz çünkü konut harcamaları üzerinde küçük bir etkiye sahiptir. 2. Vergi indirimleri sonucu ortaya çıkacak bütçe açıkları ulusal tasarrufları etkilemez ve bu nedenle de gelcek kuşaklar için bir yük değildir. 3. Vergi indirimleri sonucu ortaya çıkacak bütçe açıkları enflasyonu artırıcı etkiye sahip değildir çünkü tüketim harcamaları değişmemektedir. Hanehalkları artan tasarruflarını kamu tahvili almak için kullanacaklardır ve bu nedenle de bütçe açığının finansmanı için para basılmayacaktır.

25 Ricardocu Denklik ve Uzun Dönem Sonuçları Tüketicilerin ileriye dönük olarak karar vermesi ve borçlanma kısıtının olmaması ve gelecekteki kuşakları düşünmeleri durumunda, Ricardocu Denklik gerçekleşir ve bu nedenle vergi indirimleri gelecekkuşaklar içinbir yük olmaz. Eğer hanehalkları kısa vadeli düşünüyorsa ve borçlanma kısıtına sahipse ya da gelecek kuşakları düşünmüyorsa, vergi indirimleri tüketim harcamalarını artırır, ulusal tasarrufu düşürür ve gelecek kuşaklar içinbir yük oluur.

Benzer belgeler

Giriş İktisat Politikası. İktisat Politikası. Bilgin Bari. 28.Eylül.2015

Giriş İktisat Politikası. İktisat Politikası. Bilgin Bari. 28.Eylül.2015 28.Eylül.2015 1 Giriş Temel Kavramlar Politika Etkilerinin Analizi 2 nın Yürütülmesi Tanımlar Giriş Temel Kavramlar Politika Etkilerinin Analizi İktisat kıt kaynakların etkin dağılımı üzerine çalışır.