AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA

Transkript

1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA

2 AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE EKİP Aile Hekimi Aile Sağlığı Elemanı Sözleşmeli Hemşire-Ebe BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM

3 AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER Kayıtlı kişilere, Kişisel koruyucu sağlık hizmetleri İzlemler :15-49 yaş kadın-gebe-lohusa bebek-çocuk- ergen-obezite Aşılama Birinci basamak tanı, tedavi, kronik hastalıklar takibi Rehabilitasyon,danışmanlık, tarama hizmetleri

4 AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER İzlemler yaş kadın; yılda iki kez Gebe; ilk 14 haftaya kadar tespit edilmeli ve gebelik boyunca en az dört kez Lohusa; en az 3 kez Bebek;15. günde, 41. günde, 2., 3., 4., 6., 9. ayda Erken çocukluk; 12., 18., 24., 30. ay ve 3 yaşında Okul öncesi; 4, 5 ve 6 yaşında Okul çağı;7,8,9 yaşında Ergen; yaş arası 3 kez izleniyor.

5 AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER İzlemler İzlem protokolleri-rehberler doğrultusunda, Rutin uygulamalar (FM, boy, kilo, TA, Hb ölçümü, beslenme danışmanlığı, vitamin-mineral desteği vb. Risk-sorun tespiti Risk-soruna yaklaşım

6 GEBELİKTE BESLENME Kadın gebeliği süresince; Kendi fizyolojik ihtiyaçlarını (enerji ve besin öğelerini) karşılamak Vücudundaki depolarını (besin öğeleri yedeğini) dengede tutmak, Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak, Salgılayacağı sütün enerji ve besin öğelerini karşılamak üzere yeterli ve dengeli beslenmek zorundadır

7 YÜRÜTÜLEN BESLENME PROGRAMLARI Gebelik Gebelere Beslenme Danışmanlığı ve Gestasyonel Diyabete Yaklaşım Gebelere Demir ve D vitamini Desteği Anne sütü ve Emzirmenin Desteklenmesi Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı

8 GEBELERE BESLENME DANIŞMANLIĞI Vücut Ağırlığı Kontrolü Gebelikte Artan Enerji ve Besin Öğeleri Gereksinmeleri Gebelikte Tüketilmesi Önerilen Besinler ve Miktarları Gebelikte Tüketilmemesi Önerilen Besinler konularında danışmanlık verilmektedir.

9 GEBELİKTE ENERJİ İHTİYACI VE KİLO ALIMI GEBELİK ÖNCESİ EK ENERJİ (KCAL) Ağırlık Durumu BKI(kg/m2) İlk 3 ay Sonraki Aylar Önerilen Kilo Alımı(kg) Zayıf < Normal Hafif Şişman HİÇ Şişman >29 KONTROLLÜ ZAYIFLAMA GÜNLÜK İHTİYAÇ KADAR <7

10 Gebe Kadınlar İçin Gerekli Günlük Besin Tüketim Miktarları BESİN GRUPLARI MİKTAR Süt, yoğurt ml Peynir 2 kibrit kutusu kadar (60 g) Et, tavuk, balık 3-4 porsiyon Yumurta, kuru baklagiller 1 porsiyon Taze sebze ve meyveler 5-7 porsiyon Su 8-10 bardak Ekmek 4-6 dilim Pirinç, bulgur, makarna vb. Hiç veya 2-3 porsiyon

11 GEBELİKTE VİTAMİN VE DEMİR TAKVİYESİ Demir, en gerekli takviye Hb, 1. ve 3. trimestirde 11 gr, 2. trimestirde 10.5 gr altında olmamalıdır anemi - ise Fe desteği ( 4. aydan itibaren) anemi + ise Fe tedavisi Sağlık Bakanlığının önerisine göre her gebeye 16. gebelik haftasından itibaren günde mg/gün elementer demir desteği verilir.

12 GEBELİKTE VİTAMİN VE DEMİR TAKVİYESİ Folik Asit Gebelikten 3 ay önce başlanması ve gebeliğin 3. ayı (12. haftası) bitene kadar kullanılması önerilir. Doz,400 mcg /gün Nöral Tüp Defekti anomalisi hikayesi Risk grubu(epilepsi tedavisi alanlar, insülin kullanan diabetikler) Doz,4000 mcg/gün Gebeliğin başlamasından sonra yapılan desteğin NTD inden koruyuculuğu yoktur.

13 GEBELİKTE VİTAMİN VE DEMİR TAKVİYESİ Vitamin D Gebelerde kan düzeyine bakılmaksızın başlanır. D vitamini desteği, gebeliğin 12. haftasından itibaren başlanır doğum sonrası 6 ay sürdürülür. Doz, 1200 IU (9 damla)/ gün önerilir.

14 DİĞER VİTAMİN TAKVİYELERİ Kalsiyum ihtiyacı 1000mg/gün besinlerle alması önerilir Çinko eksikliği halinde, B vitamini bacak krampları varlığında, bulantı-kusmada, Magnezyum rutin önerilmez. İhtiyaç halinde, B 12 Vitamini vejetaryen, megaloblastik anemi varsa verilmelidir. Vitamin C 10mg/günlük artış

15 BEBEK BESLENMESİ Bebek ilk 6 ay: Sadece ve tek başına anne sütü D vit- Fe desteği 6-12 ay: Anne sütü ve tamamlayıcı beslenme D vit- Fe desteği ay Tamamlayıcı beslenme ve anne sütü

16 İLK 6 AY BESLENME İlk 6 ay sadece anne sütü Emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi Doğru yerleşme ve yeterli sıklıkta emzirme anne sütünü artırır. Daha Çok Emzirme = Daha Çok Uyarı İletimi = Daha Çok Süt Üretimi

17 EMZİRMEDE SORUNLAR Annede özgüven eksikliği Gebelik, doğum ve doğum sonrasında danışmanlık hizmetlerinin yeterince verilmemesi İlk 30 dakika- 1 saatte emzirmenin desteklenmemesi Doğru yerleşme ve emzirme pozisyonlarının yeterince bilinmemesi

18 EMZİRMEDE SORUNLAR Doğum sonu izinlerin yeterli olmaması Emzik, biberon kullanımının olağan sayılması Anne sütü dışındaki besinlerin gereksiz kullanımı

19 6-24 AY BEBEK BESLENMESİ Emzirmenin sürdürülmesi Tamamlayıcı beslenme Demir ve D vitamini desteği Gelişmenin izlenme ve desteklenmesi

20 6-24 AY BEBEK BESLENMESİ Tamamlayıcı Beslenme Beslenme yetersizliklerinin en sık görüldüğü dönem Ailelere bebeğin yaşına, bölgeye ve ailenin sosyoekonomik durumuna göre beslenme önerileri sunmaktayız.

21 6-24 AY BEBEK BESLENMESİ Tamamlayıcı Beslenme 17. haftadan önce verilmemeli, 26. haftadan sonraya da bırakılmamalıdır. Yaşına uygun-kaliteli Yeterli-Güvenli-Keyifli Çocuğun biyolojik ihtiyaçları Besinlerin hijyeni Anne-bebek ilişkisi ( zorlama,ödül, ceza yok )

22 6-8 AYDA ANNE SÜTÜ-KATI GIDA DENGESİ 6-8 aylık bebeğin günlük besininin 2/3 ü anne sütü 1/3 ü katı gıda olmalıdır. Toplam katı gıda miktarı 2 çay bardağını geçmemelidir.

23 9-12 AYDA ANNE SÜTÜ-KATI GIDA DENGESİ 9-12 aylık bebeğin günlük besininin 1/2 si anne sütü 1/2 si katı gıda olmalıdır. Toplam katı gıda miktarı 3 çay bardağını (3 kap) geçmemelidir.

24 6-12 AY BESLENME UYGUN VE YETERLİ EK GIDA 6. Ay sonundan itibaren her hafta biri eklenir Meyve Sebze Yoğurt Peynir, Pekmez ve Ekmek Et Yumurta sarısı Ev yemekleri (tuzsuz) Kuru baklagiller Balık Emzirme veya ml formül süt Fe D Vitamini

25 HAFTALIK TARTI Beslenme yeterliliğinin en önemli göstergesi haftalık kilo alımıdır. 6-8 ay arası 100 g/hafta, 9-12 ay arası g/hafta, > 1 yaş 50 g/hafta tartı alımı yeterlidir. Persentil eğrilerinde ; yaşa göre tartı yaşa göre boy boya göre tartı, değerlendirmesi akut ve/veya kronik malnütrisyonun belirlenmesi için vazgeçilmezdir

26 LOHUSA BESLENMESİ Normal doğumdan hemen sonra, hastanın anestezi almasını gerektirecek bir komplikasyon yoksa, oral beslenmeye geçilebilir. Sezaryenle doğumda ise uygun olan lohusalarda oral beslenmeye geçmek için 4-8 saat beklemek gerekir.

27 LOHUSA BESLENMESİ Anneye beslenme eğitimi verip, anne sütünü artırmak için uygun yeterli miktarda sıvı ve yiyecek alması konusunda teşvik edilir.

28 LOHUSA BESLENMESİ Günlük 500 kalori daha fazla almaları gerekir. Bunun için; 3 su bardağı süt veya yoğurt Her gün mutlaka bir yumurta 3-5 porsiyon çeşitli sebze ve meyveler Günde 3 litre su ya da her emzirmeden sonra 1 bardak sıvı 3 porsiyon et grubu besinler (et, tavuk, balık, kuru baklagiller)

29 LOHUSAYA DEMİR VE D VİTAMİNİ DESTEĞİ Doğumdan sonra 3. ayın sonuna kadar günlük mg demir, Doğumdan sonra 6. ayın sonuna kadar günlük 1200 Ünite (9 damla) D vitamini desteği sağlanır.

30 TEŞEKKÜR EDERİM