GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE: İŞLETME KULUÇKASI KAVRAMI 1.1. İŞLETME KULUÇKALARININ TANIMI... 24

Transkript

1 iv İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... İ ÖZET... İİ ABSTRACT... İİİ İÇİNDEKİLER... İV KISALTMALAR DİZİNİ... X ŞEKİLLER DİZİNİ... Xİ ÇİZELGELER DİZİNİ... Xİİİ GİRİŞ GİRİŞ... 1 ÇALIŞMANIN AMACI ÇALIŞMANIN KAPSAMI ÇALIŞMANIN ÖNEMİ ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ SINIRLILIKLAR VE VARSAYIMLAR ÇALIŞMANIN İÇERİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE: İŞLETME KULUÇKASI KAVRAMI 1.1. İŞLETME KULUÇKALARININ TANIMI İŞLETME KULUÇKALARININ TARİHSEL GELİŞİMİ İŞLETME KULUÇKALARI TÜRLERİ Kuluçka Türlerinde Ayırt Edici Unsurlar... 35

2 v Kuluçka Türleri İşleyiş Biçimine Göre Kar Amaçlı Kuluçkalar Kar Amaçlı Olmayan Kuluçkalar Yönetim Yapısına Göre Kamu Kuluçkaları Özel Kuluçkalar Diğer Kuluçka Türleri Üniversite Kuluçkaları Teknoloji Kuluçkaları Kırsal Kuluçkalar Sanal Kuluçkalar Uzmanlaşmış (Sektörel) Kuluçkalar KAVRAMSAL KARMAŞA: KULUÇKA VE BENZER KAVRAMLAR İŞLETME KULUÇKALARININ FİNANSMANI İŞLETME KULUÇKALARININ GELİŞİM AŞAMALARI İŞLETME KULUÇKALARININ ÖNEMİ Bölgesel Gelişme Açısından Yeni Firma Oluşumu Açısından Firma Büyümesi ve Hayatta Kalma Açısından İstihdam Yaratma Açısından Kredibilite Açısından Aktör Grupları Açısından... 72

3 vi İKİNCİ BÖLÜM İŞLETME KULUÇKALARINDA SUNULAN HİZMETLER VE FİRMA PERFORMANSINA ETKİSİ 2.1. İŞLETME KULUÇKALARINDA PERFORMANS KRİTERLERİ Performansın Tanımlanması Performans Göstergeleri Performans Değerlendirmesinde Farklı Yaklaşımlar İŞLETME KULUÇKALARININ PERFORMANS BELİRLEYİCİLERİ Kritik Başarı Faktörleri İşletme Kuluçkaları Kritik Başarı Faktörleri İŞLETME KULUÇKALARINDA PERFORMANSI ETKİLEYEN UNSURLAR Kuluçkaların Karakterize Edici Özellikleri Kuluçka Yönetimi Kuluçka Personeli Kiracı Firma Seçim Süreci Giriş Kriterleri İzleme Süreci Bölge, Konum, Yakınlık Üniversite ile Bağlantı Mezuniyet - Çıkış Kriterleri Kuluçka Yönetimi - Kiracı Firma Etkileşimi İŞLETME KULUÇKALARINDA SUNULAN HİZMETLER Temel Altyapı Hizmetleri İşletme Desteği - Danışmanlık Hizmetleri Finansal Destekler Aracılık - Ağbağlaşma Hizmetleri İçsel Ağbağlaşma

4 vii Dışsal Ağbağlaşma Eğitim Hizmetleri LİTERATÜR TARAMASI: KULUÇKA HİZMETLERİ VE FİRMA PERFORMANSI İLİŞKİSİ LİTERATÜRE KATKIDA BULUNAN BAŞLICA GRUPLAR LİTERATÜR TARAMASI İşletme Kuluçkalarının Tanımlanması, Tipoloji ve Sınıflandırılması İşletme Kuluçkaları Hizmet Türleri ve Performansa Etkisi İşletme Kuluçkalarında Ağbağlaşma ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE DE İŞLETME KULUÇKALARI VE İŞ GELİŞTİRME MERKEZLERİ (İŞGEM) 3.1. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME MERKEZLERİ DUVARSIZ TEKNOLOJİ İNKÜBATÖRLERİ İŞ GELİŞTİRME MERKEZLERİ İş Geliştirme Merkezlerinin Ortaya Çıkışı İş Geliştirme Merkezi Tanımı İş Geliştirme Merkezi Kuruluş Kriterleri Kurucu İşletici Kuruluşun Yapısı, Hukuki ve Mali Statüsü İŞGEM Yerleşim Yeri ve Fiziki Yapısı Misyon ve Stratejik Hedefler İş Geliştirme Merkezlerinde Yer Alabilecek Firmalar İş Geliştirme Merkezlerine Yönelik Destekler İŞGEM lere Sağlanan Destekler

5 viii İŞGEM ler Tarafından Kiracı Firmalara Sağlanan Destekler KOSGEB Tarafından Kiracı Firmalara Sağlanan Destekler POLİTİKA DOKUMANLARINDA İŞLETME KULUÇKALARI VE İŞGEM LER DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İŞLETME KULUÇKALARINDA SUNULAN HİZMETLERİN HAYATTA KALMA ÜZERİNE ETKİSİ: İŞ GELİŞTİRME MERKEZLERİ (İŞGEM) NDE BİR UYGULAMA 4.1. ARAŞTIRMA DİZAYNI ANAKÜTLE VE ÖRNEKLEM METODOLOJİ Anket Hazırlanması ve Anket İçeriği Anket Uygulaması ANALİZ YÖNTEMİ Kaplan-Meier Hayatta Kalma Grafikleri Cox Orantılı Hazard Regresyon Modeli VERİ SETİ VE DEĞİŞKENLER ARAŞTIRMA BULGULARI TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Firmalar Hakkında Genel Bilgiler Girişimciler Hakkında Genel Bilgiler İŞGEM ler Hakkında Genel Bilgiler HAYATTA KALMA ANALİZİ: KAPLAN-MEIER HAYATTA KALMA ANALİZİ Genel Bulgular Büro Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi

6 ix Paylaşılan/Ortak Hizmetlerin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Eğitim Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Danışmanlık Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Ağbağlaşma Faaliyetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi HAYATTA KALMA ANALİZİ: COX ORANTILI HAZARD REGRESYON MODELİ Model Kurulumu Nihai Model ve Sonuçların Yorumlanması Diğer Modeller ve Sonuçların Yorumlanması İŞGEM LER ARASI KARŞILAŞTIRMA VE GENEL DEĞERLENDİRME ARAŞTIRMA SONUÇLARININ BİR ARADA DEĞERLENDİRİLMESİ SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1. SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKÇA EKLER EK 1: TÜRKİYE DEKİ İŞ GELİŞTİRME MERKEZLERİNİN FİZİKİ YAPILANMALARI ÖZGEÇMİŞ

7 x KISALTMALAR DİZİNİ AB ABD AR-GE DTİ IASP İŞGEM KİŞGEM KOBİ KOSGEB NBIA OECD ÖİB TEKMER UKBI UKSPA : Avrupa Birliği : Amerika Birleşik Devletleri : Araştırma ve Geliştirme : Duvarsız Teknoloji İnkübatörü : Uluslararası Bilim Parkları Birliği : İş Geliştirme Merkezi : Kadın İş Geliştirme Merkezi : Küçük ve Orta Boy İşletme : Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı : Ulusal İşletme Kuluçkaları Birliği : İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı : Teknoloji Geliştirme Merkezi : Birleşik Krallık İşletme Kuluçkası : Birleşik Krallık Bilim Parkları Birliği

8 xi ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil İnovasyon - Girişimcilik - Rekabetçilik Sistemi Şekil Kuluçka Sisteminin Genel Yapısı Şekil İşletme Kuluçkalarının Tarihsel Gelişimi Şekil Kuluçka Modellerinde Ayırt Edici Unsurlar Şekil Avrupa Komisyonu İşletme Kuluçkası Sınıflandırması Şekil Yeni Firma Oluşumunu Etkileyen Faktörler Şekil Girişimsel Sürecin Aşamaları Şekil Yeni Firma Oluşumunda Temel Adımlar Şekil Firma Gelişimi ve Kuluçkadan Elde Edilen Yararlar Şekil İşletme Kuluçkalarında Aktörler, Çıktılar ve Beklenen Faydalar Şekil Kuluçka Modelinde Hedef-Çıktı İlişkisi Şekil Kuluçka ve Kiracı Firma Başarı Göstergeleri Şekil İşletme Kuluçkalarının Başarısını Etkileyen Faktörler Şekil İşletme Kuluçkalarında Kiracı Firma Seçim Stratejileri Şekil İşletme Kuluçkaları Kuruluş Yeri Seçiminde Etkili Olan Faktörler Şekil KOBİ Destek Uygulamalarında Yerel Bağlamın Önemi Şekil Kuluçka ve Kiracı Firmalar Arasında Karşılıklı Etkileşim Şekil Katma Değerli Kuluçka Modeli Şekil İşletme Kuluçkalarında Dışsal Ağbağlaşma Şekil Grimaldi ve Grandi (2005) İşletme Kuluçkaları Sınıflandırması Şekil Araştırmada Ele Alınan İŞGEM Hizmetleri ve İŞGEM Özellikleri Şekil Araştırma Modeli Şekil Araştırma Kapsamında Ele Alınan İŞGEM ler Şekil Araştırma Grupları Şekil Hayatta Kalma Analizinin Temel İçeriği

9 xii Şekil Hayatta Kalma Analizinde Sansürleme Sorunu Şekil Hayatta Kalma Fonksiyonu Şekil Firmaların İŞGEM de Kalma Süreleri Şekil Araştırmaya Katılan Firmaların İŞGEM'lere Göre Dağılımı Şekil Araştırmaya Katılan Firmaların Kuruluş Yılları Şekil Araştırmaya Katılan Firmaların Çalışan Sayıları Şekil İŞGEM'lerde Sunulan Hizmetler Şekil Firmalar Tarafından En Sık Kullanılan İŞGEM Hizmetleri Şekil Kaplan-Meier Hayatta Kalma Olasılıkları Şekil Kaplan-Meier Hayatta Kalma Oranları Şekil Büro Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Büro Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Paylaşılan/Ortak Hizmetlerin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Paylaşılan/Ortak Hizmetlerin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Eğitim Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Danışmanlık Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Danışmanlık Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Ağbağlaşma Faaliyetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil Ağbağlaşma Faaliyetlerinin Hayatta Kalma Üzerine Etkisi Şekil İŞGEM ler İtibariyle Kaplan-Meier Hayatta Kalma Grafikleri Şekil Hizmet Skorları ve Performans Açısından İŞGEM'lerin Karşılaştırılması Şekil İŞGEM ler İtibariyle Hayatta Kalma Eğrileri

10 xiii ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge İşletme Kuluçkalarında Destekleyici Kuruluşlar ve Hedefler Çizelge Yeni Firma Oluşum Aşamaları Çizelge Kiracı Firma Seçim Kriterleri Çizelge Lumpkin ve Ireland Kritik Başarı Faktörleri Çizelge İşletme Kuluçkaları ile Üniversite Arasında İşbirliği Türleri Çizelge Kuluçka Hizmet Türleri ve Örnekleri Çizelge İşletme Kuluçkaları Üzerine Literatür Taraması Çizelge İşletme Kuluçkaları Üzerine Sınıflandırılmış Araştırma Alanları Çizelge Allen ve McCluskey (1990) İşletme Kuluçkaları Sınıflandırması Çizelge Barrow (2001) İşletme Kuluçkaları Sınıflandırması Çizelge Aernoudt (2004) İşletme Kuluçkaları Sınıflandırması Çizelge Hallam ve Devora (2008) İşletme Kuluçkaları Sınıflandırması Çizelge Kuluçka Özellikleri ve Başarı Kriterleri Çizelge Teknoloji Geliştirme Merkezleri ve Kuruluş Yılları Çizelge TEKMER Destekleri Üst Limitleri ve Destek Oranları Çizelge Duvarsız Teknoloji İnkübatörleri ve Protokol Yılları Çizelge Özelleştirme Soysal Destek Proje Bütçeleri Çizelge İŞGEM lerin Kuruluş Yılları ve İşlik Sayıları Çizelge İŞGEM lere Sağlanan Destekler ve Destek Oranları Çizelge İŞGEM Destekleri Üst Limitleri ve Destek Oranları Çizelge Araştırma Aşamaları ve Çıktılar Çizelge Anakütle ve Örneklem Sayıları Çizelge İller İtibariyle Tamamlanan Anket Sayıları Çizelge Araştırmada Kullanılan Değişkenler ve Tanımlamalar Çizelge Araştırmaya Katılan Firmaların Çalışan Sayıları

11 xiv Çizelge Araştırmaya Katılan Firmaların KOBİ Ölçeği Çizelge İllere Göre Ortalama Çalışan Sayıları Çizelge Araştırmaya Katılan Firmaların Sektörel Dağılımı Çizelge Araştırmaya Katılan Firmaların İhracat Durumu Çizelge Girişimcilerin Yaş Dağılımı Çizelge Girişimcilerin Cinsiyet Dağılımı Çizelge Girişimcilerin Eğitim Düzeyi Çizelge Girişimcilerin Cinsiyete Göre Eğitim Düzeyi Çizelge Girişimcilerin Geçmiş Deneyimleri Çizelge Girişimcilerin Geçmiş Deneyim Süreleri Çizelge İŞGEM'lerin Kuruluş Yılları, Kapasiteleri ve Personel Sayıları Çizelge İŞGEM'lerin Son 3 Yıl Doluluk Oranları Çizelge Firmaların İŞGEM Tercih Nedenleri Çizelge İŞGEM'lerde Sunulan Hizmetler Çizelge Firmaların İŞGEM Hizmetlerinden Yararlanma Durumu Çizelge Hayatta Kalma Analizine Yönelik Yaşam Tablosu Çizelge Büro Hizmetlerine İlişkin LR Testi Sonuçları Çizelge Paylaşılan/Ortak Hizmetlere İlişkin LR Testi Sonuçları Çizelge Eğitim Hizmetlerine İlişkin LR Testi Sonuçları Çizelge Danışmanlık Hizmetlerine İlişkin LR Testi Sonuçları Çizelge Ağbağlaşma Faaliyetlerine İlişkin LR Testi Sonuçları Çizelge Cox Orantılı Hazard Regresyon Modeli Sonuçları Çizelge İŞGEM Hizmetleri için Korelasyon Analizi Çizelge Girişimci Deneyimleri için Korelasyon Analizi Çizelge Firma Finansman Biçimleri için Korelasyon Analizi Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Kuluçka Hizmetlerine İlişkin Cox Orantılı Hazard Regresyon Modelleri (Model 1-4)

12 xv Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Girişimci Deneyimlerine İlişkin Cox Orantılı Hazard Regresyon Modelleri (Model 5-7) Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Firma Kuruluş Sermayesine İlişkin Cox Orantılı Hazard Regresyon Modelleri (Model 8-9) Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Değişkenlere İlişkin Cox Orantılı Hazard Regresyon Modelleri (Model 1-9) Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Değişkenlere İlişkin Cox Orantılı Hazard Regresyon Modelleri (Model 10-17) Çizelge Hayatta Kalmayı Etkileyen Değişkenler ve Etki Düzeyleri Çizelge İŞGEM Hizmetlerinin Hayatta Kalmaya Etkisi ve Etki Düzeyleri Çizelge Sunulan Hizmetler Açısından İŞGEM Skorları Çizelge Yararlanılan Hizmetler Açısından İŞGEM Skorları Çizelge Hizmet Skorları ve Performans Açısından İŞGEM'lerin Karşılaştırılması Çizelge Yararlanılan Hizmetler, Batan Firma Oranları ve Hayatta Kalma Süresi Korelasyon Analizi Çizelge İŞGEM Hizmetlerinin Hayatta Kalma Üzerindeki Etkisine Yönelik Araştırma Sonuçlarının Bir Arada Değerlendirmesi