1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

Transkript

1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri Tarım Devriminden Sanayi Devrimine Tarım Devrimi ve Tarımsal Üretim Artışı Tarım Devriminin Etkileri Sanayi Devrimi ve Tarım Feodalite ve Osmanlı Tımar Sisteminin Farklılıkları Burjuvazinin Doğuşu ve Özgürleşen Köylüler Osmanlı Sanayii ve Çöküşü Osmanlı Toprak Düzeni ve Tarım Osmanlı da Bozulan Toprak Düzeni ve Topraksız Köylüler Dış Ticaret ve Dış Ticaret Anlaşmaları Para, Banka ve Mali Sorunlar Osmanlı Borçları ve Düyun u Umumiye Genel Değerlendirme Anadolu Kültürü, Kaynakları ve Etkileri Osmanlı İmparatorluğu nun Son Yıllarında Ekonomik Yapı İle İlgili Bir Değerlendirme 28 Yararlanılan Kaynaklar 29 Bölüm LİBERAL EKONOMİ DÖNEMİ Liberal Döneme Geçişteki Politik ve Ekonomik Koşullar Osmanlı Mirası Mustafa Kemal Gerçeği Dönemin Politika Belirleyici Faktörleri I.İzmir İktisat Kongresi Lozan Barış Konferansı Dünya Ekonomik Bunalımı Dönemin Kurumsal ve Yapısal Düzenlemeleri Milli Gelir ve Ekonomik Sektörlerde Yaşanan Gelişmeler Ekonomik Sektörler ve Diğer Alanlardaki Gelişmeler Tarım Sektörü Sanayi Sektörü Para Politikası Bankacılık Sektörü Bütçe ve Maliye Politikası Dış Ticaret Yabancı Sermaye 55

2 2.5.8.Ulaştırma ve Haberleşme Sağlık Hizmetleri Nüfus Hareketleri Ekonomi Politikalarının Başarısızlığı 61 Yararlanılan Kaynaklar 62 Bölüm 3 DEVLETÇİ POLİTİKALARA YÖNELİŞ VE GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR Devletçilik Uygulamasının İç ve Dış Nedenleri İdeolojik Nedenler Toplumsal Nedenler Ekonomik Nedenler Dışa Açık Ekonominin Sonu ve 1929 Ekonomik Buhranı Buhran Dönemi Devletçilik Politikası Dış Ticaret ve Kambiyo Denetimi Yabancı Sermayeye Karşı Tutum İç Ticaret ve Piyasalar Üzerine Düzenlemeler Planlı Devletçilik Dönemi I. Beş Yıllık Sanayi Planı II. Beş Yıllık Sanayi Planı II. Dünya Savaşı Sonrası İktisat Politikası Arayışları Milli Koruma Kanunu Varlık Vergisi Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu 91 Yararlanılan Kaynaklar 93 Bölüm 4 DÜNYA EKONOMİSİ İLE EKLEMLENME VE DEVLETÇİLİĞİN ÇÖZÜLMESİ ( ) DÖNEMİ Devletçiliğe Karşı Tepkiler Sonrası Yeni Bir Ekonomi Politik Sistemin Doğuşu II. Dünya Savaşı Sonrası Ekonomi Politikalarında Değişiklik: 7 Eylül 1946 Kararları Savaş Sonrası Planlama Çabaları İvedili Sanayi Planı Vaner Kalkınma Planı Savaş Sonrası Planların Uygulanmasına İlişkin Genel Değerlendirme Sanayileşme Politikasında Özel Girişimden Yana Olan Değişimler Batıya Açılma ve İktidarı Liberalleşmeye Zorlayan Faktörler Truman Doktrini Marshall Yardımı ve Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatına II

3 Katılım Marshall Planı ve Türkiye İktisat Kongresinin Liberal Yönetime Ortam Hazırlığı İktisat Kongresi CHP Devletçiliğinin Kısa Bir Değerlendirmesi Arası Dönemi Ekonomi Politikalarının Genel Sonuçlarına Bir Bakış 120 Yararlanılan Kaynaklar 122 Bölüm DÖNEMİ EKONOMİ POLİTİKALARI VE TEMEL BELİRLEYİCİLERİ Alt Dönemi Anti- Devletçi Politikaları Sanayileşmenin Özel Kesim Eliyle Yürütülmesi Dış Ekonomik İlişkilerde Liberalizasyona Geçiş ve Bunun Uygulanma Süreci Tarım Sektörüne Öncelik Verilmesi ve Tarım Sektörüne İlişkin Politikalar Tarım Sektörüne Önem Veren Gelişme Stratejisine Bağlı Olarak Uygulanan Politikalar Tarım Sektörüne Yönelik Politikalarının Sonuçları Kamu Harcamalarında Artış ve Altyapı Yatırımlarına Önem Verilmesi Biriken Ekonomik Sorunlar ve Çözüm Arayışları Ekonomik Sorunlarla Birlikte Devletçi Politikalara Dönüş Kambiyo Krizi ve IMF İstikrar Programına Geçiş 157 Yararlanılan Kaynaklar 162 Bölüm 6 EKONOMİNİN PLANLAMA TABANINA OTURTULMASI VE DIŞA BAĞIMLI GENİŞLEME ( ) DÖNEMİ Planlı Ekonomik Kalkınmanın Temel Dinamikleri ve Nedenleri İthal İkameci Sanayileşme Modeli (İİSM) Kalkınma Planlarının Nitelikleri ve Amaçları Planlamadan Krize İç ve Dış Etmenler ve Bunların Karşılıklı Etkileşimi İthal İkameci Sanayileşme Modelinin Krizi ve Yeni Sanayileşme Modeline Geçiş Krizi ve IMF ile İstikrar Programına Geçiş 200, Krizden Çıkış Arayışlarında İhracata Dayalı Sanayileşme Modeli (İDSM) 203 Yararlanılan Kaynaklar 205 III

4 Bölüm VE SONRASINDA EKONOMİ POLİTİKASI DÖNÜŞÜMÜ Ocak 1980 Serbest Piyasa Ekonomisi ile Dışa Açılma Programı ve Programın Temel İçeriği Ocak 1980 Kararlarını Hazırlayan Koşulların Arka Planı Ocak 1980 İstikrar Kararları Ocak Programının Uygulama Aşamaları Dönemi ve Para Piyasası Krizi Dönemi: Serbestleşmenin Başlatılması Stagflasyonu ve 4 Şubat Kararları Neo-Liberal Dönüşüm Sürecinin Türkiye Ekonomisine Yansımasının Etkileri ve Uygulama Sonuçları Sonrasında Ekonomik Büyüme ve Yapısal Değişme Sonrasında Dış Ticaretin Değişen Yapısı ve Gelişimi Sonrası Fiyat Hareketleri ve Enflasyonun Gelişimi Sonrası Türkiye de Parasal Gelişmeler Sonrası Mali Denge ve Gelişimi Sonrası Türkiye de Finansal Yapı ve Gelişimi Sonrası Dönemde Yabancı Sermaye Yatırımları Sonrasında Çalışma Yaşamı ve Gelir Dağılımı 282 Yararlanılan Kaynaklar 287 Bölüm SONRASI FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİ, SPEKÜLATİF SERMAYE HAREKETLERİ ve KRİZLER Yüksek Faiz ve Spekülatif Sermaye Hareketleri Krizi, 5 Nisan İstikrar Kararlarının Nedenleri ve Genel Çerçevesi Asya Krizi ve 1998 Yakın İzleme Anlaşması Krizi ve Sonrasında Uygulanan Stand-by Anlaşması Stand-by Anlaşmasının Sonuçları ve 2001 Krizi Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ve 2008 Mortgage Krizine Kadar Geçen Süreç Küresel Finans Krizi ve Sonrası Küresel Finansal Krizin Türkiye ye Etkisi 320 Yararlanılan Kaynaklar 327 Bölüm 9 TÜRKİYE NİN MİLLİ GELİRİ, GELİR DAĞILIMI, EKONOMİK BÜYÜME HIZI VE GELİŞİMİ Milli Gelire İlişkin Temel Kavramlar Milli Gelirin Tanımı Ekonomik Bir Gösterge Olarak Milli Gelirin Önemi Milli Gelirden Hareketle Türetilen Diğer Gelir Kavramları 334 IV

5 Milli Gelire İlişkin Temel Özdeşlikler Milli Gelirin Hesaplanma Yöntemleri Üretim Yöntemi Gelir Yöntemi Harcama Yöntemi GSMH nin Hesaplanmasında Karşılaşılan Sorunlar Milli Gelirin Dağılımı Kişisel Gelir Dağılımı Bölgesel Gelir Dağılımı Sektörel Gelir Dağılımı Fonksiyonel Gelir Dağılımı Ekonomik Büyüme Kavramı ve Ekonomik Büyümenin Türkiye deki Tarihsel Gelişimi Ekonomik Büyüme Kavramı Ekonomik Büyümeyi Etkileyen Faktörler Türkiye de Ekonomik Büyümenin Tarihsel Gelişimi Milli Gelir Yönünden Türkiye nin Dünyadaki Konumu ve Gelişimi 360 Yararlanılan Kaynaklar 364 Bölüm 10 TÜRK KAMU MALİYESİ Kamu Kesimi ve Kamu Maliyesi Kavramları Ekonomik Yapı ve Ekonomik Kesimler Kamu Ekonomisinin Yapısı ve Özellikleri Kamu Hizmetleri Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Kamu Maliyesi Türkiye de Kamu Kesiminin Ekonomideki Yeri Kamu Harcamalarının Yapısı ve Temel Sorunlar ten Günümüze Kadar Olan Dönem Kamu Gelirlerinin Yapısı, Vergilendirme ve Temel Sorunlar Osmanlı Devleti nde Vergileme Türkiye Cumhuriyeti nde Vergileme Yılına Kadar olan Dönemde Vergileme Döneminde Vergileme Döneminde Vergileme Sonrası Dönemde Vergileme Sonrası Vergileme Türkiye'de Devlet Borçlarının Gelişimi Cumhuriyet Öncesi Dönemde Dış Borçlanma Cumhuriyet Sonrası Devlet Borçları Arası Dönemde Devlet Borçlarının Gelişimi Sonrası Dönemde Devlet Borçlarının Gelişimi Yılından Sonraki Borçlanmalar 410 Yararlanılan Kaynaklar 419 V

6 Bölüm 11 TÜRKİYE DE İŞGÜCÜ İLE İSTİHDAMIN GENEL YAPISI VE İŞSİZLİK SORUNU İstihdam ve İşsizlik: Kavramsal Açıklamalar Türkiye de İşgücü ile İstihdamın Genel Yapısı Türkiye de İstihdamın Sektörel Dağılımı Türkiye de İşsizliğin Sektörel Dağılımı Türkiye de Özel Sektör ve Kamu Sektörü Bağlamında Ücret Gelişmeleri Türkiye de İşgücünün Niteliksel Gelişimi İşgücünün Eğitim Düzeyi İşgücünde Kent ve Kır Ayrımı İşgücünün Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Türkiye de Sendikalaşma Olgusu Küresel Finansal Krizin Türk İşgücü Piyasasına Etkileri, Alınan Tedbirler ve Bundan Sonra Yapılması Gerekenler 440 Yararlanılan Kaynaklar 443 Bölüm 12 TÜRKİYE NİN DÖNEMİ DIŞ TİCARETİNE GENEL BİR BAKIŞ Dış Ticaretin Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Önemi Gayri Safi Yurtiçi Hasıla İçerisinde İhracat ve İthalatın Payı Kişi Başına İhracat ve İthalat Türkiye nin Dünya Ticareti İçindeki Payı Dış Ticaret Değerlerindeki Genel Gelişmeler İhracat ve İthalattaki Genel Gelişme İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Dış Ticaret Açığındaki Gelişme Dış Ticaret Endeksleri Dış Ticaret Yapısında Meydana Gelen Değişmeler İhracat ve İthalatın Sektörel Analizi İhracat ve İthalatın Mal Gruplarına Göre Dağılımı İhracat ve İthalatın Bölgesel Analizi 463 Yararlanılan Kaynaklar 471 Bölüm 13 TÜRKİYE - AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ Başarılı Bir Entegrasyon Hareketi: Avrupa Birliği Avrupa da Birlik Fikrinin Doğuşu ve Avrupa Toplulukları Avrupa Birliği nin Genişleme Süreci Avrupa Birliği nin Kurumları Avrupa Birliği nin Derinleşme Süreci: Gümrük Birliği nden Ortak Paraya Avrupa Anayasası Oluşturma Girişimleri 493 VI

7 13.2. Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi: Dönemi Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi: Dönemi Tam Üyelik Yolunun Açılması: 2005 Sonrası Dönem Türkiye ye Yönelik Avrupa Birliği Mali Yardımları Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinin Geleceği 514 Yararlanılan Kaynaklar 517 Bölüm 14 TÜRKİYE EKONOMİSİNDE UZUN DÖNEMLİ GELİŞMENİN DAYANAKLARI Küresel Rekabet Gücü Stratejik Girdi Olarak Bilgi ve Bilgi Toplumu Olmaya İlişkin Düzenlemeler Bilgi Ekonomisi İndeksi Beşeri Kalkınma İndeksi Enformasyon - İletişim Teknolojileri ve Teknoloji Temelli Kalkınma 536 Yararlanılan Kaynaklar 540 Bölüm 15 DÜNYA EKONOMİSİ VE TÜRKİYE Dünya Ekonomisi Küreselleşme Süreci Dünyada Ekonomik Entegrasyonlar Dünya Ekonomisinin Sorunları Türkiye nin Dünya Ekonomisindeki Yeri Temel Makro Göstergeler Türkiye nin Dünya Ekonomisi İle Entegrasyonu Dış Ticaretteki Gelişmeler Dış Borçlardaki Gelişmeler 557 Yararlanılan Kaynaklar 559 VII