4.4 İki Zamanlı Çevrimde Süpürme ve Süperşarj Emme Sistemi Elemanları Susturucular ve Filtreler Bloverler...

Transkript

1 İÇİNDEKİLER 1. DİZEL MOTORLARA GİRİŞ Sevk Sistemlerinin Karşılaştırılması İçten Yanmalı Makinelerin Sınıflandırılması Kullanım Alanlarına Göre Sınıflandırma Strok (Zaman) Sayısına Göre Sınıflandırma Çevrim Tipine Göre Sınıflandırma Dizel Makinelerin Çalışma Prensibi Dört Zamanlı Dizel Makineler Emme Zamanı Sıkıştırma Zamanı Yanma ve Genleşme Zamanı Egzoz Zamanı İki Zamanlı Dizel Makineler DİZEL MAKİNENİN SABİT PARÇALARI Kaver Silindir Blok Layner Yaş Layner Kuru Tip Layner Su Ceketli Laynerler Layner Soğutma Krankkeys Kroshed Gaydı Yataklar Bağlantı Elemanları DİZEL MAKİNENİN HAREKETLİ PARÇALARI Piston Segmanlar Kompresyon Segmanları Yağ Segmanları Piston Pin Piston Kolu Krankşaft Volan Valf Hareket Mekanizmaları Kemşaft Kem Takipçileri Rokerarm ve İtme Çubukları Valfler Kemşaft Mekanizmaları EMME VE EGZOZ SİSTEMLERİ Emme Sistemleri Süpürme (Scavenging) ve Süperşarj (Supercharging) Dört Zamanlı Çevrimde Süpürme ve Süperşarj i

2 4.4 İki Zamanlı Çevrimde Süpürme ve Süperşarj Emme Sistemi Elemanları Susturucular ve Filtreler Bloverler Bloverlerde Dikkat Edilecek Hususlar Turboşarjerler Türbin Kompresör Soğutma Sistemi Yağlama Yağı Sistemi Turboşarjerlerde Dikkat Edilecek Hususlar Emme Manifoldu Silindir Test Valfları, Emniyet Valfları ve Rilif Valflar Egzoz Sistemleri Payrometreler-Sıcaklık Ölçücüler Borular ve Susturucular YAKIT SİSTEMLERİ Yakıt Püskürtme Kanunu Dizel Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Radyal Enjeksiyon Sistemleri Ünit Tipi Enjeksiyon Sistemleri Ünit Tipi Enjektörler Bosch Tipi Enjeksiyon Sistemleri Bosch Tipi Enjektörler Common-Rail Enjeksiyon Sistemleri CR Enjektörler CR Enjeksiyon Sisteminin Sağladığı Avantajlar Filtreler Yakıt Sistemi Arızaları Emisyon Sınırlamaları NOx Emisyonları EGR Sistemleri SCR Sistemleri WIF Emülsiyon Sistemi Hidrokarbon (HC) Emisyonları Partikül Madde (PM) Emisyonları Karbonmonoksit (CO) ve Karbondioksit Emisyonları Sülfür Emisyonları YAĞLAMA SİSTEMLERİ Gemilerde Kullanılan Yağlama Yağları Yağlama Yağı Sistemleri Dizel Yağlama Sistemi Elemanları Yağ Tankları (Samplar) ve Karter Tulumbalar Soğutucular (Kulerler) Straynerler ve Filtreler Straynerler ii

3 6.3.5 Şönt (Atlatma) Filtreleme Sistemi Samp Filtreleme Sistemi Tam Akış Filtreleme Sistemi By-Pass Filtreleme Sistemi Motor Bünyesindeki Yağ Devreleri ve Pasajları Prayming Sistemi Yağlama Yağı Güvenlik Sistemleri Alarmlar Stop Ettiriciler SOĞUTMA SİSTEMLERİ Isının Aktarılması Soğutma Sistemi Tipleri Hava ile Soğutma Su ve Hava ile Soğutma Su Sirkülasyonu (Devirdaim) Yolu ile Soğutma Sistemleri Açık Soğutma Sistemi Kapalı Soğutma Sistemi Dizel Motorların Soğutulan Kısımları Silindir Layneri Silindir Kaveri Egzoz Valfları Enjektörler Pistonlar Turboşarjerler ve Şarj Hava Soğutucuları Bir Kapalı Sistemin Ana Elemanları Tatlı ve Deniz Suyu Tulumbaları Merkezkaç (Sentrifügal) Tulumbalar Dişli Tip Tulumbalar Soğutucular (Kulerler) Soğutulan Akışkanlar Soğutucuların Sınıflandırılması Soğutucuların Tipleri Termostat Genleşme (Ekspenşın) Tankları Hava Firarı Deniz Suyu Alıcıları ve Straynerler Tutyalar Tatlı Suyun İyileştirilmesi ve Testleri İLK HAREKET SİSTEMLERİ İlk Hareket Sistemi Tipleri El İle İlk Hareket Sistemi Makara Sistemi El İle Çevirme Sistemi Elektrikli İlk Hareket Sistemi Aküler Kesici Riley (Konjektör) ve Şarj Dinamosu iii

4 8.3.3 Marş Motoru ve Çeviriciler Bendix Çevirici Mekanizması Dayer Çevirici Mekanizması Basınçlı Hava İle İlk Hareket Sistemleri Ştandrolar (Hava Şişeleri) Yüksek Basınçlı Hava Kompresörü İlk Hareket Sistemlerinin Zamanlama Mekanizmaları Havalı Marş Motoru Sistemleri Hava Çakma Start Sistemleri Hidrolik İlk Hareket Sistemleri SÜRAT KONTROL SİSTEMLERİ Makine Krankşaftını Etkileyen Yükler Dış Yükler İç Yükler Endike Yük Gavernörler Gavernörlerin Sınıflandırılması Sabit Sürat Gavernörleri Değişebilir Sürat Gavernörleri Sürat Sınırlayıcı Gavernörler Yük Sınırlayıcı Gavernörler Gavernörlerin Karakteristik Özellikleri Sürat Düşmesi (Speed-Drop) Eşdeğerlilik (Isochronous Governing) Raksetme (Hunting) Kararlılık (Stabilitiy) Hassasiyet (Sensitivity) Çabukluk (Promptness) Gavernör Tipleri Mekanik Gavernörler Hidrolik Gavernörler Elektronik Gavernörler Aşırı Devir Emniyet Mekanizmaları GÜÇ İLETİMİ VE AKSİ HAREKET SİSTEMLERİ Makine Gücünün Aktarılmasına Etki Eden Faktörler Tork Sürat Sürat Oranı ve Dişli Oranı Tahrik (Sevk) Mekanizmalarının Çeşitleri Direk Tahrik Mekanizmaları Elektrik Tahrik Mekanizmaları Kaplin ile Tahrik Atlatma Yöntemi ile Hareket Endirek Tahrik Mekanizmaları Mekanik Glaçlar Havalı Glaçlar (Airflex Glaç) iv

5 Hidrolik Glaç ve Kaplinler Manyetik Glaçlar Pitch Kontrol Sevk Sistemi (CPP) DİZEL MAKİNE ARIZALARI Gürültü Gösterge İşaretleri Duman Yağ, Yakıt veya Suyun Fazla Tüketimi Muhtemel Arızalar Makine Start Edilemiyor Makine Düzgün Çalışmıyor veya Stop Ediyor Makine Yük Kaldırmıyor Bir Silindirde Yanma Olmuyor Yağlama Yağı Basıncı Düşük Soğutma Suyu Harareti Yüksek Soğutma Suyu Harareti Düşük Yağlama Yağı Harareti Yüksek Egzoz Dumanı-Siyah Egzoz Dumanı-Açık Mavi Karter Havalandırmasından Duman Gelmesi Yağlama Yağına Yakıt Karışması Yağlama Yağına Su Karışması PLANLI BAKIM SİSTEMİ Planlı Bakım Sistemi Dokümanları Bakım İşlem Kartları (BİK) Bakım Listeleri (BL) Yürürlükteki Sayfalar Listesi (YSL) Cihaz Rehber Listesi (CRL) Cihaz Donanım Tablosu (CDT) Periyot/Çalışma Saatine Bağımlı Bakımlar v

6 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1-1 Sevk Sistemlerinin Karşılaştırılması... 1 Şekil 1-2 Dizel Motorda İş Üretimi... 4 Şekil 1-3 Dört Zamanlı Dizel Çevrimi P-v Diyagramı... 4 Şekil 1-4 Dört Stroklu Dizel Zamanlar... 5 Şekil 1-5 Emme Zamanı... 5 Şekil 1-6 Sıkıştırma Zamanı... 7 Şekil 1-7 Yanma ve Genleşme Zamanı... 7 Şekil 1-8 Egzoz Zamanı... 8 Şekil 1-9 Dört Zamanlı Motor Timing Diyagram... 9 Şekil 1-10 İki Zamanlı Dizel Zamanlar... 9 Şekil 1-11 İki Zamanlı Dizel Valften Egzoz Şekil 1-12 İki Zamanlı Dizel Timing Diyagram Şekil 1-13 Blover Şekil 1-14 Bloverli Valften Egzozlu İki Zamanlı Dizel Makinede Süpürme Şekil 1-15 Bloversiz Porttan Egzozlu Dizel Makinede Süpürme Şekil 2-1 Dizel Makine Genel Görünüm Şekil 2-2 Kaver Şekil 2-3 Kaver Üzerinde Bulunan Elemanlar Şekil 2-4 Kaver Contası Şekil 2-5 Tork Anahtarı Şekil 2-6 Helicoil Şekil 2-7 Kılavuz Pafta Takımı Şekil 2-8 İndikeyter Musluğu Şekil 2-9 Silindir Blok Şekil 2-10 Layner Şekil 2-11 Yaş Layner Şekil 2-12 Layner Etek Lastiği Şekil 2-13 Kuru Tip Layner Şekil 2-14 Su Ceketli Layner Şekil 2-15 Layner Soğutma Şekil 2-16 Krankkeys Şekil 2-17 Port Kapakları Şekil 2-18 Kutu freym Tipi Krankkeys Şekil 2-19 Kroshed Gaydı Şekil 2-20 Rulman Yatak Şekil 2-21 Jurnal Yatak Keysi Şekil 2-22 Jurnal Yatak Şekil 2-23 Sırast Yatak Şekil 2-24 Krankşaft Yatakları Şekil 2-25 Bağlantı Elemanları Şekil 3-1 Piston Şekil 3-2 Piston Kafası Şekil 3-3 Pistonun Yapısı Şekil 3-4 Pistonun Soğutulması vii

7 Şekil 3-5 Trank Piston Şekil 3-6 Kroshedli Piston Şekil 3-7 Segmanlar Şekil 3-8 Segmanlar Yolu ile Isı Transferi Şekil 3-9 Yağ Segmanı Şekil 3-10 Piston Pin Şekil 3-11 Piston Kolu Şekil 3-12 Krankşaft Şekil 3-13 Krankşaft Yağ Pasajları Şekil 3-14 Volan Şekil 3-15 Kemşaft Şekil 3-16 Kem Takipçisi Şekil 3-17 Rokerarm ve İtme Çubukları Şekil 3-18 Valf Hareket Mekanizması Şekil 3-19 Valf Hareket Mekaniznası (İtme Çubuklu) Şekil 3-20 Emme ve Egzoz Valfleri Şekil 3-21 Valf Gaydı, Yaylar, Tırnaklar Şekil 3-22 Makine İşletme Mekanizması Şekil 3-23 Kemşaft Mekanizması Şekil 3-24 Dişli Tip İşletme Mekanizması Şekil 3-25 V Tipi Kemşaft Mekanizması Şekil 3-26 Çeşitli Kemşaft Mekanizmaları Şekil 3-27 Zincirli Kemşaft Mekanizması Şekil 4-1 Yüksek Devirli Dizel Motoru Hava Sistemi Şekil 4-2 Dizel Motorlarda Süpürme Metodları Şekil 4-3 Fairbanks-Morse Motorunda Portlu Tek Yönlü Süpürme Şekil 4-4 Dizel Motorlarında Süpürme ve Süperşarj Şekil 4-5 Susturucu (GM-71) Şekil 4-6 Kuru Tip Susturucu Şekil 4-7 Yağ Taramalı Yaş Tip Susturucu (GM-71) Şekil 4-8 Yağ Banyolu Susturucu Şekil 4-9 Roots Tipi Blover Şekil 4-10 Turboşarjer Yapısı Şekil 4-11 Hava Emme ve Egzoz Sistemi Şekil 4-12 MTU Turboşarjeri Şekil 4-13 Manifoldlar Şekil 4-14 Silindir Test ve Emniyet Valfı Şekil 4-15 Payrometreler Şekil 4-16 Susturucu Şekil 4-17 Bordadan Egzoz Şekil 5-1 Gemi Dizel Yakıt Sistemi Şekil 5-2 Gemi HFO Yakıt Sistemi Şekil 5-3 Püskürtme Kanunu Şekil 5-4 Dizel Enjeksiyon Sistemleri Şekil 5-5 Radyal Enjeksiyon Sistemi Şekil 5-6 Ünit Tipi Enjeksiyon Sistemi Şekil 5-7 Ünit Tipi Enjektör viii

8 Şekil 5-8 Bosch Tipi Enjeksiyon Sistemi Şekil 5-9 Bosch Tipi Yüksek Basınç Tulumbası Şekil 5-10 Bosch Tipi Tulumba Elemanları Şekil 5-11 Yakıtın Yanma Odasına Enjeksiyonu Şekil 5-12 Bosch Tipi Enjektörler Şekil 5-13 Bosch Tipi Enjektör Kesiti Şekil 5-14 Common-Rail Enjeksiyon Sistemi Şekil 5-15 CR Enjeksiyon Kontrolü Şekil 5-16 Rail Ünitesi Şekil 5-17 Common-Rail Enjektörler Şekil 5-18 Selenoid Kumandalı Enjektör Kesiti Şekil 5-19 CR Çoklu Püskürtme Şekil 5-20 Yakıt Filtresi Şekil 5-21 Basit EGR Sistemi Şekil 5-22 SCR Sistemi Şekil 5-23 WIF Emülsiyon Silindirde Yanma Şekil 5-24 PM Filtresi Şekil 5-25 Scrubber Şekil 6-1 Genel Yağlama Sistemi Şekil 6-2 Strayner Tipleri Şekil 6-3 Şönt Tipi Filtreleme Sistemi Şekil 6-4 Samp Tipi Filtreleme Sistemi Şekil 6-5 Tam Akış Filtreleme Sistemi Şekil 6-6 By-pass Tipi Filtreleme Sistemi Şekil 6-7 Prayming Sistemi Şekil 7-1 Isı İletim Mekanizmaları Şekil 7-2 Hava ile Soğutma Şekil 7-3 Su ve Hava ile Soğutma Şekil 7-4 Dizel Makinelerinde Kullanılan Açık Tip Soğutma Suyu Devresi Şekil 7-5 Kapalı Tip Soğutma Sistemi Şekil 7-6 Kapalı Tip Soğutma Sistemi, Tatlı Su ve Deniz Suyu Çevrimleri Şekil 7-7 Soğutma Sistemi Elemanları Şekil 7-8 Termostatın Çalışması Şekil 7-9 Yeni ve Çalışmış Tutya Örnekleri Şekil 8-1 Elektrikli İlk Hareket Sistemi Elemanları Şekil 8-2 DC Jeneratörlü Batarya Şarj Sistemi Şekil 8-3 Kesici Riley ve Şarj Dinamosu Şekil 8-4 Bendix Marş Motoru Şekil 8-5 Dayer Marş Motoru Şekil 8-6 Dayer Marş Motorunun Çalışma Aşamaları Şekil 8-7 Bir Dizel Makinenin Silindirlerinin Ateşleme Sırası Şekil 8-8 Havalı Marş Motoru Şekil 8-9 Hidrolik İlk Hareket Sistemi Şekil 9-1 Devir Sayısına Göre Beygir Güçlerinin Değişimleri Şekil 9-2 Basit Mekanik Gavernör Şekil 9-3 Hidrolik Gavernör Şekil 9-4 Elektronik Gavernör (MTU) ix

9 Şekil 10-1 Elektrik Tahrik Sistemi Şekil 10-2 Klasik ve Elektrik Tahrik Sistemleri Şekil 10-3 Flençli Direk Kaplin Şekil 10-4 Fleksibıl Kaplin Şekil 10-5 Aksi Hareket Kemleri Şekil 10-6 Mekanik Glaçlar Şekil 10-7 Havalı Glaç Şekil 10-8 Hidrolik Kaplin Bileşenleri Şekil 10-9 Manyetik Glaç Şekil Pitch Kontrollü Kanat Yapısı Şekil 12-1 Bakım Periyotları x