Ekonomi II. 24.Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma. Doç.Dr.Tufan BAL

Transkript

1 Ekonomi II 24.Ekonomik Büyüme ve Ekonomik Kalkınma Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır.

2 2 24.Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Ekonomik büyüme sadece bir ekonomik olgu olup ekonominin üretim kapasitesinin arttırılıp daha fazla mal ve hizmet üretilmesi ile ilgilenirken, ekonomik kalkınma, ekonomik büyümenin yanı sıra ülkenin ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapısındaki değişmelerle de ilgilenir. Ekonomik büyüme ve ölçümü bütün ülkeler için söz konusu iken, ekonomik kalkınma az gelişmiş dediğimiz, KBDMG düşük düzeyde olduğu ve sanayileşmiş ülkelerden farklı bir ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapıya sahip ülkelerin gelişmiş ülkeler düzeyine çıkma çabalarını ifade eder.

3 3 24.Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Ekonomik büyüme niceliksel (kantitatif) bir değişmeyi, ekonomik kalkınma ise nicelikselin yanı sıra ülkenin ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel yapısındaki niteliksel (kalitatif) değişmeleri de içerir. Bunun yanı sıra ekonomik kalkınma sözü ekonomik gelişme sözü ile eş anlamlıdır.

4 4 24.Ekonomik Büyüme Ekonomik büyümeyi belirleyen faktörleri iki ana başlıkta belirtilebilir. Ülkenin sahip olduğu üretim faktörleri Teknoloji düzeyi Emek faktörü: Zaman içinde ülkenin nüfusunun artması emek faktörünün de artması anlamına gelir. Emek faktöründeki niceliksel artışlardan çok niteliksel artışlar önemlidir. Bu da eğitim ile sağlanır ve bunun için yapılacak harcamalar beşeri sermaye yatırımları diye adlandırılır. Daha iyi eğitilmiş bir emek gücü üretimde daha verimli olur.

5 Fiziksel Sermaye Artışları Ekonomik büyüme için fiziksel sermayenin artırılması gerekir. Bir taraftan ulaşım ve iletişim ile ilgili alt yapı yatırımları, diğer taraftan makine ve teçhizat için yapılan yatırımlar emek için istihdam olanakları yaratır ve ekonominin üretim kapasitesini artırır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde hızla artan nüfusa iş olanakları sağlamak için fiziksel sermayenin arttırılması gerekmektedir.

6 Doğal Kaynakların Geliştirilmesi Ülkenin petrol ve doğal gaz gibi yer altı kaynaklarının ortaya çıkarılması, tarım alanlarını ıslah edilmesi, barajlar inşa edilerek elektrik elde edilmesi ve sulu tarım yapılması gibi doğal kaynakların geliştirilmesi çabaları ekonominin üretim kapasitesini artırır, ekonomik büyümeye katkıda bulunur.

7 Girişimcilik Girişimcilik; emek, sermaye ve doğal kaynakların organize edilip mal ve hizmet üretimini gerçekleştirme çabası olup, bu çabayı gösteren kişiye girişimci denir. Bir ülkede girişimcilik ve girişimci sayısı ne kadar artar, girişimcilerin önündeki bürokratik engeller ne kadar azaltılıp onlara ne kadar destek verilirse üretim ve ticaret faaliyetleri o derece artar.

8 Teknolojik Gelişmeler Teknoloji, bir iş yapma şekli diye tanımlanabilir ve bir mal veya hizmet üretirken kullanılan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilginin yanı sıra örgütsel yapıyı da kapsar. Teknolojik gelişme, hem üretimde kullanılan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgide, hem de örgütsel yapıda yenilikleri kapsar ve verimliliği artırır. Ülke aynı kaynaklarla daha fazla mal ve hizmet üretir. Bir ülkede kaynaklar arttıkça üretim ve dolayısıyla reel GSYİH da artar. Teknolojik düzeyi arttırmak için AR-GE ye önem verilmelidir.

9 Ekonomik Kalkınma Ekonomik kalkınma, az gelişmiş veya gelişmekte olan gibi sıfatlarla adlandırılan ülkeler için söz konusu olup, kalkınma ekonomisi bu ülkelerin özellikle ekonomik, sosyal, siyasal ve kurumsal yapılarında köklü değişiklikleri ve ekonomik büyümeyi hedef alan bir ekonomi bilimi dalıdır. Dünya nüfusunun yaklaşık %80 i bu ülkelerde yaşandığına göre, bunların sorunlarını anlamak ve bu sorunların çözümü için ne gibi politikalar uygulanabilineceğini araştırmak önem kazanmaktadır.

10 Az Gelişmiş Ülkelerin Ortak Özellikleri Nobel ödüllü Meksikalı şair Octavia Paz, Üçüncü Dünya diye de adlandırılan az gelişmiş ülkeleri ifade eden cümlesinde.. Güçlülerin zayıflara sürekli egemen oldukları, siyasetin ekonomiye, hiyerarşinin yeteneğe, gizli ilişkilerin hak ve hukuka baş eğdirildiği, eleştirilerin mutlaka bir şekilde ceza gördüğü, insanın hor görüldüğü yer Düşük gelir düzeyi Gelir dağılımında eşitsizlik Yoksulluk Sanayi sektörünün gelişmemiş olması Hızlı nüfus artışı Düşük eğitim düzeyi Yetersiz sağlık hizmetleri 10

11 Beşeri (İnsani) Gelişmişlik Düzeyi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 1990 yılında başlatılan ve her yıl hazırlanan Beşeri Gelişmişlik Endeksi dir. (HDI) HDI ülkelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyini 0 ile 1 arasında bir oran şeklinde belirler. 0, hiç gelişmemişliği, 1 rakamı tam gelişmişliği ifade eder.

12 Beşeri (İnsani) Gelişmişlik Düzeyi

13 Beşeri (İnsani) Gelişmişlik Düzeyi

14 Beşeri (İnsani) Gelişmişlik Düzeyi

15 Beşeri (İnsani) Gelişmişlik Düzeyi

16 Az Gelişmişliğin Nedenleri ve Ekonomik Kalkınma İçin Öneriler 16

17 17 İletişim Bilgilerim: Doç.Dr.Tufan BAL Süleyman Demirel Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü ISPARTA