Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için;

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için;"

Deniz Cihan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

2 ERGONOMİ: Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için; insanların davranışı, yetenekleri, kısıtlılıkları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri araştıran ve uygulayan bir bilimdir.

3 ERGONOMİNİN AMACI: mobilya, el araçları ekipmanlar işin gereklilikleri işyeri çevresi UYUMLULUK insan ölçüleri, yetenekleri kısıtlılıkları beklentileri

4 Ergonomi biliminin amaçları: 1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla: a. İnsan performansının artması b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.

5 Ergonomi Dalları 1. Cognitive Ergonomi (Algısal-Bilişsel Ergonomi): Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak göstergeleri

8 2. Antropometri: İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir. Antropometrik veriler elbise mobilya, makine, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar.

9 3. İş Fizyolojisi: İşin gerekliliklerine kas iskelet sisteminin, solunum sisteminin ve Kalp-damar sisteminin yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir.

10 4. Biyomekanik: İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven maske vb. koruyucu ekipman üretimi biyomekanik desteğiyle başarılabilir Kronik ya da kümulatif bozuklukların oluşmaması için önlem almayı sağlar.

11 Diğer katkıda bulunan bilimler: Fizyoloji, biyoloji Fizik Psikoloji Enformasyon bilimleri Adli tıp İstatistik İşletme yöntemleri Tasarım Yönetim İş psikolojisi Sosyoloji Mühendislik sistemleri; de Ergonomi ile iç içe olan sistemlerdir.

12 ABD nde ergonomistlerin değişik mesleklere dağılımı: Akademik Uzmanlık Alanı % Psikoloji 45 Mühendislik 19 Ergonomi 8 Tıp, fizyoloji 3 Eğitim 3 Endüstriyel tasarım 3 İş yönetimi 2 Bilgisayar 1 Öğrenci 8 Diğer 8

13 ANTROPOMETRİ Kullanıcıların fiziksel ölçülerine uygun hale getirmek için: eldiven, maske, kask vb. kişisel koruyucular ve el araçlarının/ ekipmanlarının düzenlenmesinde gerekli olan verileri sağlar.

14 14

16 16

17 17

23 ÇALIŞMA ORTAMI BOYUTLARI (Oates, Evans and Hedge, Computers in Schools, 14,55-63, 1998 BOYUTLAR ÖNERİLEN GÖZLENEN KLAVYE YÜKSEKLİĞİ MONİTÖR YÜKSEKLİĞİ ARKALIK YÜKSEKLİĞİ MİNDER GENİŞLİĞİ ARKALIĞIN AÇISI 90º-120º 90º-108º

24 YORGUNLUK VE DİNLENME Yorgunluk, bir çok durumun tanımlanması için kullanılmaktadır: 1. Dikkatte azalma 2. Algılamanın yavaşlaması ve azalması 3. Güdülenmede azalma 4. Fiziksel ve mental performans hızında azalma 5. Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha büyük oranda enerji harcanması Günlük yaşamda yorgunluk değişik kaynakların birikimine bağlı olarak meydana gelmektedir.

25 25

26 İş etkinliği bir çok değişkene bağlıdır: kişinin yetenekleri, fiziksel iş kapasitesi, araçların tasarımı, araçlar, makineler, çalışma yeri düzenlenmesi, iş tasarımı ve eğitim.

27 ÇALIŞIRKEN ARA VERME Herhangi bir iş belirli bir süre devam edecek olursa, kişilerin büyük çoğunluğu bir molaya gereksinim duyarlar. Kişinin performansında bir bozulma meydana gelir. Kişinin konsantrasyonunu en üstte tutabildiği süre sınırlıdır. Optimum konsantrasyonunun uzunluğu kişiye ve sürdürülmekte olan görevin tipine bağlıdır. Sürekli görevlerde performansta düşmeler olabilir İşte farkına varılmayan ya da yanlış anlaşılan aralar olabilir.

28 Dinlenme, ya da kendini toplama uyku, dinlenme araları ve eğlenme zamanları ile sağlanır. Yorgunluk belirtileri istirahat gereksinimini bildiren koruyucu bir mekanizmadır. Yorgunluk yorgunluğa yol açan etmenlerin yorgunluğu tolere etme kapasitemizi aşması durumunda meydana gelir.

29 Yorgunluğun oluşması için çok iş olması gerekmez. Bu can sıkıntısı veya monotonluk ta yorgunluğu doğuran özel etmenleri oluşturmaktadır. Can sıkıntısı veya monotonluk iş ya da iş ortamının her hangi bir stümülasyonu söz konusu olmadığında meydana gelir. En çok aşağıdaki durumlarla meydana gelir: 1. İşin ilginçliği kalmazsa 2. İşle ilgili çok az motivasyon varsa 3. İş operatörün becerisine bağlı değilse 4. Çalışma hızı çok yavaşsa 5. İş ortamı donuksa

30 İş etkinliği görev üzerinde dikkat ve konsantrasyonunun optimum olduğu dönemin ötesine geçerse, performans düşer bu da kendisini çıktı ya da üretim hızında düşme, hata sayısında ve kazalarda artma ile gösterir. Eğer uygun aralar veya dinlenme dönemleri konduğunda tazelenmiş optimum etkinlik dönemlerine başlanabilmektedir. Dört tip iş arası vardır: 1. Spontan: 2. Maskelenmiş 3. İş-koşullu 4. Önceden programlanmış

31 Spontan aralar aşırı zorlayıcı işlerde çalışanın kendisince verilir. Maskelenmiş ara ise halen yapılan işle ilgili olmayan ikincil bir işin yapılmasıdır. Bir makinenin temizlenmesi, çalışma masasının düzenlenmesi çalışma arkadaşlarına danışmak üzere çalışma alanından ayrılma vb. iş koşullu aralar. Önceden programlanmış aralar:

32 Wyatt ve Fraser (1928) elle sigara sarma işinde çalışanlarda yaptıkları bir araştırmada bu durumu değerlendirdiler. Bu iş iki aşamalıdır. Birincisi sigaranın sarılması diğeri ise makasla uçlarının kesilmesidir. Beş farklı durum test edildi: 1. Sigara sarma sonra kesme, isteğe göre. 2. Bir saat sarma bir saat kesme 3. 1, 5 saat sarma, 1, 5 saat kesme 4. 3 saat sarma ve 3 saat kesme 5. Bütün gün kesmeksizin sigara sarma. En yüksek verimin 2 ve 3 uygulamasında olduğu 4 ve 5 uygulamalarında verimin düştüğü gözlenmiştir. 32

33 Hutchinson un 1954 yılında yaptığı çalışmada kahve ve sandviç molası veren kişilerin konsantrasyonlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Endüstri işlerinde çalışanlarda aşağıdaki çalışma-dinlenme programları önerilmektedir: 1. Çalışma sürecinin dinlenme araları sağladığı orta şiddetteki işlerde, sabah bir ara, öğleden sonra bir ara (10-15 dakika). Yiyecek içecekle birlikte. 2. Yüksek çalışma hızıyla bekleme arası olmaksızın sürdürülen işlerde, sabah ve öğleden sonra yiyecek-içecekle birlikte ara, ayrıca günün her iki çalışma yarısında bir veya iki kısa 5 er dakikalık aralar.! İşçilerin yerlerinden ayrılmalıdır...

Benzer belgeler

Ergonomi Yunanca. Ergos: iş Nomos: Yasa

Ergonomi Yunanca. Ergos: iş Nomos: Yasa 20-)ERGONOMİ Ergonomi Yunanca Ergos: iş Nomos: Yasa kelimelerinin birleşiminden meydana gelmektedir. İnsan, araç-gereç ve çevre koşullarının etkileşimini inceleyen ve bu etkileşmeyle ortaya çıkan fiziksel