DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar"

Süleyman Tekeli
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010

2 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde kötüye kullanımı ICD 10 Madde bağımlılığı Zararlı kullanım

3 Alkol Bağımlılığı Sendromu (1976) İki eksenli Alkol problemleri Ağır içiciliğin sosyal, yasal ve diğer olumsuz sonuçları

4 DSM-IV BAĞIMLILIK ICD-10 Tolerans Yoksunluk İstenen ya da planlanandan daha fazla kullanma Devamlı azaltmayı isteme Kullanmak ya da etkisinden arınmak için fazla zaman harcama Sosyal/mesleksel/yaratıcı işlevselliğin azalması Fiziksel/psikolojik sorunlara karşın kullanımı sürdürme Tolerans Yoksunluk İçme davranışına başlama, sonlandırma ya da kullanma düzeyini kontrol etmede güçlük Devamlı azaltmayı ya da kontrollü kullanmayı isteme Bulmak, kullanmak, etkisinden arınmak için çok zaman harcama Kullanım nedeniyle alternatif haz ve ilgilerin giderek artan şekilde ihmali Zararlı sonuçların bilinmesine karşın kullanımı sürdürme Kullanmak için güçlü istek ya da kompülsiyon hissi

ya da kullanma düzeyini kontrol etmede güçlük Devamlı azaltmayı ya da kontrollü kullanmayı isteme Bulmak, kullanmak, etkisinden arınmak için çok zaman harcama Kullanım

5 Kötüye kullanım/zararlı kullanım DSM-IV ICD-10 Sorumlulukları yerine getirememe Tehlikeli durumlarda tekrarlanan alkol kullanımı Tekrarlayan yasal sorunlar Kişiler arası sorunlara karşın alkol kullanımını sürdürme Kötüye kullanım yerine disfonksiyon kullanım olumsuz sonuçlara (fiziksel ya da psikolojik zarar) yol açmıştır

Kişiler arası sorunlara karşın alkol kullanımını sürdürme Kötüye kullanım yerine

6 DSM-IV Yoksunluk ICD-10 Uzun süreli ve yüksek miktarda kullanılan maddenin kesilmesi ardından maddeye özgü sendrom Sendrom klinik olarak önemli rahatsızlığa, ya da sosyal, mesleki ya da diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya yol açar genel tıbbi durumla ya da diğer mental hastlıklara bağlı değil + - +

rahatsızlığa, ya da sosyal, mesleki ya da diğer önemli işlevsellik

7 Madde kullanımının yol açtığı bozukluklar DSM-IV ICD-10 Halüsinasyon, sanrı, depresif duygudurum gibi belirgin semptomlar Madde intoksikasyonu ya da yoksunluk sırasında ya da 1 ay içinde Başka bir hastalıkla açıklanamayacak Kinik olarak önemli rahatsızlık ya da işlevsellikte bozulma yaratacak 2 haftalık kullanım içinde psikotik belirtilerin görülmesi Semptomlar 48 saatten uzun sürecek Bozukluk 6 aydan az sürecek

hastalıkla açıklanamayacak Kinik olarak önemli rahatsızlık ya da işlevsellikte bozulma yaratacak 2

8 DSM-IV Remisyon ICD-10 erken tam kısmi Kontrollü çevre Tanımlanmamış Kontrollü çevre Kategorilerin uygunluğu? kullanılmıyor

9 Madde bağımlılığı için güvenirlik ve psikometrik geçerlilik yüksek şiddet ölçeği eklenmeli Kötüye kullanım/zararlı kullanım sorunlu Madde kullanımının yolaçtığı bozukluklarda DSM IV ve ICD 10 birleştirildiğinde geçerlilik ve güvenirliği iyi Esrar yoksunluğu eklenebilir Remisyon kriterleri için teorik temel geliştirilmeli Madde kötüye kullanımı yerine madde disfonksiyon bozukluğu» Hasin ve ark, 2006

birleştirildiğinde geçerlilik ve güvenirliği iyi Esrar yoksunluğu eklenebilir Remisyon kriterleri

10 DSM IV DSM V Boyutsal değerlendirme? İlişkili bozukluklar tek bir kategori? Yeni kriter eklensin mi?

11 Madde kullanım bozukluklarına ek kriterler Aşırı istek Miktar/sıklık Bir kezde 5/4 st. içki

12 Alkol Kullanım Bozuklukları Kötüye kullanımı Riskli kullanım Bağımlılık

13 Riskli Kullanım Alkol içmek, alkolle ilişkili sorunlara yol açtığında ya da var olan sorunları artırdığında ya da diğer sağlık problemlerinin iyileştirilmesini etkilediğinde çok içmek ya da riskli alkol kullanımı olarak değerlendirilir. Günde > 4 standart içki VE haftada 14 standart içkiden fazla içen erkekler, Günde > 3 standart içki VE haftada 7 standart içkiden fazla içen kadınların ve 65 yaş üstü erkeklerin alkolle ilişkili sorun yaşama riski artmıştır; bu kişiler çok içiyor ya da riskli alkol kullanıyorlardır.

Günde > 4 standart içki VE haftada 14 standart içkiden fazla içen erkekler, Günde > 3 standart içki VE haftada 7 standart içkiden

14 Bir standart içki nedir?

15 TARAMA Bira, şarap, rakı, votka gibi alkollü içecekler içiyor musunuz? Yoğun içilen günler sorgulanarak; Geçen yıl içinde kaç kez bir günde..içki içtiniz? 5 ya da daha fazla 4 ya da daha fazla (erkekler için) (kadınlar için) Ortalama olarak haftada kaç gün içki içiyorsunuz? İçtiğiniz bir günde ortalama kaç içki içiyorsunuz? Alkol Kullanım Bozuklukları Tarama Testi (AUDIT) uygulanarak yapılabilir.

5 ya da daha fazla 4 ya da daha fazla (erkekler için) (kadınlar için) Ortalama olarak haftada kaç

16 Tarama testi AUDIT nedir? Alkol kullanım bozuklukları tarama testi (AUDIT) zararlı alkol tüketimi ve alkol bağımlılığı olan kişileri tanımlamak üzere Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından geliştirilmiştir. Uluslar arası olarak birinci basamak sağlık hizmetlerinde test edilmiş, 5 dakikada doldurulabilen, yüksek geçerlik ve güvenirliğe sahip bir tarama testidir. Bu teste göre; 65 yaşa kadar erkeklerde 8, Kadınlarda ve 65 yaş üzeri erkeklerde 4 puan riskli alkol kullanımı olarak değerlendirilir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından geliştirilmiştir.

17 Alkol, sağlığınızı etkileyebilir ve bazı ilaçlarla etkileşebilir. Bu nedenle alkol kullanımınız hakkında bazı sorular sormamız önemlidir. Yanıtlarınız gizli kalacaktır, lütfen dürüst olarak yanıtlayın. Sizin için uygun seçeneği içeren kutuya X işareti koyun. Sorular Ne sıklıkla alkollü içecek kullanıyorsunuz? Hiç Ayda 1 veya daha az Ayda 2 4 kez Haftada 2 3 kez Haftada 4 veya daha fazla 2. Alkol aldığınız bir günde kaç standart içki içersiniz? (1 standart içki = 1 küçük bira = 1 kadeh şarap =1 tek rakı = 1 tek votka) ve üzeri 3. Ne sıklıkla bir oturuşta 5 standart içki veya daha fazla içiyorsunuz? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 4. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, bir kez içmeye başladıktan sonra içki içmeyi kesemediğiniz olmuştur? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 5. Geçtiğimiz yıl içinde, ne sıklıkla, normal olarak sizden beklenenleri içki içmeniz nedeniyle yerine getiremediniz? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 6. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, çok fazla içki içmenin ardından sabah kendinize gelmek için içki içmeye ihtiyacınız oldu? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 7. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, içki içtikten sonra suçluluk veya pişmanlık duydunuz? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 8. Geçtiğimiz yıl, ne sıklıkla, içki içmeniz nedeniyle, gece neler olduğunu, ertesi gün hatırlayamadığınız olmuştur? Hiç Ayda birden az Ayda bir Haftada bir Her gün veya hemen her gün 9. Siz veya bir başkası sizin içki içmeniz nedeniyle yaralandı mı? Hayır Evet, fakat geçen yıl içinde değil Evet, geçen yıl içinde 10. Bir yakınınız, arkadaşınız, doktor veya sağlık personeli içki içmenizle ilgili endişelendi mi veya azaltmanızı önerdi mi? Hayır Evet, fakat geçen yıl içinde değil Evet, geçen yıl içinde Toplam

Hiç Ayda 1 veya daha az Ayda 2 4 kez Haftada 2 3 kez Haftada 4 veya daha fazla 2. Alkol aldığınız bir günde kaç standart içki içersiniz?

Benzer belgeler

BAPİRT -ALKOL ÖLÇEĞİ. Hiç veya 1-2 standart içkiye 0 kadar 3-4 standart içki 1 5 standart içkiden fazla 2

BAPİRT -ALKOL ÖLÇEĞİ. Hiç veya 1-2 standart içkiye 0 kadar 3-4 standart içki 1 5 standart içkiden fazla 2 BAPİRT -ALKOL ÖLÇEĞİ A1 Son altı ay içinde ne sıklıkta alkol kullandınız? Hiç kullanmadım veya ayda 1-3 0 kereden fazla değil Haftada 1-5 kez 1 Hemen hemen her 2 gün A2 A3 A4 A5 Son altı ay içinde, alkol