SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457)

Transkript

1 T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) 6. Hafta Ders Notları - 23/10/2017 Araş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1

2 Ders Programı 1. Hafta İdeoloji 2. Hafta Liberalizm 3. Hafta Muhafazakarlık 4. Hafta Marksizm 5. Hafta Gramsci 6. Hafta Althusser 7. Hafta Vize Haftası 8. Hafta Sosyal Demokrasi 9. Hafta Milliyetçilik 10. Hafta Anarşizm 11. Hafta Feminizm 12. Hafta Faşizm 13. Hafta Korporatizm 14. Hafta Sonuç ve Değerlendirme 2

3 Louis Althusser Özbek, S. (2011) İdeoloji Kuramları, İstanbul: Notos Kitap. (sayfalar ) 3

4 Gramsci ile hesaplaşır Gramscici terminolojiyi kullanmadan Gramscici bir ideoloji okuması yapar Yapısalcı Marksizm X Hegelci Marksizm Kapital i Okumak Marx İçin Marx ın Marksizmi tam da Hegelci Marksizmin merkezinde bulunan özne nosyonunu terk ettiği için özgündür. Özne X Yapı 4

5 Marx ın kendi içindeki kırılma Hegelci insani yabancılaşma ve kendini gerçekleştirme nosyonunun izleyicisi genç Marx tan Üretim ilişkilerinin ve güçlerinin analizcisi olgun Marx a geçiş Analizin merkezi olarak özneden yapıya geçiş Epistemolojik kopuş Yapı nedir? İnsani pratikleri çeşitli düzeylerde belirleyen ve onları biçimlendiren tutarlı bütünlükler Ekonomik düzey İdeolojik düzey Siyasal-hukuksal düzey Altyapı-üstyapı ilişkisinde sadece ekonomi üstyapıyı belirler şeklinde bir sonuç çıkmaz. 5

6 Yapılar arasındaki ilişki daha çok karşılıklı etkileşim sonucu ortaya çıkan bir yapısal belirlenim süreciyle ortaya çıkar. Üst-belirlenim Determinist Marksist anlayıştaki ekonomik yapının belirleyiciliği argümanı Althusser için son kertededir ve herhangi bir tarihsel konjonktürde veya toplumsal formasyonda hangi yapının etkin olacağı ile ilgilidir. Örneğin feodal toplumda etkin yapı siyasal yapıdır ve sömürü ilişkileri siyasal yapının şekillendirdiği zor ilişkilerine dayanır. Fakat siyasal yapının etkin olmasını sağlayan üretim ilişkilerinin belirlendiği ekonomik yapıdır. Yani hem üst-belirlenim, hem de altbelirlenim unsurudur. Altyapı-üstyapı arasındaki ilişkilerin girift açılımını vermek onu ekonomik indirgemecilikten olabildiğince uzak tutar. 6

7 İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları İdeoloji toplumun yeniden üretilmesinde başat bir rol oynar. Onun için toplumsal ilişkilerin bir bütün olarak yeniden üretimi sadece üretim ilişkilerinin yeniden üretilmesine indirgenemeyecek kadar çok boyutludur. Yani işgücünün yeniden üretilmesi, sadece işçinin salt işgücü olarak yeniden üretilmesini değil, onun toplum içindeki yerleşimini sağlayan yapıların, ailenin, vatandaşlığın, dinin yeniden üretimini içerir. Bu üretimin yapıldığı yerlere, aile, kitle iletişim araçları, kilise, okul vb. Althusser ideolojik aygıtlar olarak tanımlayacaktır. 7

8 Okul Althusser için bireylerin şekle şemale sokulduğu yerlerdir ve bu haliyle de ideolojinin somutlaştığı yerdir. İdeoloji bu aygıtlar dahilinde bireylerin nasıl çağırıldıkları ile doğrudan bağlantılıdır. Onları özne yapar. Aile içerisinde otoritenin sahiplenicisi olarak baba, kilisede itaatkar mümin, siyasal alanda kurallara uyan vergisini veren vatandaş olarak çağırılan bireyin sosyal yeniden üretimi yanlış bilinç yada camera obscura ile değil, toplumsal uyumun devamı için kaçınılmaz olarak bireylerle gerçek hayatları arasındaki muhayyel ilişki ile olur. İdeolojilerin tarihi yoktur ve komünist toplumda da olacaktır çünkü ideoloji toplumun gizli ve muhayyel örgütlenişidir. DİA lar Dini DİA Öğretimsel DİA Ailevi DİA Hukuksal DİA Siyasal DİA Sendikal DİA İletişimsel DİA Kültürel DİA Gramsci sivil-politik toplum ayrımı Bilim ve İdeoloji Althusser Marksizmi bir bilim olarak görür ve onu praksisten koparır. Sonuçta teorik tutarlılık adına insansız bir Marksizm bilimini savunur. E. P. Thompson tarafından eleştirilir. 8

9 Ralph Miliband Nicos Poulantzas New Left Review Marksist Devlet Teorisi Kapitalist devletin görece özerkliği Miliband Kapitalist sınıfın ekonomik gücü devlet iktidarını kullanmaya muktedirdir. Devlet iktidarı ile kapitalist sınıf arasındaki sıkı ilişkiye dayanır. Poulantzas (Yapısalcı) Miliband ın dediği gibi devlet araçsal bir biçimde ele alınamaz. Devlet Miliband ın öne sürdüğü gibi kapitalist sınıfın aracı olduğu için değil, kapitalist üretim biçiminin yeniden üretilmesine katkı sağladığı için kapitalisttir. Devleti kapitalist yapan unsur araçsallığı değil yapısal rolüdür. Bu yapısal rolün temelinde kapitalizme (liberalizme) özgü olan devlet-ekonomi ayrışması vardır. Kapitalizm devlete bu şekilde görece özerklik kazandırmıştır. Üst-belirlenim 9

10 Poulantzas Gramsci arasında diyalog Güç Bloğu Tarihsel Blok Gramsci zaman/mekan birlikteliği ve tarihsel spesifiklik Poulantzas bölge olarak tarihselleşme ve tarih olarak bölgeselleşme İdeolojileri anlamak için kilit noktalar. Gramsci ve Poulantzas için bir ideolojinin tarihsel ve mekânsal şartı nedir? 10

11 Teşekkür Ederim. 11