Yapı Bir senkron generatörün ana parçaları: Rotor DA uyartım sargısı Stator 3-faz sargıları, AA emk i stator sargılarında üretilir

Transkript

1 SENKRON MAKİNALAR

2 Senkron Makinalar Senkron generatörler ve alternatörler buhar, gaz, veya hidrolik türbinlerden sağlanan mekanik gücü alternatif akım (AA) elektrik gücüne çevirmek için kullanılır. Senkron generatörler günlük hayatımızda tüketilen elektrik enerjisinin temel kaynağıdırlar. Büyük AA güç şebekeleri hemen de tamamen senkron generatörler üzerine dayanmaktadır. Senkron motorlar, asenkron (indüksiyon) motorlar (asenkron motorlar küçük güçlerde daha ucuzdur) ile kıyaslandığında büyük ünitelerde tesis edilir ve sabit hızlı endüstriyel sürücülerde kullanılır. 2

3 Yapı Bir senkron generatörün ana parçaları: Rotor DA uyartım sargısı Stator 3-faz sargıları, AA emk i stator sargılarında üretilir Senkron makinanın aktif kısımlarının soğutulması makinanın bütün fiziksel boyut ve yapı tasarımını etkiler 3

4 SENKRON GENERATÖRLER Tipleri Silindirik (yuvarlak) -rotorlu senkron makina Çıkıntılı-kutuplu senkron makina a Endüvi a b' b' c' c' c c b Hava aralığı b a' (a) Silindirik kutuplu endüktör Çıkık kutuplu endüktör a' (b) Silindirik ve çıkıntılı- kutuplu rotor yapısı. 4

5 Çıkıntılı-Kutuplu Senkron Generatör 1. Çoğu hidrolik türbinler düşük hızda (50-300d/d) dönmek zorundadırlar. 2. Rotor üzerinde çok sayıda kutup gerektirir. d-ekseni D 10 m N Düzgün olmayan havaaralığı q-ekseni S S Türbin Hidro (su) N Hidrogeneratör 5

6 Çıkıntılı-Kutuplu Senkron Generatör Stator 6

7 Silindirik-Kutuplu Senkron Generatör Türbin D 1 m Buhar L 10 m d-ekseni Stator sargısı Yüksek hız 3000 d/d 2-kutuplu 1500 d/d 4-kutuplu Doğrudan iletken soğutma (soğutucu olarak hidrojen veya su ) q-ekseni N Düzgün havaaralığı Stator Rotor sargısı Rotor Güç değeri 2000 MVA e kadar S Turbogeneratör 7

8 Silindirik-Kutuplu Senkron Generatör Stator Silindirik rotor 8

9 Çalışma prensibi Generatörün rotoru bir tahrik makinası (prime-mover) ile döndürülür. Dönen rotor sargısından geçen DA akımı makina içinde bir döner alan üretir. Döner alan generatörün stator sargılarında üç-faz gerilim üretir. 9

10 Elektrik Frekansı Üretilen elektrik frekansı sabitlenir veya senkron generatörün mekanik dönme hızına senkronize edilir: f e P n m 120 Burada; f e = elektrik frekansı, Hz P = kutup sayısı n m = rotorun mekanik hızı, d/d 10

11 Üretilen Gerilim Bir senkron generatörde üretilen gerilimin denklemi: E K c f f e Burada; f = makina içindeki akı (I f akımının bir fonksiyonu) f e = elektrik frekansı K c = senkron makina sabiti E Senkron generatörün doyum karakteristiği I f 11

12 Gerilim Regülasyonu (Voltage Regulation, VR) İki generatörü kıyaslamanın uygun bir yolu generatörlerin gerilim regülasyonunu kullanmaktır. Verilen bir yük, güç katsayısı ve anma hızında bir senkron generatörün VR denklemi: Enl V fl % VR 100 V fl Burada; V fl tam-yük uç gerilimi, E nl (E f ye eşittir) yüksüz uç gerilimi (iç gerilim), anma hızında, uyartım akımı değiştirilmeksizin yükün kaldırıldığı durum Geri güç katsayısında, VR oldukça pozitiftir. Birim güç katsayısında, VR küçük pozitiftir. İleri güç katsayısında, VR negatiftir. 12

13 Eşdeğer Devre_1 + jx jx l R a generatör E f V t I a R a I a j I a ( X X l ) + E f E res I a motor V t E V I R I j( X X ) f t a a a l Silindirik rotorlu bir senkron makinanın eşdeğer devresi Bir makinada üretilen iç gerilim E f genellikle generatör çıkış uçlarında görülen gerilim değildir. E f ile V t uç (çıkış) geriliminin aynı olduğu tek bir durum vardır, bu durumda makinanın stator (endüvi) sargılarında akım yoktur. 13

14 Eşdeğer Devre_2 E f ve V t arasında fark bulunmasının çeşitli nedenleri vardır: Stator (endüvi) sargılarından geçen akımın hava-aralığı manyetik alanını bozması, endüvi reaksiyonu olarak bilinir. Endüvi sargılarının öz-endüktansları. Endüvi sargılarının direnci. Çıkıntılı-kutuplu rotor biçimlerinin etkisi. 14

15 Fazör Diyagramı f f f ar generatör E f V t I a R a I a j ( X X l ) f r E f ji a X E res ji a X s ji a X l f V t Ia R a I a Silindirik rotorlu senkron generatörün fazör diyagramı-geri güç katsayısı için Geri PF: V t < E f aşırı uyartılmış durum için İleri PF: V t > E f düşük uyartılmış durum için Power Factor, PF-güç katsayısı 15

16 Silindirik rotorlu senkron makinanın 3-faz eşdeğer devresi Üç-fazın gerilimleri ve akımları 120 o açı farklıdır, ancak diğer şekilde üç-faz birbiriyle özdeştir. + V t V L-L E f1 jx s R a + I a1 V L-L =3V t 16

17 Eşdeğer devre parametrelerinin deney verilerinden bulunması Senkron generatör için türetilen eşdeğer devre üç büyüklüğü içerir. Bu büyüklüklerin bulunması gerçek senkron generatörün davranışını tamamen belirlemek için gereklidir. Doyum karakteristiği : I f ve f arasındaki (ve böylece I f ve E f arasındaki) ilişki Senkron reaktans, X s Endüvi direnci, R a Yukarıdaki üç büyüklük, izleyen üç deney yapılarak bulunabilir: Açık-devre deneyi Kısa-devre deneyi DA deneyi 17

18 Açık-devre deneyi Çıkış uçları bütün yüklerden ayrılır ve uyartım akımı sıfıra ayarlanır. Generatör anma hızında döndürülür. Sonra, uyartım akımı yavaş yavaş kademeler halinde artırılır, deney boyunca her kademede uç gerilimi ölçülür. Bu bilgilerden bir generatörün açık devre karakteristiğini elde etmek mümkün olur, (I f ye karşı E f veya V t ). + I f A V da V V t 18

19 Kısa-devre deneyi Uyartım akımını sıfıra ayarlayınız ve generatörün çıkış uçlarını ampermetreler üzerinden kısa devre ediniz. Uyartım akımını artırırken endüvi akımını I sc kaydediniz. Uyartım akımı ile endüvi akımının değişim eğrisi kısa devre karakteristiği olarak adlandırılır. + I f A V da A I sc 19

20 DA deneyi DA deneyinin amacı endüvi direnci R a değerini belirlemektir. Ayarlı DA gerilim kaynağı statorun iki çıkış ucu arasına bağlanır. DA kaynağı stator akımı yaklaşık olarak anma değerini sağlayacak şekilde ayarlanır. Statorun iki çıkış ucu arasındaki direnç voltmetre ve ampermetreden okunan değerlerden bulunur. R DA V I DA DA Stator yıldız (Y)-bağlı ise, faz başına stator direnci: R Ra 2 DA Stator üçgen ()-bağlı ise, faz başına stator direnci: 3 R a R DA 2 20

21 Senkron reaktansın X s bulunması Belirli bir alan akımı I fa için iç gerilim E f (=V A ) açık devre deneyinden bulunabilir, kısa devre akımı I sc,a kısa devre deneyinden bulunabilir. Senkron reaktans X s izleyen denklemler ile elde edilebilir:. Z s, doymamış R 2 a X 2 s, doymamış V A E I sca f E f, V t (V) V anma Hava-aralığı hattı Açık devre deneyi,oc Kısa-devre deneyi,sc I sc (A) X Z R 2 2 s, doymamış s, doymamış a R a değeri DA deneyinden bilinir. X s,doymamış >>R a olduğundan V A I sc,b X E f s, doymamış I sca V I t, oc sca I sc, A I fa I fb I f (A) 21

22 Doyum durumunda X s V = V anma iken Z Z X R X 2 2 s, doymuş a s, doymuş s, doymuş V anma Z R 2 2 s, doymuş s, doymuş a I scb E f E f, V t (V) V anma V A Hava-aralığı hattı Açık devre deneyi,oc Kısa-devre deneyi,sc I sc (A) I sc,b I sc, A R a değeri DA deneyinden bilinir I fa I fb I f (A) jx s R a I a + E f V t =0 + I a V t =0 E f ji a X s I a R a Doyum durumundaki eşdeğer devre ve fazör diyagramı 22

23 Kısa-devre oranı, SCR Senkron generatörü tanımlamak için kullanılan diğer bir parametre de kısadevre oranıdır. Bir generatörün kısa-devre oranı (SCR); açık devrede anma gerilimi için gerekli uyartım akımının kısa devrede anma akımı için gerekli uyartım akımına oranıdır. Kısa devre oranı SCR, doymuş senkron reaktans per unit değeridir ve izleyen denklem ile hesaplanır: SCR I X I f _ V f _ Isc anma anma 1 s _ doymuş p. u. olarak E f veya V t (V) V anma Hava-aralığı hattı OCC SCC I sc (A) I sc,anma I f_v anma I f_isc anma I f (A) 23

24 Örnek 1 200kVA, 480V, 60Hz, 4-kutup, Y-bağlı senkron generatörün 5A anma uyartım akımıyla deneyi yapılmış ve izleyen veriler alınmıştır. a) Açık-devre (OC) deneyinden Anma uyartım akımında, terminal (uç) gerilimi = 540V, b) Kısa-devre (SC) deneyinden anma uyartım akımında, hat akımı=300a, c) DA deneyinden 10V DA gerilimi iki çıkış ucuna uygulandığında, 25A akım ölçülmüştür. 1) Dönme hızını d/d olarak hesaplayınız. 2) Üretilen emk ile doymuş eşdeğer devre parametrelerini (endüvi direnci ve senkron reaktansı) hesaplayınız. 24

25 Örnek 1 için çözüm 1) f e = elektrik frekansı = Pn m /120 f e = 60Hz P = kutup sayısı = 4 n m = mekanik dönme hızı, d/d Bu durumda, n m = (120 x 60)/4 = 1800 d/d + E f j I a V t + 2) Açık-devre deneyinde, I a = 0 ve E f =V t E f = 540/1.732=311.8V (Makina Y-bağlı olduğundan) Kısa-devre deneyinde, çıkış uçları kısa devredir, V t = 0 E f = I a Z s veya Z s = E f /I a =311.8/300=1.04ohm DA deneyinde, R a =V DA /(2I DA ) = 10/(2X25) = 0.2 ohm Synchronous empedans ve reactance, Z R X 2 2 s, doymuş a s, doymuş X s , doymuş Zs, doymuş Ra ohm 25

26 Problem 1 480V, 60Hz, Y-bağlı senkron generatör, 1.04ohm senkron reaktansa ve ihmal edilebilir bir endüvi direncine sahiptir ve tek olarak çalışmaktadır. Anma uyartım akımında ve açık devre durumunda çıkış gerilimi 480V olmaktadır. 1. Gerilim regülasyonunu; a) Güç katsayısı 0.8 geri ve yük akımı 100A iken b) Güç katsayısı 0.8 ileri ve yük akımı 100A iken c) Güç katsayısı 1.0 ve yük akımı 100A iken hesaplayınız. 2. Her bir durumda üretilen aktif ve reaktif güçleri hesaplayınız. 3. Güç katsayısı 0.8 geri iken yük akımı 50A seviyesine azaltılırsa, gerilim regülasyonu iyileşir mi, iyileşmez mi gösteriniz ve açıklayınız. 26

27 Senkron Generatörlerin Paralel Çalışması Generatörleri paralel çalıştırmanın ciddi avantajları vardır: Çok sayıdaki generatörler bir generatörden daha fazla yükü besleyebilirler. Çok sayıda generatöre sahip bir güç sisteminin güvenilirliği daha da artırılmış olur. Bir veya daha fazla generatörün devreden çıkarılmasına veya bakıma alınmasına fırsat verir. 27

28 Senkronizasyon Bir generatörü başka bir generatörle paralel bağlamadan önce, generatör senkronize edilmelidir. Bir generatörün senkronize olduğunu söyleyebilmek için izleyen bütün şartları yerine getirmesi gereklidir: İki generatörün; Hat gerilimlerinin etkin değerleri eşit olmalıdır. Aynı faz sırasına sahip olmalıdırlar. Her iki a-fazı da aynı faz açısına sahip olmalıdır. Paralel bağlanacak generatörün frekansı çalışmakta olan sistem (işletme) frekansına eşit olmalıdır. Generatör 1 Generatör 2 a b c a / b / c / Şalter Yük 28

29 Senkronizasyon Generatör Yük Güç sistemi X s1 E f1 Generatör X s2 E f2 X sn E fn G Sonsuz bara V, f sabit X s eq = 0 29

30 Sonsuz bara kavramı Bir senkron generatör bir güç sistemine paralel bağlandığında, güç sistemi genellikle çok büyük olduğundan generatörün güç sistemi üzerindeki etkisi çok fazla olmayacaktır. Güç şebekeleri genellikle çok büyük güçlerde olduklarından bir generatörde olabilecek makul olmayan bir olayın bütün sonsuz bara kavramı içinde şebeke frekansı üzerinde gözlenebilir bir etkisi olmayacaktır. Bu görüş, bir sonsuz bara kavramı olarak idealleştirilmiştir. Bir sonsuz bara çok büyük bir güç sistemidir. Gerilim ve frekansı (kendisinden ne kadar gerçek veya reaktif güç çekildiğine veya verildiğine bakılmaksızın) değişmez. 30

31 Aktif ve reaktif güç-açı karakteristikleri P m P e, Q e Sonsuz baraya bağlı bir senkron generatör P > 0: generatör olarak çalışma P < 0: motor olarak çalışma Pozitif Q: Generatör olarak çalışma için endüktif VAr vermekte veya motor olarak çalışma için endüktif VAr çekmektedir Negatif Q: Generatör olarak çalışma için kapasitif VAr vermekte veya motor olarak çalışma için kapasitif VAr çekmektedir V t 31

32 Aktif ve reaktif güç-açı karakteristikleri P m P e, Q e V t Bir senkron generatör tarafından üretilen veya bir senkron motor tarafından tüketilen gerçek ve reaktif güç; çıkış (terminal) gerilimi V t, üretilen gerilim E f, senkron empedans Z s ve güç açısı veya tork açısı d terimleri ile açıklanabilir Şekil 8 e göre bir kabul uyarlamak uygundur. Bu kabul, aşırı uyartılmış bir generatör tarafından pozitif gerçek güç P ve pozitif reaktif güç Q üretimini tanımlar????? Referring to Fig. 8, it is convenient to adopt a convention that makes positive real power P and positive reactive power Q delivered by an overexcited generator. Generatör olarak çalışma, d açısının pozitif değerine karşılık gelirken motor olarak çalışma d açısının negatif değerine karşılık gelir. 32

33 Aktif ve reaktif güç-açı karakteristikleri Bir generatörün faz başına kompleks güç çıkışı VA olarak: S P jq _ * V t I a Burada: V t = Faz başına çıkış (terminal) gerilimi I * a = Faz başına endüvi akımının kompleks conjugate değeri Terminal gerilimi referans olarak alınırsa, _ V t V t j0 Uyartım gerilimi veya üretilen gerilim, _ E f E f cosd j sin d P m P e, Q e V t 33

34 S ve endüvi akımı, P Aktif ve reaktif güç-açı karakteristikleri _ jq V t _ I * a Vt E f sin d X s _ I a V t Vt E j f _ E f V jx E f s _ t E f t jx cosd V je sin d s Burada, X s faz başına senkron reaktanstır. cosd Vt je f sin d jx s cos d V X s 2 t f P Q P m P e, Q e V t 34

35 Aktif ve reaktif güç-açı karakteristikleri P V E t f X sind s Q V E t f cos d V X s 2 t P m P e, Q e V t Yukarıdaki aktif ve reaktif güç denklemleri silindirik-rotorlu senkron makinalar için (ihmal edilebilir endüvi direnciyle) iyi sonuç verir. Üç-faz generatörün toplam gücünü elde etmek için yukarıdaki denklemler (gerilimle faz gerilimi iken) 3 ile çarpılmalıdır. Gerilimler için hat değerleri kullanılır ise, bu denklemler üç-fazın toplam gücünü verirler. 35

36 Silindirik rotorlu senkron makinanın kararlı durum güç-açı veya tork-açı karakteristiği (ihmal edilebilir endüvi direncine göre) Gerçek güç veya tork Kopma torku-çıkış torku (generatör olarak) generator d p p/2 motor 0 p/2 p d Kopma torku (motor olarak) 36

37 Toplam üç-faz gücü: Kararlı-durum kararlılık sınırı P 3V E t X s f sin d Bu denklem, bir senkron generatör tarafından üretilen gücün V t ve E f. arasındaki d açısına bağlı olduğu görülür. Generatör maksimum gücü d=90 o iken sağlayabilir. P 3V E t X s f sin 90 o 1 Bu denklem ile gösterilen maksimum güç kararlı-durum kararlılık sınırı olarak adlandırılır. Türbine daha fazla buhar girmesine izin verilir ve bu sınır aşılmaya zorlanırsa, rotor hızı artar ve sonsuz bara ile senkronizasyon kaybedilir. Pratikte bu duruma asla ulaşılamaz, çünkü senkronizm kaybedilir kaybedilmez devre kesiciler açacaktır. Generatörün tekrar üzerine yük alması istenirse, senkronizasyon önce yeniden sağlanmalıdır. Normalde, gerçek generatörler asla kararlılık sınırına çok yaklaşmazlar. Gerçek makinalarda tam-yük tork açısı 15 o - 20 o dolayındadır. 37

38 Kopma-torku İki-kutuplu silindirik-rotorlu bir senkron motorun faz başına üretebildiği maksimum torku veya kopma torku: T max P max P 2p max m n s 60 n s motorun d/d olarak senkron hız iken P, Q P Q d Yük açısının bir fonksiyonu olarak aktif ve reaktif güç 38

39 Problem 2 208V, 45kVA, 0.8 ileri güç katsayısı, -bağlı, 50Hz senkron makina 1.04ohm senkron reaktans ve ihmal edilebilir endüvi direncine sahiptir ve 12kW, 0.8 ileri güç katsayılı bir yükü beslemektedir. Yük 20kW değerine yükseltilir ise, endüvi akımını, üretilen gerilimi ve güç katsayısını bulunuz. Diğer bütün kayıpları ihmal ediniz. 39

40 Örnek 5-2 (sayfa 291) 480V, 60Hz, -bağlı, 4-kutuplu senkron generatör aşağıda gösterilen açık-devre karakteristiğine sahiptir. Generatörün senkron reaktansı 0.1ohm, endüvi direnci 0.015ohmdur. Tam yükte, makine 0.8 geri güç katsayısında 1200A akım sağlamaktadır. Tam yük şartlarında, sürtünme ve rüzgar kayıpları 40kW, nüve kayıpları 30kW olup uyartım devresi kayıpları ihmal edilmiştir. a) Generatör hızı nedir? b) Yüksüz durumda, çıkış geriliminin 480V olması için ne kadar uyartım akımı sağlanmalıdır? c) Generatör yüke bağlanır ve yük 0.8 geri güç katsayısında 1200A akım çekerse, çıkış gerilimin 480V olarak tutabilmek için alan akımı ne olmalıdır? d) Generatör ne kadar güç sağlamaktadır? e) Tahrik makinası tarafından generatöre ne kadar güç sağlanmaktadır? f) Makinaların toplam verimi nedir? g) Generatör hattan aniden ayrılırsa, çıkış gerilimi ne kadar olur?

41 SENKRON MOTORLAR Motor P, Q Bir senkron motor bir senkron generatör gibi aynı fiziksel makinadır, sadece gerçek gücün yönünün tersine dönmesi dışında Senkron motorlar elektrik gücünü mekanik güce dönüştürmek için kullanılırlar Çoğu senkron motorların güçleri 150kW (200HP) - 15MW (20000HP) aralığındadır. Hız aralığı ise 150d/d-1800d/d dır. Sonuç olarak bu makinalar ağır endüstride kullanılırlar. Güç aralığının diğer ucunda ise ince ve küçük güçlü bir-fazlı senkron motorlar kontrol cihazlarında ve elektrik saatlerinde kullanıldığı görülür. V t 41

42 Çalışma prensibi Senkron motorun alan akımı bir kararlı-durum manyetik alanı B R üretir. Motorun stator sargılarına üç-faz gerilimleri uygulanır ve bunun sonucunda sargılardan üç-faz akımları geçer. Endüvi sargılarındaki bu üç-faz akımları düzgün bir döner manyetik alan B s üretir. Böylece, makina içinde iki farklı manyetik alan bulunur ve rotor alanı stator alanı ile aynı hizaya (hata) gelmeye çalışır (sanki iki mıknatıs parçasının birbirlerine yaklaştırıldığında aynı hizaya gelmeye çalışmaları gibi). Stator manyetik alanı döndüğü için rotor manyetik alanı (rotorun kendisi de) stator manyetik alanını yakalamaya ve aynı hizaya gelmeye çalışır. İki manyetik alan arasındaki açı büyürse (kesin maksimuma kadar), makinanın rotorunda üretilen tork da büyür. 42

43 Vektör Diyagramı Bir senkron motorun eşdeğer devresi bir senkron generatörün eşdeğer devresiyle tamamen aynıdır. Sadece endüvi akımının I a yönü tersine dönmüştür. Senkron makinalarda motor ve generatör olarak çalışma arasındaki temel farklılık ya manyetik alan diyagramında ya da fazör diyagramında görülebilir. Generatör olarak çalışmada; E f ileridir V t den ve B R geridir B net. den Motor olarak çalışmada; E f geridir V t den ve B R ileridir B net. den Motor durumunda endüklenen tork dönme yönündedir. Generatör durumunda endüklenen tork dönme yönüne zıt yöndedir. 43

44 Vektör Diyagramı I a B s V t d ji a X s sync d B net E f B R Aşırı uyartımlı senkron motor için fazör diyagramı (ileri PF ve V t < E f ) ve karşılık gelen manyetik alan diyagramı. V t d ji a X s I a E f Düşük uyartımlı senkron motor için fazör diyagramı (geri PF ve V t > E f ). 44

45 Senkron motor uygulamaları Senkron motorlar yaygın olarak büyük boyutlarda ve güçlerde kullanılırlar. Çünkü asenkron motorlar ile kıyaslandıklarında daha pahalıdır. Senkron makina kullanmanın temel avantajları şöyledir: Senkron makinanın alan akımı ayarlanarak güç katsayısı çok kolay kontrol edilebilir. Çalışma verimi çok yüksek ve hızı sabit. 500d/d hızdan daha düşük çalışma hızı ve 600kW güçten daha yüksek güç gerektiren uygulamalar için senkron motor asenkron motordan daha ucuzdur. Bu avantajlar dikkate alındığında, düşük hızda yüksek güç gerektiren yükleri sürmede senkron motorlar tercih edilirler. Örneğin; pistonlu pompalar ve kompresörler, kırıcılar, haddehane, kağıt-hamur öğütücüler vb. 45

46 Problem 5-22 (sayfa 343) 100-MVA, 12.5kV, 0.85 geri güç katsayısı, 50Hz, 2-kutup, Y-bağlı, senkron generatör 1.1p.u senkron reaktansa ve 0.012p.u endüvi direncine sahiptir. a) Senkron reaktans ve endüvi direcinin ohm olarak değerleri nedir? b) Anma şartlarında iç gerilimin E f genliği nedir? Bu şartlarda yük açısı d ne olur? c) Generatör kayıpları ihmal edilirse, generatör tam yüklü iken miline tahrik makinası tarafından uygulanması gereken tork ne olmalıdır? 46

47 Problem 5-23 (sayfa 343) Üç-faz, Y-bağlı senkron generatör anma değerleri 120MVA, 13.2kV, 0.8 geri güç katsayısı, 60 Hz. Senkron reaktansı 0.9 ohm ve endüvi direnci ihmal edilebilir. a) Anma yükünde gerilim regülasyonu ne olur? b) 60Hz çalışmadaki endüvi ve uyartım kayıpları aynı kalır ve generatör 50Hz frekansta çalıştırılır ise, gerilimi ve görünür gücü ne olur? c) 50Hz çalışmada gerilim regülasyonu ne olur? 47