ÖZEL EGE LİSESİ BAKTERİLERE KARŞI BİTKİSEL DEZENFEKTANLAR

Transkript

1 ÖZEL EGE LİSESİ BAKTERİLERE KARŞI BİTKİSEL DEZENFEKTANLAR HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Sude SÜMBÜL DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Melike GÜZEL İZMİR 2016

2 İÇİNDEKİLER 1.Proje özeti Projenin amacı Giriş Yöntem Greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütlerinin hazırlanması Bakteri kültürü ortamının hazırlanması ve bakteri gelişimine etkisinin test edilmesi Ulaşılan sonuçlar ve sonuçların değerlendirilmesi Proje Bütçesi Kaynaklar...8 1

3 Proje Adı: BAKTERİLERE KARŞI BİTKİSEL DEZENFEKTANLAR 1. Proje Özeti Hayatımızın her anında sağlığımızı tehdit eden çeşitli bakterilerle savaşmak için birçok kimyasal madde kullanılmaktadır.. Bu kimyasallar bazı bakterileri yok etmek için bir çözüm olsa da çok fazla zarar vermektedir. Sağlık ve hijyen konusunun önemi dikkate alınarak bir taraftan bakterilerle mücadele ederken diğer taraftan çevreye ve diğer canlılara zarar vermemek için kimyasal maddelerin yerine doğal maddeleri kullanmak amaçladım. Aynı zamanda atık bir maddenin de değerlendirilmesi sağlanmıştır. Bu proje sayesinde, bakteri kaynaklı sorunların önüne geçilerek kullanılan kimyasal dezenfektanların zararlı etkileri azaltılabilir. Bu projemde greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütünün E.coli bakterisi üzerindeki etkisinin araştırılması için 2 aşamadan oluşan kontrollü deney tasarladım. 1.aşamada greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütlerinin hazırladım. 2.aşamada ise Bakteri kültürü ortamının hazırlandı ve bakteri gelişimine etkisinin test edildi. Bir gün sonra petri kaplarındaki bakterilerin gelişimi incelendiğinde greyfurt çekirdeği özütü eklenen kaptaki bakterilerin büyüme ve gelişmesinin azaldığı gözlemlenmiştir. Turunç ve greyfurt dış kabuklarından elde edilen özütlerinin ise net bir şekilde anti bakteriyel etkisi gözlemlenmiştir.bu özütlerin bulunduğu petri kaplarında E.coli etrafında inhibasyon zonu gözlemlenmiştir. Greyfurt suyunun eklendiği petri kabında ise inhibasyon zonu oluşmamıştır. Böylece bakterilere karşı doğal dezenfektanlar üretilerek çözüm geliştirilmiş aynı zamanda da atık ürünler değerlendirilmiş olacaktır. 2. Projenin Amacı Hayatımızın her anında sağlığımızı tehdit eden çeşitli bakteriler ve farklı mikroorganizmalar vardır. Bu bakterilerle savaşmak için birçok kimyasal madde geliştirilmiştir ve çoğu yerde kullanılmaktadır. Bu kimyasallar bazı bakterileri yok etmek 2

4 için bir çözüm olsa da uygulanan yere; cilde, toprağa, hayvanlara ve bitkilere çok fazla zarar vermektedir. Bu projede sağlık ve hijyen konusunun önemi dikkate alınarak bir taraftan bakterilerle mücadele ederken diğer taraftan çevreye ve diğer canlılara zarar vermemek için kimyasal maddelerin yerine doğal maddeleri kullanmak amaçlanmıştır. Bu proje de aynı zamanda atık bir maddenin de değerlendirilmesi sağlanmıştır. 3. Giriş Zararlı bakterilerle savaşmak ve onları kalıcı olarak yok etmek oldukça zor, hatta imkânsızdır. Dokunduğumuz yerlerde, yürüdüğümüz zeminde ve kokladığımız havada bile birçok zararlı bakteri vardır. Bu bakterilerden korunmak için çok ağır ve zararlı kimyasal dezenfektanlar kullanılmaktadır. 1.1) Bazı Kimyasal Dezenfektanlar Örneğin, özellikle suları temizlemek ve su ve su yoluyla bulaşan enfeksiyonları önleyebilmek için kullanılan klor (Cl) bazlı dezenfektanlar vardır. Bu dezenfektanlar klor, suda farklı şekillerde bulunabilir. Klor bazlı dezenfektanlar her ne kadar kuvvetli bir temizlik malzemesi olsalar da; a) Deri ve metalleri aşındırabilir, b) Organik maddele varlığında etkisiz kalabilir, c) Işık ve ısıyla bozulabilir. (1) Aynı zamanda endüstriyel mutfaklarda, meyve ve sebzeleri dezenfekte etmek için kullanılan klor bazlı dezenfektanlar da yıkanan üründe kötü kokuya sebep olabilir. Klor bazlı dezenfektanların dışında, farklı maddeler baz alınarak yapılan dezenfektanlar vardır. Her birinin çok fazla avantajı olsa da birçok dezavantajı da vardır. Farklı kimyasal dezenfektanların dezavantajlarını bu tabloda inceleyelim: (2) 3

5 Tablo 1 Dezenfektan: Kullanım Alanı: Dezavantajları: Alkoller 1.Topikal Antiseptik 2.Yüzel Dezenfeksiyonu a) Uçucu ve yanıcı b) Dilüsyonla aktive kaybı c) Temizleyici özelliği yok d) Fiksasyon yapabilir e) Sporisidal değil Aldehitler 1.Tıbbi alet dezenfeksiyonu a) Karsinojen b) Solunum sistemi ve deriye toksik c) Çevreye toksik d) Fiksatif Halojen Bazlı 1.Hastane hijyeni a) Organik maddelerle Dezenfektanlar nötralize olur b) Kokusu irritandır c) Yıkım ürünleri toksiktir d) Alerjik reaksiyonlar görülebilir Peroksitler ve Perasitler 1.Tıbbi alet dezenfeksiyonu a) Materyal hasarı yapabilir 2.Yüzel dezenfeksiyonu b) Yüksek 3.Oda dekontaminasyonu konsantrasyonlarda deri ve mukozaları tahriş edebilir c) Yüksek konsantrasyonlarda patlayıcı olabilir Fenol Bileşikleri 1.Genel dezenfeksiyon a) Toksik kalıntı bırakır b) Yiyecekle temas eden yüzeylere uygun değildir c) Kötü kokuludur d) Yüksek konsantrasyonda deride yanık oluşturabilir 4

6 1.2) Olağan Bakteriler Hakkında konuştuğumuz dezenfektan malzemelerinin ortaya çıkmasına sebep olan kötü huylu birçok bakteri vardır. Örneğin; hayvanların kalın bağırsağında bulunan ve dışkı yoluyla dışarı çıkan Escherichia coli ya da E. coli bakterisi, günlük hayatta sıkça karşılaştığımız bakterilerdendir. Yaşadığı yer gereği, özellikle tuvaletlerde bulunur. İshalli hastalıklara ve idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olabilmektedir. Bakterinin zararlı etkilerini ortadan kaldırmak için en iyi yöntem, bakterinin kontamine olmuş yüzeyi (cilt, zemin, duvar, vb.) dezenfekte etmektir. Tablo: 1 de de görebileceğimiz gibi, yüzey ve oda dezenfeksiyonunda kullanılabilen Peroksitler ve Perasitler E. coli bakterisinin kontaminasyonuna uğramış yüzeyi dezenfekte etmek için kullanılabilir. Ancak, yine tabloda görüldüğü üzere, bu dezenfektanların pek çok zararı vardır. (3) Bu nedenle doğal antibakteriyeller son yılların araştırma alanlarından birisi olmuştur. Greyfurt çekirdeği yağı, doğal bir antibakteriyel ve antifungal ajandır. Özellikle C vitamininden çok zengin olup, antioksidandır. Cilt döküntüleri, akne, siğiller ile mantarlı el ve ayak tırnaklarının tedavisi amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Bebeklerde gelişen pişiklerde kullanılabilir. (4) Bu proje sayesinde, bakteri kaynaklı sorunların önüne geçilmesi ve kullanılan kimyasal dezenfektanların zararlı etkileri azaltılabilir. 4.Kullanılan Yöntem Projemizde, gündelik yaşamımızda sıkça tükettiğimiz bazı gıdalardaki glikozun varlığını tespit edebilmek için bilimsel deney yöntemi kullanılmıştır. Atık bir doğal madde olan greyfurt çekirdeği, dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütünün E.coli bakterisi üzerindeki etkisinin araştırılması için kontrollü deney tasarladım Greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu özütlerinin hazırlanması Hassas terazide 2 gram greyfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğunu tartarak bir havan yardımıyla iyice ezerek özünün daha fazla çıkmasını sağladım. Ezilen greyfurt çekirdeğini bir erlene aktardım. Üzerine mezür ile %70 lik etanol solüsyonundan 100 er ml ekledim. Tepkimeyi hızlandırmak amacıyla magnetik karıştırıcı 5

7 yardımıyla karışımı 1 gün boyunca karıştırdım. Daha sonra, erlendeki sıvıyı süzdüm ve iki ayrı petri kabına bir miktar ekledim. Petri kabındaki çözeltideki etanolü döner buharlaştırıcı yardımıyla uçurdum. Böylece greyfurt özütünü elde etmiş oldum. Aynı işlemleri greyfurt dış kabuğu, greyfurt suyu ve turunç dış kabuğu için tekrarladım Bakteri kültürü ortamının hazırlanması ve bakteri gelişimine etkisinin test edilmesi 5 petri kabı alarak her iki kaba da daha önceden hazırlanmış E.coli bakteri kültürünü ekledik. Petri kaplarından sadece biri hariç bakteri kültürüne hazırlanan özütlerden ayrı ayrı ekledik. Çalışmanın bu kısmında okulumuzun bilim kurulundan destek aldım.24 saatlik bekleme sonrasında kaplarda bulunan bakterilerin büyüme ve gelişme miktarlarını karşılaştırdık. 6

8 5. Ulaşılan Sonuçlar ve Sonuçların Değerlendirilmesi Bir gün sonra petri kaplarındaki bakterilerin gelişimi incelendiğinde greyfurt çekirdeği özütü eklenen kaptaki bakterilerin büyüme ve gelişmesinin azaldığı gözlemlenmiştir. Turunç ve greyfurt dış kabuklarından elde edilen özütlerinin ise net bir şekilde anti bakteriyel etkisi gözlemlenmiştir.bu özütlerin bulunduğu petri kaplarında E.coli etrafında inhibasyon zonu gözlemlenmiştir. Greyfurt suyunun eklendiği petri kabında ise inhibasyon zonu oluşmamıştır. Böylelikle birçok alandaki E.coli bakterilerine karşı mücadelede, doğal bir madde olan geryfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu ve turunç dış kabuğu özütlerinden faydalanılarak sonucun desteklenmesi sağlanabilir. Böylelikle birçok yaşam alanında bu bakterilere karşı kullanılan, zararlı kimyasallar içeren çeşitli dezenfektanlara alternatif olarak geryfurt çekirdeği, greyfurt dış kabuğu ve turunç dış kabuğu özütü içeren dezenfaktanlar üretilebilir. Böylece bakterilere karşı doğal bir çözüm geliştirilmiş aynı zamanda da atık bir ürün değerlendirilmiş olacaktır. 7

9 6. Proje Bütçesi Greyfurt kabuğu / 2g Greyfurt suyu / 2g Greyfurt çekirdeği/2g Turunç kabuğu/ 2g Etanol çözeltisi Metanol çözeltisi Saf su E.coli kültürü Projenin Toplam Bütçesi: 100 TL 7. Kaynaklar Bu projenin gerçekleştirilmesinde yardımını bizden esirgemeyen ve her aşamasında bize destek olan Özel Ege Lisesi Bilim Kurulu üyesi Dr. Onur Akpınar a teşekkürlerimizi sunarız. 8