Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Transkript

1 unum ve istematik. BÖLÜ: ADDE VE ÖZELLİKLERİ ALIŞTIRALAR Bu başlık altında he bölüm kazanımlaa ayılmış, kazanımla tek tek çözümlü temel alıştımala ve soula ile taanmıştı. Özellikle bu kısmın sınıf içinde öğencilele işlenmesi öngöülmüştü.. BÖLÜ: ADDE VE ÖZELLİKLERİ UYGULAALI ORULAR Bu başlıkla altında uygulamala yapaak öğenciye youm, analiz, sentez yetisinin geliştiilmesi hedeflenmişti.. BÖLÜ: ADDE VE ÖZELLİKLERİ Katılada Boyutla Aası İlişkile ve Dayanıklılık - KONU KAVRAA TETİ TET - Bu başlıkla ünitele alt bölümlee ayılmış, he bölümün içediği kazanım ve alt başlıkla dikkate alınaak testle oluştuulmuştu. ADDE VE ÖZELLİKLERİ ÜNİTE YAZILI ORULARI Bu başlık altında esmi ve özel okul yönetmelikleinde öngöülen fomatla ile ünitenin tamamını kapsayan yazılı soulaı konulmuştu. Bu uygulamanın amacı, öğenciyi okuldaki yazılılaa hazılamak ve öğencinin okul başaısını attımaktı. ADDE VE ÖZELLİKLERİ ÜNİTE DEĞERLENDİRE TETİ Bu başlık altında ünitenin geneli soulala taanmış, öğencinin bu ünite ile ilgili sınava hazı bulunulmuşluğu ölçme yoluna gidilmişti. Bu başlık, ünitenin finali niteliğindedi.

2 ALIŞTIRALAR. BÖLÜ ADDE VE ÖZELLİKLERİ A. KATILARDA BOYUTLAR ARAI İLİŞKİLER ve DAYANIK- LILIK Kazanım..: Valıklaın en ve boyca belli bi oanda büyütülmesi veya küçültülmesi duumunda kesit alanlaı, yüzey alanlaı, hacimlei ve kütleleinin hangi oanda değişeceğini hesapla.. Şekildeki silindiin yaıçap () ve yüksekliği (h) 2 katına çıkaıldığında; Kesit alanı : Yüzey alanı : A h Temel Alıştıma Hacmi : V Buna göe, aynı maddeden yapılmış 2 yaıçaplı küenin; a. Yüzey alanı kaç A olu? b. En büyük kesit alanı kaç olu? c. Hacmi kaç V olu? d. Kütlesi kaç m olu? Şekildeki küenin yaıçapı, yüzey ala- nı A, en büyük kesit alanı, hacmi V, kütlesi m di. 2. nasıl değişi? X X X Y Y Z 4, 4A, 8V Çözüm a. Küenin yüzey alanı A = 4 2 di. Yaıçap iki katına çıkaıldığında A = 4(2) 2 olu. Yani yaıçapı 2 katına çıkaılan küenin yüzey alanı 4 katına çıka. A = 4A olu. b. Küenin en büyük kesit alanı = 2 di. Yaıçap iki katına çıkaıldığında = (2) 2 = 4 2 olu. Yani yaıçapı 2 katına çıkaılan küenin kesit alanı 4 katına çıka. = 4 olu. c. Küenin hacmi V = dü. Yaıçapı iki katına çıkaılısa Aynı maddeden yapılmış değişik boyutladaki 3X, 2Y ve Z küeleinin toplam ağılıklaı eşit olduğuna göe; I. 3X, 2Y, Z küeleinin toplam hacimlei eşitti. II. 3X, 2Y, Z küeleinin toplam yüzey alanlaı eşitti. ^Yüzey alanıh III. X, Y, Z küeleinin oanlaı eşitti. ^Hacimh yagılaından hangilei doğudu? 4 V = (2) 3 32 = 3 olu. Yani yaıçapı 2 katına çıkaılan 3 3 küenin hacmi 8 katına çıka. V = 8V olu. d. Küenin hacmi 8 katına çıktığı için (m = dv) kütlesi de 8 katına çıka. mʹ = 8m olu. Yalnız I

3 ALIŞTIRALAR Temel Alıştıma. Aynı maddeden yapılmış K, L ve küpleinin boyutlaı şekilde veilmişti. K a 2a 3a L 3a 6a Şekil I 3a a 6a a a Şekil II 6a 3a Şekil III Yukaıda aynı dikdötgenle pizmasının üç faklı biçimde duuşu göülmektedi. Şekil I de cismin kendi ağılığı altındaki dayanıklılığı D olduğuna göe, Şekil II ve Şekil IlI deki dayanıklılık sıasıyla D II ve D III ü D cinsinden bulunuz. K, L ve küpleinin kendi ağılıklaı altında dayanıklılıklaı sıasıyla D K, D L ve D di. Buna göe, D K, D L ve D aasındaki ilişki nedi? Çözüm ( Kesit alanı) Bi cismin kendi ağılığı altındaki dayanıklılığı ( Hacim) ( Kesit alanı) oanı ile oantılıdı. Küp için hesabı yapılısa, ( Hacim) dayanıklılık; 2 a D = = ile oantılı olu. 3 a a Dolayısıyla, aynı maddeden yapılmış küplein bi boyutu ile dayanıklılıklaı tes oantılıdı. Buna göe, D, D, a 2a D = = = olu. 3a K L 2. He bi kenaının uzunluğu 9 cm olan bi küpün kena uzunluklaı üçte biine düşüüldüğünde; a. Kesit alanı, b. Hacmi, c. Kütlesi, 9 cm 9 cm d. Kendi ağılığı altındaki dayanıklılığı nasıl değişi? D II = D 3, D III = D 6 9 cm O halde, D K > D L > D sıalaması bulunu. Bi cismin kendi ağılığı altında dayanaklılığı incelendiğinde, cismin tüm boyutlaı aynı oanda atıılısa dayanıklılığı da azalı. Yani bi kaınca oantılı olaak insan kada büyütülecek olusa, kendi ağılığını bile kaldıamaz. a. 9 da ine düşe, b. 27 de ine düşe, c. 27 de ine düşe, d. 3 katına çıka. 2

4 UYGULAALI ORULAR. Aşağıda veilen ifadelei Doğu (D) ya da Yanlış (Y) olaak cevaplandıınız. 2. Aşağıda veilen cümleledeki boşluklaı uygun sözcüklele dolduunuz. a. Plazmala elektik ve manyetik alandan etkilenmez. b. Atmosfein temosfe tabakası plazma haline bi önekti. c. Dünyanın % 99 u plazma halindedi. d. Yüzey geilimi attıkça bi sıvının yayılma özelliği de ata. e. udaki sike asidi miktaı attıkça yüzey geilimi azalı. f. Bi canlının yüzey alanı onun dayanıklılığı hakkında bilgi vei. g. Bi canlının bütün vücudu oantılı bi şekilde büyüse yüzey alanının hacmine oanı da büyü. h. Eşit hacimli fakat faklı şekilledeki cisimle kıyaslanınca, en küçük yüzey alanı silindie aitti. ı. Denizden yukaılaa çıkıldıkça atmosfein kütlesi azalı. i. Faklı sıcaklıklada faklı sıvılaın yüzey geilimlei eşit olabili. j. Plazma yalnızca çok yüksek sıcaklıklada oluşu. k. oğuk plazmalada elektonun sıcaklığı fazlayken, iyon sıcaklığı oda sıcaklığına yakındı. l. ilindiin yaıçapı 3 kat atasa, dış kuvvet altındaki dayanıklılığı 9 kat ata. m. Atmosfein % 80 inden fazlası azottu. n. Plazma içindeki pozitif ve negatif yüklein sayısı bibiine eşitti. o. Bi sıvı üzeinde cisimlein yüzmesi, yalnızca yüzey geilimi ile ilgilidi. ö. Adezyon ve kohezyon yalnızca çekim kuvvetleidi. p. Yüzey geilimi katsayısı newton/mete di. a. Genel olaak, cisimlein kesit alanının küçültülmesi dış kuvvet altındaki dayanıklılığını... kesit alanının büyütülmesi dayanıklılığını.... b. Katı cisimlede yüzey alanı hacme oanlandığında bu oan en büyük... c. Küçük boyutlu cisimlein biim kütlesine düşen yüzey alanı, büyük boyutlu cisimlee göe daha... d. Bi halatın yaı çapı, iki katına çıkaılısa, dış kuvvet altındaki dayanıklılığı... katına çıka. e. Bi kilogam büyük boyutlu patateslele, bi kilogam küçük boyutlu patatesle soyulduğunda, küçük boyutlu patatesleden daha... kabuk çıkacaktı. f. Düzgün kesitli katı bi cismin boyutlaı hangi oanda değişise kesit alanı bu oanın... kada, hacmi bu oanın kada, kütlesi ve ağılığı da bu oanın... kada değişi. g. Eşit hacimli küçük buz kalıplaı ile büyük buz kalıplaından; küçük olanlaın daha önce eimesi veya içine bıakıldığı içeceği eken soğutması... oanının büyük olmasından kaynaklanmaktadı. h. Aynı tü molekülle aasındaki çekme kuvvetine... deni. ı. Faklı tü molekülle aasındaki çekme kuvvetine... deni. i. Bi sıvının moleküllei ile bi katının teması sıasında, kohezyon kuvveti > adhezyon kuvveti ise sıvı katıya ve katıyı j. Çoğu sıvının yüzey geilimi, atan sıcaklıkla doğusal bi şekilde... k.... iç içe küeleden meydana gelmişti. Bunlaın... ve bileşimlei bibiinden faklıdı. l gaz molekülleinin çok azının (% ) iyonize olduğu plazma çeşididi. 20

5 Katılada Boyutla Aası İlişkile ve Dayanıklılık - KONU KAVRAA TETİ TET -. Bi kenaı a olan şekildeki küp için; 4. I. Kena uzunluğu 2a yapılısa, hacmi 2 katına çıka. a II. Kena uzunluğu a/2 yapılısa, (Yüzey Alanı) / (Hacim) oanı değişmez. III. Kena uzunluğu 3a yapılısa, (Kesit Alanı) / (Hacim) oanı azalı. yagılaından hangilei doğu olu? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 2. Yanda bazı değişkenle ve sembollei veilmişti. D) I ve II E) I ve III YÜZEY ALANI KEİT ALANI Buna göe, aşağıdakileden hangisi canlılaın yaşamında HACİ KÜTLE V ihtiyaçlaını kaşılama bakımından kaşılaştıma yapmak için kullanılmaz? A) V D) A B) V A C) E) V A 5. K Şekillede faklı biçimlede ancak aynı hacimde K ve L kapuzlaı veilmişti, Buna göe; I. K kapuzunun yüzey alanı L kapuzunun yüzey alanından daha büyüktü. II. K kapuzu kesildiğinde L kapuzuna göe daha az kabuk çıka. III. L kapuzunun ağılığı K kapuzuna göe daha fazladı. yagılaından hangilei yanlıştı? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III F F 2 3 L F N R 3. Resimlede veilen hayvanlaın, bi ağaçtan düştükleinde, en fazla zaa göenden en az zaa göene doğu sıalaması nasıl olu? Aynı maddeden yapılmış yaıçaplaı, 2 ve 3 olan sıasıyla, N ve R silindileinin, dış kuvvet altında dayanıklılığının doğu sıalaması aşağıdakileden hangisi olu? A) > N > R B) = N > R C) N > > R Fae Kaınca Tıtıl D) R > > N E) R > N > A) Fae Tıtıl Kaınca B) Kaınca Tıtıl Fae C) Fae Kaınca Tıtıl D) Tıtıl Fae Kaınca E) Tıtıl Kaınca Fae 6. Yüzey alanının hacmine oanı 2 3 cm olan bi küpün, yüzey alanı kaç cm 2 di? A) 4 B) 6 C) 96 D)28 E) 26 2

6 7. Aşağıda veilen eşit yüzey alanına sahip cisimleden hangisinin hacmi en büyüktü? A) B) C) D) E) 0. Canlılada boyutla aası ilişkile ve dayanıklılıkla ilgili bazı öğencilein yaptığı youmla aşağıda ye almaktadı. Cem : Bi masanın ayaklaının kesit alanı değiştiilmeden hacmi atasa, taşıyabileceği yük miktaı değişmez. Baış : Bi cismin kendi ağılığı altındaki dayanıklılığı cismin hacmine bağlı değildi. Kaan : Bi canlının eneji ihtiyacı yüzey alanı ile ilişkilidi. 8. Şekildeki yaıçaplı, h yüksekli- ğindeki silindiin yapıldığı madde değiştiilmeden, kütlesi 9 katına çıkaılıyo. h Buna göe; öğencilein yaptığı youmladan hangilei doğudu? A) Cem B) Kaan C) Cem ve Kaan D) Baış ve Kaan E) Cem, Baış ve Kaan Buna göe silindiin kendi ağılığı altındaki; I. Dayanıklılığı 4 katına çıka. II. Dayanıklılığı 2 katına çıka. III. Dayanıklılığı değişmez. yagılaından hangilei doğu olabili? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III. Kesit alanı hacmine eşit olan bi küenin; l. Yüzey alanı; 4 9 b 2 ye eşitti. ll. Yaıçapı; 2 3 biimdi. lll. Kendi ağılığı altındaki dayanıklılığı en yüksek seviyededi. yagılaından hangilei doğudu? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 9. F 2. Şekilde bi halatın lifle- den başlayaak yapısı veilmişti. L Şekil-I 64 Küe 6;;;;;;7;;;;;;;8... Şekil-II Şekil I deki yaıçaplı küeden, Şekil II deki gibi 64 tane küçük küe elde edilmektedi. Büyük küenin dış kuvvet altındaki dayanıklılığı D, küçük bi küenin dış kuvvet altındaki dayanıklılığı D 2 olduğuna göe, oanı kaçtı? D D 2 A) 4 B) 8 C) 6 D) 32 E) 64 K den N ye doğu gideken yaıçap he basamakta iki katına çıktığına göe, I. K kısmı 2 N kuvvete dayanabiliyosa, kısmı 32 N kuvvete dayanabili. II. kısmı 20 N kuvvete dayanabiliyosa, N kısmı 40 N kuvvete dayanabili. III. L kısmı 6 N kuvvete dayanabiliyosa, K kısmı 2 N kuvvete dayanabili. yagılaından hangilei doğu olu? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III N K. C 2. E 3. A 4. E 5. E 6. C 7. B 8. E 9. C 0. B. A 2. A 22

7 ÜNİTE YAZILI ORULARI- T.C. Lisesi Öğencinin Adı / oyadı: / Öğetim Yılı 0. ınıf Dönem Fizik Yazılı oulaı No: / ınıfı: Aldığı Not:. Eni ve boyu 2 katına çıkaılıp yüksekliği 4 te biine düşüülen bi dikdötgenle pizması için, Cevap I. Hacmi 8 katına çıka. II. Kesit alanı 4 katına çıka. III. (Kesit alan) / (Hacim) oanı 4 katına çıka. yagılaından hangilei doğu olu? 2. Aynı maddeden yapılmış sıasıyla 3, 2 ve yaıçaplı değişik kalınlıkta ve aynı uzunluktaki K, L ve halatlaına uygulanan sıasıyla F, F 2 ve F 3 kuvvetlei ile halatla kopaılmaya çalışılıyo. F (Puan ) 3 2 K L F 2 F 3 Buna göe, halatlaı ancak kopaabilecek bu kuvvetlein sıalamasını yapınız. (Puan ) dosya yayınlaı Cevap 3. Cevap K L Yukaıda veilen hayvanlaın hangilei seinlemek için yüzey alanlaını atımış olabili? (Puan ) 33

8 ÜNİTE DEĞERLENDİRE TETİ. Şekil-I 27 Küe 6;;;;;;7;;;;;;;8... Şekil-II Oyun hamuundan oluşan Şekil-I deki yaıçaplı küeden, Şekil-II deki gibi 27 küçük küe elde ediliyo. Şekil I deki küenin yüzey alanı, Şekil II deki küelein toplam yüzey alanı 2 ise oanı kaçtı? A) 27 B) 9 C) 3 2. Şekilde veilen yaıçaplı oyun hamuundan yapılmış bi küenin, yüzey alanı 4 katına çıkacak şekilde eşit paçalaa ayıldığında; 2 D) 3 E) 27 I. /6 yaıçaplı 36 küe oluştuulabili. II. Dış kuvvet altındaki dayanıklılığı 6'da biine düşebili. III. Toplam hacim değişebili. yagılaından hangilei doğudu? 4. ıvı ıcaklık ( C) Yüzey Geilimi (dyn/cm) u 0 75,6 u 20 72,8 u 60 66,2 u 00 58,9 Yukaıdaki tabloda suyun faklı sıcaklıkladaki yüzey geilimi değelei veilmişti. Bu tabloya göe aşağıdaki sonuçladan hangisine ulaşılamaz? A) uyun yüzey geilimi sıcaklıkla tes oantılıdı. B) 50 C'deki suyun yüzey geilimi 66,2 dyn/cm ile 72,8 dyn/cm aasındadı. C) 20 C'de ki suyun üzeine yavaşça bıakılan ataç yüzüyosa, aynı şekilde bıakılan ataç 0 C'lik suda da yüze. D) uyun yüzey geilimi he C atışında düzenli olaak azalmaktadı. E) 60 C'deki suyun üzeine yavaşça bıakılan ataç batıyosa, aynı şekilde bıakılan ataç 00 C'lik suda da bata. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 5. Büyük su kütlelei kaşılaştıklaında bibiine kaışmamaktadı. 3. Bu olay açıklanıken; I II III IV Yukaıda kaınca, at, fil ve balina esimlei göülmektedi. Bu canlılaın vücut ağılıklaına göe dayanıklılıklaını sıaladığımızda ilk iki sıada hangilei ye alı? I. Yüzey geilimi sıvı üzeinde ince bi za oluştuu. II. ıcaklık değişimi yüzey geilimini etkile. III. u içindeki çözünmüş tuz yüzey geilimini etkile. bilgileinden hangilei kullanılabili? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 39