4.HAFTA/KONU: IMMANUEL KANT IN ETİK GÖRÜŞÜ: İNSANIN DEĞERİ. Temel Kavramlar: Ahlak yasası, isteme, ödev, pratik akıl, maksim.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "4.HAFTA/KONU: IMMANUEL KANT IN ETİK GÖRÜŞÜ: İNSANIN DEĞERİ. Temel Kavramlar: Ahlak yasası, isteme, ödev, pratik akıl, maksim."

Meryem Kaymak
6 yıl önce
İzleme sayısı:

Kazanımlar: 1- Immanuel Kant ın etik görüşünü diğer etik görüşlerden ayıran

1 4.HAFTA/KONU: IMMANUEL KANT IN ETİK GÖRÜŞÜ: İNSANIN DEĞERİ Temel Kavramlar: Ahlak yasası, isteme, ödev, pratik akıl, maksim. Kazanımlar: 1- Immanuel Kant ın etik görüşünü diğer etik görüşlerden ayıran temel özellikleri kavrar. 2- Ahlâk yasası, iyiyi isteme, ödev gibi Kant ın etik görüşünün temel kavramlarını öğrenir. 1

2 2

3 KANT IN YAŞAMI Immanuel Kant 22 Nisan 1724 tarihinde Königsberg te doğmuştur. Pietist eğitim veren Collegium Fridericianum (Frederik Koleji) da vaiz Franz Albert Schultz un yanında öğrenime başlamıştır da Königsberg Üniversitesi Teoloji Fakültesi nde yüksek öğrenimine başlamıştır. Martin Knutzen in öğrencisi olmuştur te bitirme tezi olarak tamamlamış olduğu Fiziksel Kuvvetlerin Doğru Ölçülmesi: Canlı Kuvvetlerin Gerçek Kabulü Üstüne Düşünceler ve Bu Tartışmada Bay Leibniz ve Öteki Mekanikçilerin Kullanmış Oldukları Kanıtların İncelenmesi başlıklı ilk yapıtı yayımlanmıştır. Kant 1754 yılında Königsberg Üniversitesi nde akademik yaşama başlayana kadar ev öğretmenliği yapmıştır te De igne (Ateş Üstüne) adlı doktora tezini savunup felsefe doktoru olmuştur. İlk büyük yapıtı olan Evrensel Doğa Tarihi ve Gökyüzü Kuramı yayımlanmıştır yılında eleştirel felsefenin ilk büyük yapıtı olan Salt Aklın Eleştirisi yayımlanmıştır te Kendisini Bir Bilim Olarak Sunma Hakkına Sahip Olacak Gelecekteki Her Metafiziğe Hazırlık (Prolegomena) ve Dünya 3

Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi adlı çalışmaları yayımlanmıştır. 1785 te Königsberg Üniversitesi rektörlüğüne atanmıştır.

4 Yurttaşlığı Amacına Yönelik Genel Bir Tarih Düşüncesi adlı çalışmaları yayımlanmıştır te Königsberg Üniversitesi rektörlüğüne atanmıştır. Aynı yıl Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi yayımlanmıştır te Pratik Aklın Eleştirisi, 1790 da da Yargıgücünün Eleştirisi başlıklı kitapları yayımlanmıştır. Kant 1796 da yeniden önerilen üniversite rektörlüğü görevini reddetmiştir. 12 Şubat 1804 tarihinde Königsberg te ölmüştür. OKUMA VE DEĞERLENDİRME METNİ: Doğan Özlem, Etik-Ahlak Felsefesi-, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2004, s Etik tarihine bakıldığında, antikçağdan yeniçağda Kant a kadar etikte başat problemin en yüksek iyi problemi olarak kaldığı ve çözüm denemelerinin mutlulukçu bir çizgiyi izledikleri görülür. Hazcılıktan, Epikurosçuluktan, stoacılıktan, yeniçağın yararcı, pragmatist ve operasyonalist öğretilerine kadar, tüm öğretilerde en yüksek iyi mutluluk olarak görülür ve bu mutluluk, bedensel haz, sürekli hoşnutluk durumu, doğaya akıl yoluyla uyum göstermek yoluyla ulaşılan dinginlik, bireysel yarar, toplumsal yarar vd olarak değişik şekillerde tanımlanır. ( ) İşte Kant etiğin temelini üzerinde hiçbir uzlaşım olmayan mutluluk gibi bir ereğe bağlamanın yanlış olacağından hareket eder. ( ) Şimdi Kant, etik alanında gördüğü ve 4

5 hiçbirinin sağlam ve genelgeçerli temellere dayanmadığını saptadığı öğretiler çokluğu karşısında, etiğin de a priori temelleri olabileceği sayıtlısıyla yola çıkmaktadır. OKUMA VE DEĞERLENDİRME METNİ: Immanuel Kant, Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (çev: İoanna Kuçuradi), Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 1995, s. 2,4. Her akıl bilgisi ya i ç e r i k l i d i r ve bir nesneyi ele alır; ya da b i ç i m s e l d i r ve nesnelerde ayırım yapmaksızın, anlama yetisi ile aklın yalnız biçimiyle ve düşünmenin genel kurallarıyla uğraşır. Biçimsel felsefeye M a n t ı k denir. Belirli nesnelerle ve bu nesnelerin bağlı olduğu yasalarla ilgili olan içerikli Felsefe de yine ikiye ayrılır; çünkü bu yasalar ya d o ğ a n ı n ya da ö z g ü r l ü ğ ü n yasalarıdır. İlk yasalara ilişkin bilime F i z i k, diğerlerine ilişkin olana ise E t i k denir; ayrıca, ilk bilime doğa öğretisi, ikincisine ahlak öğretisi de denir. Mantığın deneysel olan, yani düşünmenin genel ve zorunlu yasalarının dayandığı temellerin deneyden alınmış bir kısmı yoktur; yoksa o, Mantık, yani anlama yetisi ve akıl için bütün düşünmede geçerli olan ve kanıtlanması gereken bir kurallar bütünü olamazdı. Buna karşılık, hem doğaya ilişkin dünya bilgeliğinin hem de ahlaka ilişkin dünya bilgeliğinin, ayrı ayrı kendi deneysel kısımları olabilir; çünkü ilki, bir deney nesnesi olarak doğanın yasalarını, kincisiyse doğaca uyarılan insan istemesinin yasalarını belirlemelidir. ( ) Benim burada yöneldiğim amaç ahlaksal dünya bilgeliği olduğundan, ortaya koyduğum soruyu şöyle daraltıyorum: acaba, sırf deneysel olabilecek ve Antropolojiye ait olan her şeyden tamamen arındırılmış saf bir Ahlak Felsefesini geliştirmenin son derece zorunlu olduğu düşünülemez mi? Nitekim böyle bir Ahlak Felsefesinin olanaklı olması gerektiği, sıradan ödev ve ahlak yasalarının idesinden de besbellidir. Herkesin kabul etmesi gerekir ki, bir yasa ahlak yasası olarak geçerli olacaksa, yani bir yükümlülük nedeni olacaksa, mutlak zorunluluk taşımalıdır; yalan söylemeyeceksin buyruğunun, sırf insanlar için geçerli olduğu, diğer akıl sahibi varlıkların ise ona aldırış etmeleri gerekmediği düşünülmemlidir. 5

Kaynakça: o Bedia Akarsu, Immanuel Kant ın Ahlâk Felsefesi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1999. o Bedia Akarsu, I. Kant da İnsanlık İdeali ve Özgürlük Sorunu, Değişen Dünya ve Değişen Değerler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2006, ss.

6 Kaynakça: o Bedia Akarsu, Immanuel Kant ın Ahlâk Felsefesi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, o Bedia Akarsu, I. Kant da İnsanlık İdeali ve Özgürlük Sorunu, Değişen Dünya ve Değişen Değerler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2006, ss o Cassirer, Ernst, Kant ın Yaşamı ve Öğretisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, o Doğan Özlem, Etik-Ahlak Felsefesi-, İnkılap Kitabevi, İstanbul, o Immanuel Kant, Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (çev: İoanna Kuçuradi), Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, o Mustafa Günay, Felsefe Tarihinde İnsan Sorunu, İlya Yayınevi, İzmir, 2003, ss

7 7

Benzer belgeler

KANT FELSEFESİNDE PRATİK AKLIN ÖZGÜRLÜK POSTULATI

KANT FELSEFESİNDE PRATİK AKLIN ÖZGÜRLÜK POSTULATI Yakup ÖZKAN Giriş Kant (1724-1804) 1, felsefi dizgesinde akıl eleştirisini kuramsal (teorik/nazari/kurgusal) akılla sınırlamaz. Akıl eleştirisini daha