Finansal (Mali) Tablolar Analizi. Genel Bilgiler Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN

Transkript

1 Finansal (Mali) Tablolar Analizi Genel Bilgiler Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN 1

2 Mali Tablolar Muhasebe sisteminin üretmiş olduğu muhasebe bilgileri İşletme içi ( Sahiplerine, ortaklarına, yöneticilerine ve çalışanlarına) ve işletme dışı ( Kredi verenlere, Devlete, Topluma, Muhtemel Ortaklara, Yatırımcılara, rakip işletmelere, Alıcı ve Satıcılara ) gruplara mali tablolar vasıtasıyla iletilirler. Tüm ilgililer işletmenin faaliyet ve sonuçları ile ilgilenmekte ve bu konuda sağlıklı ve güvenilir bilgi sahibi olmak istemektedirler. İşletmenin faaliyet ve sonuçları konusunda bilgi kaynağı ise o işletmenin muhasebe kayıt ve belgeleri ile bunlara dayanılarak hazırlanmış mali tablolardır. 2

3 Mali Tablolar Bu tablolar muhasebe sürecinin ilk ürünleridir. Daha sonraki aşamada, söz konusu mali tabloların daha önceki dönem tablolarıyla karşılaştırılması ya da çeşitli analiz teknikleri uygulanması suretiyle bilgilerdeki değişmelerin izlenmesi ve yorumlanması gelir. Mali tabloların yorumlanması, işletmenin geleceğine ilişkin kararların alınmasında en önemli yol göstericidir. 3

4 Tanımı Mali Tabloları, işletmelerin bir dönemde yaptığı işlemlerin muhasebe ilke ve kurallarına uygun olarak kaydedilmesi sonucunda faaliyet sonuçlarının bir arada görüldüğü sonuç tabloları olarak tanımlanabilir. 4

5 Mali Tabloların Düzenlenme Amaçları Kısaca özetlenecek olursa mali tabloların düzenlenme amaçlarını üç ana başlık altında toplayabiliriz. Bunlar ; 1) Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak. 2) Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak. 3) Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkındaki bilgi sağlamak. Mali tablolarda aktarılan bilgiler, bu bilgilerin kullanıcıları olan karar vericiler tarafından en iyi şekilde ve süratle kullanılabilmesi için bu tabloların anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, güvenilir, karşılaştırılabilir olması ve zamanında düzenlenmiş olması gerekir. 5

6 Mali Tablo Türleri 1) Bilanço 2) Gelir tablosu 3) Satışların maliyeti tablosu 4) Fon akım tablosu 5) Nakit akım tablosu 6) Kâr dağıtım tablosu 7) Özkaynaklar değişim tablosu 8) Dağıtılmamış Kârlar Tablosu 9) Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek (Yardımcı) mali tabloları oluştururlar 6

7 Mali Tablolar Analizi Mali Tablolar Analizini, bir işletmenin mali durumunu, faaliyet sonuçlarını ve finansal yönden gelişmesini değerlendirmek, gelişmesini görmek ve işletme ile ilgili geleceğe dönük tahminler yapılabilmesi için, Mali Tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin ve bunların zaman içinde göstermiş oldukları eğilimlerin incelenmesi olarak tanımlamak mümkündür. 7

8 Mali Tablolar Analizi Mali Tablolar İşletme içi ( Sahiplerine, ortaklarına,yöneticilerine ve çalışanlarına) ve işletme dışı ( Kredi verenlere, Devlete,Topluma, Muhtemel Ortaklara, Yatırımcılara, rakip işletmelere, Alıcı ve Satıcılara ) gruplara bilgi vermek üzere düzenlenir ve yine aynı kişi veya grupların işletmenin durumu ve geleceği ile ilgili bilgi edinmeleri ve tahminde bulunmaları için analiz edilir. 8

9 MALİ ANALİZ ÇEŞİTLERİ Yapılış Amacına Göre; 1- Yönetim Analizi 2- Yatırım Analizi 3- Kredi Analizi 9

10 MALİ ANALİZ ÇEŞİTLERİ Kapsamına Göre; 1- Statik Analiz 2- Dinamik Analiz 10

11 MALİ ANALİZ ÇEŞİTLERİ Yapan Kişiye Durumuna Göre; 1. İç Analiz 2. Dış Analiz 11

12 Mali Tablolar Analiz Yöntemleri Karşlaştırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz) Yüzdeler Analizi (Dikey Yüzdeler) Eğilim Yüzdeleri Analizi (Trend) Oran Analizi (Rasyo Analizi) 12

13 Finansal (Mali) Tablolar Analizi Karşılaştırmalı Mali Tablolar Analizi Öğr. Gör. Ebubekir DOĞAN 13

14 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Tanımı Bir işletmenin iki veya ikiden fazla yılına ilişkin mali tablolarının, birbirini izleyen yıllar bakımından karşılaştırılmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan hesap kalemlerinin göstermiş olduğu değişikliklerin incelenerek değerlendirilmesidir, bu analiz türünde dikkat çekici değişiklikler olan hesap grupları arasında ilişki kurulmaya çalışılır. 14

15 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Bir işletmenin bilanço kalemleri arasında şu nedenlerden dolayı değişiklik oluşabilir: -İşletmenin hesap döneminde kar veya zarar etmesi, -Yeni ekonomik varlıklar elde etmesi veya mevcut varlıkların akil değiştirmesi, işletmenin varlık yapısının değişmesi, -Yabancı kaynak kullanımının artması veya mevcut yabancı kaynakların ödenmesi, -Yabancı kaynakların vade yapılarının değişmesi, -İşletmenin sermaye yapısının değişmesi, sermayesinin artması veya azalması, 15

16 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Hesaplama; MUTLAK DEĞER = 2. YILIN DEĞERİ - 1.YILIN DEĞERİ YÜZDE DEĞERİ = MUTLAK DEĞER 1. YILIN DEĞERİ 16

17 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Uygulaması Bilançolar karşılaştırılırken şu işlemler sırasıyla uygulanması gerekmektedir. a) Farklı hesap dönemlerinde veya tarihlerde düzenlenmiş bilançolar bir arada gösterilir. Analizin sağlıklı bir sonuç vermesi için; analizi yapılacak bilançoların aynı dönemleri kapsaması, aynı uzunlukta olması ve dönem bilanço rakamlarının geçmiş donem bilanço rakamlarıyla karşılaştırabilir olması gerekmektedir. Çünkü, tutarlılık kavramı gereği bilanço rakamlarının analizde sorun çıkmaması için karşılaştırılabilir olması çok önemlidir. Ayrıca, yine tutarlılık kavramı gereğince dönemler itibariyle bilançoların düzenlenmesinde aynı esas ve ilkelere uyulmuş olması da gerekmektedir. 17

18 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ b) Bilanço kalemlerinin değişikliklerin, artış veya azalışların tespit edilmesi gerekmektedir. Farklı tarihlerde düzenlenmiş bilançolar bir arada gösterildiğinde, bilanço kalemlerindeki değişiklikleri ilk bakışta görmek ve rakamlar arasında anlamlı bir ilişki kurmak zor olabilir. Bilanço kalemlerindeki artış ve azalışlar hesaplanıp ayrıca gös terildiği takdirde, bilanço kalemlerindeki değişikliklerin daha kolay görülmesi sağlandığı gibi, inceleme ve yorum için ipuçları da elde edilmiş olur. Karşılaştırılan bilanço sayısı ikiden fazla olduğu takdirde artış veya azalışların hangi dönem esas alınarak saptanacağı konusunda iki farklı görüş bulunmaktadır. 18

19 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Belli bir dönem temel alınarak bilanço kalemlerindeki artış veya azalışlar temel yıla göre hesaplanır. Örnek olarak gösterilmesi gerekirse; Bilanço Kalemleri Bilanço Dönemleri Artış / Azalış (TL) AKTİF D0 D1 D2 D1/D0 D2/D0 Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Aktif Toplamı PASİF Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Öz sermaye Pasif Toplamı

20 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ - Bilanço kalemlerindeki artış veya azalışlar daima bir önceki dönem ait verilere göre hesaplanır. (Ortak bir karşılaştırma ve sağlıklı bir analize imkan verdiği için birinci yolun daha anlamlı olduğu ileri sürülmektedir.) Bilanço Kalemleri Bilanço Dönemleri Artış / Azalış (TL) AKTİF D0 D1 D2 D1/D0 D2/D1 Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Aktif Toplamı PASİF Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Öz sermaye Pasif Toplamı

21 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Bilanço kalemlerindeki değişiklikler, artış ve azalışlar, yüzde olarak ifade edilir: Bilanço kalemlerindeki değişikliklerin yalnızca rakamla gösterilmesi anlamlı sonuç vermeyebilir. Bu nedenle bilanço kalemlerindeki değişikliklerin, artış veya azalışların rakamın yanında yüzde olarak da ifade edilmesi daha anlamlı olacak ve analizin sağlıklı sonuç vermesini sağlayacaktır. Bilanço Kalemleri Bilanço Dönemleri Artış/Azalış (TL) AKTİF D0 D1 Rakamla Yüzde ile Dönen Varlıklar %100 Duran Varlıklar %50 Aktif Toplamı %10 PASİF Kısa Vadeli Borçlar % 66 Uzun Vadeli Borçlar %66 Öz sermaye %25 Pasif Toplamı %10 21

22 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ İkiden fazla yılın bilançoları karşılaştırıldığında değişiklikler yüzde olarak;belli bir dönem temel alınarak bilanço kalemlerindeki artış veya azalışlar temel yıla bölünerek hesaplanır. Bilanço Kalemleri Bilanço Dönemleri Artış / Azalış AKTİF T0 T1 T2 T1/T0(%) T2/T0(%) Dönen Varlıklar %100 + %50 Duran Varlıklar %50 + %33 Aktif Toplamı %10 + %40 PASİF Kısa Vadeli Borçlar %66 - %66 Uzun Vadeli Borçlar %66 + %66 Öz sermaye %25 + %100 Pasif Toplamı %10 + %40 22

23 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Bilanço kalemlerindeki artış veya azalışlar daima bir önceki döneme ait verilere bölünerek hesaplanır. Bilanço Kalemleri Bilanço Dönemleri Artış / Azalış AKTİF T0 T1 T2 T1/T0(%) T2/T1(%) Dönen Varlıklar %100 + %25 Duran Varlıklar %50 + %166 Aktif Toplamı %10 + %27 PASİF Kısa Vadeli Borçlar %66 - %80 Uzun Vadeli Borçlar %66 + %400 Öz sermaye %25 + %66 Pasif Toplamı %10 + %27 23

24 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Karşılaştırmalı Bilanço Analizinin Yorumlanması Karşılaştırmalı olarak düzenlenen bilançoların oluşan artış ve azalışları rakam ve yüzde olarak karşılaştırması yapılır. Önemli tutar ve yüzde olarak değişiklik gösteren bilanço kalemleri tespit edilir. Tespit edilen bilanço kalemlerindeki değişikliklerin diğer bilanço kalemleriyle ilişkisi kurulmaya çalışılır. Böylelikle analiz yapılmış olur. Tespit edilen hususlarla ilgili yorum tamamlanarak ilgili kişi veya kuruluşlara analiz sonuçlan bildirilir. Bu analiz tekniğinde mali analistin görevi yalnızca bilanço kalemlerindeki değişiklikleri saptamak değil, değişikliklerin nedenini saptamak ve gelişmelerin olumlu olup olmadığını tespit etmektir. 24

25 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Yorumlama; Dönen varlıklardaki değişiklik Kasa ve bankalardaki değişiklik Menkul kıymetlerdeki değişiklik Stoklardaki değişiklik Alacaklardaki değişiklik Satış hacmindeki değişiklik Stoklar, alacaklar ve satışlardaki değişikliklerin karşılaştırılması Kısa vadeli yabancı kaynaklardaki değişiklik İştiraklerdeki değişiklik Maddi duran varlıklardaki değişiklik Maddi duran varlıklardaki değişiklik ile satış hacmindeki değişikliğin karşılaştırılması Uzun vadeli yabancı kaynaklardaki değişiklik Öz kaynaklardaki değişiklik 25

26 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Değerlendirme Bütün bilanço analiz tekniklerinde olduğu gibi sadece bir analiz tekniği kullanılarak analiz yapılması yanlış sonuçlara gö türebileceğinden, analizin diğer analiz teknikleri ile desteklenmesi gerekmektedir. 26