Monopol. (Tekel) Piyasası
|
|
- Gül Gökçen
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Monopol (Tekel) Piyasası
2 Sonsuz sayıda alıcı karşısında tek satıcının olduğu piyasa yapısına tekel diyoruz. Tekelci firmanın sattığı malın ikamesi yoktur ya da tanım gereği piyasaya giriş engellenmiştir. Tekel Piyasasının n Oluşma Nedenleri: 1. Stratejik hammaddelere (doğal kaynaklara) sahip olmak.. Bir teknoloji ya da üretim yöntemi hakkında bilgi sahibi olmak. 3. Patent sahipliği. 4. İthalat kısıtlamaları.
3 5. Piyasanın, birden fazla firmanın oluşmasına izin vermeyecek 3 büyüklükte olması. 6. Teknolojinin önemli ölçek ekonomilerine sahip olması durumunda, ölçek ekonomilerinin tümünün kullanıma açılması, tek firmanın kurulmasını gerekli kılması ( doğal tekel ). 7.Limit fiyatlandırma yoluyla piyasaya girişlerin engellenmesi. 8.Kartel, tröst biçiminde firma birleşmeleri.
4 4 Tekelci Firmanın n Dengesi: Tekelci firmanın ürününe olan talep fonksiyonunun şöyle olduğunu varsayalım: P = a bq Ayrıca tekelci (monopolist) firmanın maliyet yapısının, tam rekabet piyasası analizinde varsaydığımız gibi, düzgün U biçimli fonksiyonlardan oluştuğunu kabul edelim. Bu temel varsayımlara dayanarak, tekelci firma dengesini inceleyelim.
5 P = a bq 5 ( ) TR = PQ = a bq Q TR = aq bq dtr dq TR = MR= a bq, = AR= a bq Q dtr dp TR = PQ = MR = Q + P dq dq dp Q 1 MR = P + 1 MR = P 1 dq P ε D
6 A. Lerner ın piyasa hakimiyet indeksi: 6 MR = MC = P 1 1 ε D 1 P MC 1 P = MC + P = ε P ε D D Bu indeks, tekelci firmanın uygulayacağı fiyatın, talep fonksiyonuna bağlı olarak, MC den ne kadar yüksek olabileceğini açıklamaktadır. Fiyat-talep esnekliği ne kadar katıysa, uygulanacak marj da (markup) o ölçüde yüksek olacaktır.
7 7 dtr dq TR = PQ = P + Q dp dp dtr dq P dtr = Q + 1 = Q 1 εd dp dp Q dp ( )
8 Şekil 3.1. Tekelci Piyasa Talep EğrisiE 8 P P = a bq ε D > 1 ε D = 1 ε D < 1 0 Q
9 Şekil 3.. Tekelci Piyasa Toplam Gelir EğrisiE 9 TR TR max TR = aq bq ε D > 1 ε D < 1 0 Q
10 Şekil 3.3. Tekelci Piyasa MR ve AR Eğrileri 10 P MR AR P = AR= a bq MR= a bq 0 a b a b Q
11 Kısa Dönem D Dengesi: 11 Tekelci firmanın amacı, kısa dönemdeki kârını maksimize etmektir. Buna göre kâr fonksiyonunu ve maksimizasyon için birinci sıra koşulu oluşturalım. π= TR TC dπ dtr dtc = = 0 MR = MC Birinci Sıra Koşul dq dq dq d π d TR d TC ( ) ( ) = < 0 MR < MC İkinci Sıra Koşul dq dq dq
12 Şekil 3.4. Tekelci Firmanın n Kısa K Dönem D Dengesi 1 TR TC π A B D TC C π max TR 0 Q Q π ( Q)
13 Şekil 3.5. Tekelci Firmanın n Kısa K Dönem D Dengesi 13 P MR AR MC AC P AC A E D 0 Q MR Q
14 Örnek 1: 14 1 Q = 50 P P = 100 Q ( ) TR = PQ = 100 Q Q = 100Q Q TC = Q π= TR TC ( ) ( ) π= + = 100Q Q 50 40Q Q 60Q 50 dπ = Q = Q = P = π = dq d π 4 0 = < dq , 70, 400
15 Tam rekabet piyasasındaki bir firmanın arz eğrisi MC eğrisi ile temsil 15 edilmesine karşın, tekelci firma için bunu söyleyemeyiz. Veri bir MC eğrisi altında tekelci firma, talebin fiyat esnekliğine bağlı olarak aynı üretim miktarını iki farklı fiyatla arz edebilir. Bu durumu Şekil 3.6a da görebiliriz. Benzer biçimde, aynı fiyata karşılık iki farklı miktarda arz etmesi de olanaklıdır. Bu durum da Şekil 3.6b de yer almaktadır. Dolayısıyla fiyat ile miktar arasında arz fonksiyonunu verebilecek bir fonksiyonel ilişki yoktur.
16 Şekil 3.6a. Tekelci Firmanın n Arz Fonksiyonu Yoktur 16 P MR AR SMC P P 1 B A E D 1 D 0 Q MR MR 1 Q
17 Şekil 3.6b. Tekelci Firmanın n Arz Fonksiyonu Yoktur 17 P MR AR SMC P A B E D 1 D 0 Q MR Q 1 MR 1 Q
18 18 Uzun Dönem D Dengesi: Uzun dönemde tekelci firma, firma büyüklüğünü değiştirme ya da var olan firmayı kârı maksimize eden üretim düzeyinde çalıştırması mümkündür. Endüstriye girişin (tanım olarak) engellenmiş olması nedeniyle, tekelin optimum ölçekli bir firma büyüklüğü oluşturma zorunluluğu yoktur. Yani tekelci firma, LAC nin minimum olduğu üretim düzeyinde çalışmak zorunda değildir. Ancak uzun dönemdeki bir zarar, tekelci firmanın piyasayı terk etmesine neden olur.
19 Tekelci firmanın kuracağı ölçek ve bu ölçeğin kullanılma derecesi, tamamen 19 piyasa koşulları tarafından belirlenir. Örneğin Şekil 3.7 de, optimal üretim düzeyinden daha düşük bir kurulu ölçek ve atıl kapasiteli bir tekel çizilmiştir. Atıl kapasite E s noktasıyla gösterilmiştir. Bu duruma benzer biçimde, piyasanın büyüklüğü, ölçeğin ve kapasite kullanımının derecesini belirleyecektir.
20 Şekil 3.7. Tekelci Firmanın n Uzun Dönem D Dengesi 0 P MR AR LMC LAC SMC P A E s SAC D 0 Q MR Q
21 Tekelde Kaynakların n Etkin Kullanımı 1 Tam rekabet piyasasında fiyat mekanizmasının etkinliğini sağlayan olgu, fiyatın aynı zamanda marjinal geliri göstermesidir: P = MR Diğer yandan, marjinal maliyet (MC), sonuncu malın üretimi için firmanın katlandığı girdi yüküdür. Yani tam rekabette fiyat hem tüketicilerce ödenen bedeli, hem de firmalarca katlanılan yükü ifade eder: P = MR = MC
22 Şekil 3.8, tekelci firmanın kaynakları tam rekabet piyasasındaki firmalara göre etkin kullanmadığını göstermektedir. Tekelci firma kârını Q üretim düzeyinde maksimize etmekte, P M fiyatından satmaktadır. Ancak, piyasada sattığı sonuncu malın maliyeti (MC), bundan daha düşüktür. Yani tekelci piyasada P > MC dir. Buna karşın tam rekabetçi piyasada P=MC dir.
23 3 P > MC durumu, tekelci firmanın tekel rantı (kârı) elde etmesini sağlar. P, MC den ne kadar büyükse, bu rant da o ölçüde büyük olacaktır. Tekelci firmanın toplam kârını iki parça altında inceleyebiliriz: 1. Tam rekabetçi kâr ( π C ). Tekelci kâr ( π M )
24 Şekil 3.8. Tekelci Firmanın n Kaynakları Etkin Kullanmaması 4 P MR AR SMC P M A SAC P C π M E AC π C D 0 Q MR Q
25 Örnek : 5 Bir tekel piyasasına ilişkin talep ve firma toplam maliyet fonksiyonu aşağıda verilmiştir. Buna göre firmanın denge üretim düzeyini, kârını, etkin kaynak kullanımını sağlayan üretim düzeyini, tekelci rantı belirleyelim. 1 Qd = 40 P P = 480 Q 3 TC Q Q Q = ( ) ( ) π= TR TC π= Q Q Q Q + Q
26 3 Q 8Q 80Q π= dπ = + + = dq 3Q 56Q 80 0 Q M = 0, Q = 1.5, P = 440 M d π 6Q = + = < dq 0 π 3 ( ) ( ) ( 0) = = 4800
27 Tekelci firmanın üretim girdilerini en etkin kullanacağı üretim miktarı, AC yi minimum yapan üretim düzeyidir. 7 TC = = Q AC Q Q dac dq ( ) = Q 30 = 0 Q = 15 AC'yi minimize eden üretim düzeyi Bu tekelci firma, tam rekabetçi bir firma olsaydı: MC = PC 3Q 60Q+ 400 = PC P C ( ) ( ) = = 400
28 Şekil Tekelci Firma Dengesi (Örnek)( 8 P MR AR SMC P M = P C = AC = 00 π M = 800 π C = A E 4000 SAC D 0 Q = 0 MR Q
29 9 Tekelde Fiyat Farklıla laştırması Fiyat farklılaştırması, aynı malın değişik alıcılara değişik fiyatlarla satılmasıdır. Fiyat farklılaştırmasının uygulanabilmesi için, şu koşullara gerek vardır. 1. Piyasa, farklı talep esnekliklerine sahip alt piyasalara ayrılabilmelidir.. Malın alt piyasalar arasındaki satışı ya da alt piyasadaki alıcıların piyasalar arasındaki hareketleri olanaklı olmamalıdır.
30 Bu gerekçelerden ötürü, fiyat farklılaştırması daha çok dış ticarette, hizmet 30 sektöründe, hemen tüketilen ürünler piyasasında rahatça uygulanabilmektedir. Örneğin elektrik, sağlık hizmetleri, eğlence sektörü, ulaştırma sektörü. Tekelci firmanın fiyat farklılaştırmasındaki amacı, kârını daha yüksek düzeye çıkarmasıdır. Şekil 3.11 de tekelci firma ürününü iki alt piyasaya fiyat farklılaştırması yaparak satmaktadır. Bu durumda kâr maksimizasyonunu inceleyelim.
31 31 π = TR TC, π = TR TC, Q = Q + Q d dtr dtc π 1 = 1 = 0 MR1 = dq dq dq d dtr dtc π = = 0 MR = dq dq dq MC MC MR1 = MR = MC π11 π1 H =, H1 = π 11 < 0, H = π11π π 1 > 0 π π 1
32 Şekil Tekelde Fiyat Farklıla laştırması 3 P MC = P P P 1 MR A B E E 1 C E MC D= D1 + D D D 1 0 q 1 q Q MR MR 1 MR Q
33 Örnek 3: 33 Bir tekel piyasasına ilişkin talep, alt piyasa talep ve firma toplam maliyet fonksiyonları aşağıda verilmiştir. İki alt piyasada fiyat farklılaştırmak isteyen bu tekelci firmanın her bir alt piyasa için denge satış miktarlarını, satış fiyatlarını ve kârı belirleyelim. Q = P P = 100 Q d Q = 3 0.4P P = 80.5Q d Q = P P = Q d ( ) TC = Q = Q + Q 1
34 MR = MR = MC, MC = ( ) TR = P Q = 80.5Q Q = 80Q.5Q MR = 80 5Q 1 1 ( ) TR = P Q = Q Q = 180Q 10Q MR = 180 0Q MR = MC 80 5Q = Q 1 = 8 MR = MC 180 0Q = 40 Q = 7
35 35 İkinci sıra koşullar: π11 π1 H =, H1 = π 11 < 0, H = π11π π 1 > 0 π π H =, H1 = 5< 0, H = 100> 0 0 0
36 36 P = 80.5Q P = P = 80.5Q P = 110 Fiyat farklılaştırması sonucunda oluşan tekelci toplam kâr ( ) π = TR1 + TR TC π = ( 8)( 60) + ( 7)( 110) 650 = 600
37 37 Fiyat farklılaştırması uygulaması yokken tekelci firmanın toplam kârı: ( ) TR = PQ = 100 Q Q = 100Q Q MR = Q, MC = 40 MR = MC 100 4Q = 40 Q = 15, P = 70 ( )( ) π = = 400
38 38 Alt piyasaların esnekliklerine bakalım: dq P ε = ε = dp Q = 3 8 ( ) dq P 110 ε = ε = ( 0.1) = 1.57 dp Q 7 ε > ε P < P 1 1
39 39 Fiyat Farklıla laştırması ve Fiyat-Talep Esneklikleri 1 1 MR1 = MR = MC, MR1 = P1 1, MR = P 1 ε1 ε P = P 1 ε ε 1 1 ε > ε P < P 1 1 ε < ε P > P 1 1
40 40 Devlet Düzenlemesi D Altında Tekel Piyasanın, optimal firma büyüklüğüne oranla çok küçük olması durumunda doğal tekel oluşur. Bu gibi durumlarda devlet ya kendisi üretim-satış faaliyetini gerçekleştirir ya da firmanın belirlediği fiyata müdahalede bulunabilir. Devlet müdahalesi altında fiyat, P M den daha düşük bir düzeyde belirlenecektir. Müdahale fiyatının nasıl belirleneceğine ilişkin çeşitli olası durumlar vardır. Şekil 3.1 de bu üç olası fiyat gösterilmiştir.
41 41 1. Birinci olası durum P = MC yaklaşımıdır. Şekil 1 de P fiyatı. 1. İkinci olası durum P = AC yaklaşımıdır: P fiyatı. 3. Üçüncü olası durum, fiyat farklılaştırmasının uygulanmasıdır.
42 Şekil 3.1. Devlet Düzenlemesi D Altında Tekelci Firma 4 P MC AC P M P 1 P E A B C P = MC P = AC D 0 Q M Q Q 1 MR Q
43 43 Birden Fazla Fabrikaya Sahip Tekel Homojen bir ürünü değişik (iki) fabrikalarda üreten bir tekelci firmanın durumunu inceleyelim. Her iki fabrikanın maliyet yapıları farklıdır. Tekelci firma iki kararı vermek durumundadır. 1. Kârını maksimize etmek için gerekli toplam üretim miktarının (Q) ve fiyatın belirlenmesi.. Toplam üretimin (Q) fabrikalar arasında nasıl dağıtılacağının belirlenmesi.
44 Tekelci firmanın toplam MC eğrisi, her bir fabrikanın MC sinin yatay 44 toplamıyla belirlenir: MC = MC1 + MC Şimdi tekelin yukarıdaki iki kararı nasıl verdiğini inceleyelim. ( ) π= TR TC = TR TC + TC 1 d dtc dtc dq dq dq dq π dtr = 1 = 0 MR1 = MC d dtc dtc dq dq dq dq π dtr = 1 = 0 MR = MC
45 Şekil Birden Fazla Fabrikaya Sahip Tekel 45 P AC 1 P MC AC P MC MC 1 P P P AC 1 E 1 AC E MC = MR E D 0 q 1 q 0 q q 0 Q MR Q 1. Fabrika. Fabrika Toplam Tekel
46 Hangi fabrikada üretildiğinden bağımsız olarak, her bir mal piyasada aynı 46 fiyattan satılacağından ve aynı marjinal geliri sağlayacağından şunları yazabiliriz: MR = MR = MR, MR = MC = MC 1 1 Tekelci firma bu denge koşuluna göre üretim düzeyini belirleyecek ve buna göre fabrikaları arasında üretim dağılımını gerçekleştirecektir. Yukarıdaki denge koşulları, kâr maksimizasyonu birinci sıra koşullarından türetilmiştir. Gerekli ancak yeterli koşul değildir. Ayrıca şu ikinci sıra koşulun da sağlanması gerekir: H < 0, H > 0 1
47 Örnek 4: 47 Ürününü iki ayrı fabrikada üreten bir tekelci firmanın piyasa talep fonksiyonu ve her bir fabrikaya ait toplam maliyet fonksiyonları aşağıda verilmiştir. Firmanın toplam denge üretim düzeyini, her bir fabrikanın üretim miktarlarını, piyasa fiyatını belirleyelim. Q = 00 P P = Q d TC = 10 q, TC = 0.5 q, Q = q + q 1 1 1
48 48 1 ( ) TR = TR + TR = PQ = Q Q ( ) MR = 100 Q = 100 q + q 1 TC = 10q MC = TC = 0.5q MC = 0.5q ( ) MR = MC 100 q + q = ( ) MR = MC 100 q + q = 0.5q 1 1 q Q 1 π = = 70, q = 0 = 90, P =
49 İkinci sıra koşullar: 49 π = 90 q q = π = 100 q 1.5q = 0 1 Birinci sıra koşullar π11 π1 H =, H1 = π 11 < 0, H = π11π π 1 > 0 π π H =, H1 = 1< 0, H = 0.5>
50 İki Ayrı Fabrikada Birbirleriyle İlişkili İki Farklı Mal Üreten Tekel 50 Böyle bir durumda her bir malın fiyatı, diğer malın talebini etkilemektedir. (, ), (, ) Q = Q P P Q = Q P P TR = P Q, TR = P Q ( TR TR ) ( TC TC ) π= π TR1 TR TC1 π TR1 TR TC = + = 0, = + = 0 Q Q Q Q Q Q Q Q H < 0, H > 0 1
51 51 Örnek 5: Farklı ancak birbirleriyle ilişkili iki ürünü iki ayrı fabrikada üreten bir tekelci firmanın piyasa talep fonksiyonları ve her bir fabrikaya ait toplam maliyet fonksiyonları aşağıda verilmiştir. Firmanın toplam denge üretim düzeyini, her bir fabrikanın üretim miktarlarını, piyasa fiyatını belirleyelim. Q = 00 P + P, Q = P P d1 1 d 1 TC = 3q + 80 q, TC = q + 40q 1 1 1
52 İlk olarak ters talep fonksiyonlarını belirleyelim: 5 Q = 00 P + P P = 00 Q + P d ( ) Q = P P Q = Q + P P 1 ( 00 ) P = 500 Q Q P = 00 Q + 5 Q Q P = 700 Q + Q 1 1 Ters talep fonksiyonlarını, kâr fonksiyonlarındaki yerlerine yazarak düzenleyelim ve birinci sıra koşulları elde ederek, denge üretim düzeylerini çözelim.
53 53 ( TR TR ) ( TC TC ) π= ( 700 ), ( 500 ) TR = P Q = Q Q Q TR = P Q = Q Q Q ( ) ( ) ( ) ( 700 Q Q Q 500 Q Q Q 3q 80q q 40q ) π= π= 60Q 5Q + 460Q 3Q Q Q π Q π = 60 10Q Q = 0, = 460 Q 6Q Q = 0 Q = 50, Q = 60, P 1 1 = 540, P = 390, π = 9300
54 İkinci sıra koşullar: 54 π = 60 10Q Q = π = 460 Q 6Q = 0 1 Birinci sıra koşullar π11 π1 H =, H1 = π 11 < 0, H = π11π π 1 > 0 π π 1 10 H =, H1 = 10< 0, H = 56> 0 6
55 Toplam Gelirini Maksimize Eden Tekelci Firma 55 Bazı durumda tekelci firmalar, toplam kâr belirli bir düzeyin altına inmemek koşuluyla, satış gelirini maksimize etmek isteyebilirler. Bu, matematik anlatımla π 0 gibi bir kâr kısıtı altında bir Lagrange probleminin çözümüdür. ( 0 ) Z = TR+λ π TR+ TC Z TR TR TC = +λ + = Q Q Q Q 0 Z λ TR TC 0 =π + = 0
56 56 Örnek 6: Aşağıda piyasa talep fonksiyonu ve toplam maliyet fonksiyonu verilen tekelci firmanın, kârı en az 80 birim olmak koşuluyla, toplam gelirini maksimize eden üretim düzeyini belirleyelim. Q = P P = 160 4Q d 0 = + + π = TC Q 10Q 800, 80 ( ) TR = PQ = 160 4Q Q = 160Q 4Q
57 57 ( ( ) ( )) Z = Q Q +λ Q Q + Q + Q Z Q = 160 8Q 150λ+ 10Qλ = 0 Q = 1, Q = 1 18 Z λ = Q+ Q = λ = Bu iki üretim değerinden hangisinin kârı maksimize ettiğini belirleyebilmek d Z < 0 için, ikinci sıra koşulu inceleriz. Yani olan değeri araştırırız. Yukarıdaki iki üretim değerinden bu koşulu, 18 değeri sağlamaktadır.
58 58 Tekelci Piyasada Maliye Politikası 1. Dolaysız z Vergiler Tekelci firmanın dolaysız vergiler karşısındaki davranışları, tam rekabetçi piyasadaki firma ile aynıdır. Hükümet tekelci firmadan götürü ya da gerçek usulde vergi alsa da, kaynakları etkin kullanmaya yönlendiremez.. Dolaylı Vergiler Spesifik ya da ad valorem biçimdeki (dolaylı) satış vergileri, tekelci firmanın denge üretim düzeyini etkiler.
59 1.1. Spesifik Satış Vergisi 59 π = TR TC TQ d dtr dtc T MR MC T π = = 0 = 0 dq dq dq Birinci sıra koşulun (denge denklemi) Q ve T ye göre toplam diferansiyelini alarak, T deki değişmenin, tekelci firmanın denge üretim düzeyi üzerine etkilerini belirleyebiliriz.
60 ( MR MC T ) ( MR MC T ) dq + dt = Q T 0 60 MR MC dq dt = Q Q 0 dq 1 = < dt MR MC Q Q 0 İkinci sıra koşul gereği ( ) dir. Bu sonuca göre, spesifik vergi artışı, tekelci firmanın denge üretim düzeyini azaltır, denge fiyatını artırır. Bu nedenle kaynak kullanımı etkinlikten giderek uzaklaşır.
61 Örnek 7: 61 Piyasa talep fonksiyonu ve toplam maliyet fonksiyonu aşağıda verilmiş olan tekelci firmanın sattığı ürünün birimi başına 4 liralık satış vergisi uygulanmaktadır. Buna göre, tekelci firmanın vergi sonrası denge üretim düzeyini, denge fiyatını, kârı ve rant değişimlerini belirleyelim. Q = P P = 10 Q TC = Q T =, 4
62 Vergi öncesi tekelci firmanın dengesi: 6 ( ) TR = PQ = 10 Q Q = 10Q Q ( ) ( ) π= 10Q Q Q = 10Q 4Q π = = = = d dq 10 8Q 0 Q 15, P 90 π = 900
63 Vergi sonrası tekelci firmanın dengesi: 63 ( ) ( ) π= 10Q Q Q + 4Q = 96Q 4Q dπ = = dq = = 96 8Q 0 Q 1, P 96 ( )( ) π = 576 TT = TQ = =,
64 Şekil Tekelci Piyasada Spesifik Vergileme (Örnek( 7) 64 P MC + T A B T = 4 MC AC 30 4 E 1 E0 E 1 D MR T MR Q
65 65 Tüketici Rantı : Vergi Öncesi: ( ) = 5 Vergi Sonrası: ( ) = 144 Değişim: im: Tüketici Rantı = = 81
66 Tekelci Firmanın n Rantı 66 π= π π = = TR.. + π= 405 ( TR ) Net Refah Kaybı =.. + π TT= = 117 Bu sonuca göre, tekelci piyasada uygulanan spesifik satış vergisi sonrası kaynak kullanımı vergi öncesine göre daha kötüleşmiştir.
67 1.. Ad Valorem Satış Vergisi 67 π = π = TR TC t PQ t TR TC d dtr dtc ( 1 ) TR π = ( 1 t) = 0 ( 1 t) MR MC = 0 dq dq dq Birinci sıra koşulun (denge denklemi) Q ve t ye göre toplam diferansiyelini alarak, t deki değişmenin, tekelci firmanın denge üretim düzeyi üzerine etkilerini belirleyebiliriz.
68 68 ( ( 1 ) ) ( 1 ) ( ) t MR MC t MR MC dq + dt = Q t 0 MR MC 1 t dq MR dt = 0 Q Q ( ) ( ) dq MR = < dt MR MC ( 1 t ) Q Q 0 İkinci sıra koşul gereği ( ) dir. Bu sonuca göre, ad valorem vergi artışı, tekelci firmanın denge üretim düzeyini azaltır, denge fiyatını artırır. Bu nedenle kaynak kullanımı etkinlikten giderek uzaklaşır.
69 Örnek 8: 69 Piyasa talep fonksiyonu ve toplam maliyet fonksiyonu aşağıda verilmiş olan tekelci firmanın sattığı ürünün fiyatı üzerinden %50 satış vergisi uygulanmaktadır. Buna göre, tekelci firmanın vergi sonrası denge üretim düzeyini, denge fiyatını, kârı ve rant değişimlerini belirleyelim. Q = P P = 10 Q TC = Q t = =, %50 0.5
70 70 Vergi öncesi tekelci firmanın dengesi: ( ) TR = PQ = 10 Q Q = 10Q Q ( ) ( ) π= 10Q Q Q = 10Q 4Q d dq π = 10 8Q = 0 Q =, P = π = 900
71 71 Vergi sonrası tekelci firmanın dengesi: ( )( ) ( ) π= Q Q Q = 60Q 3Q dπ = 60 6Q = 0 Q = 10, P = 100 dq ( 100)( 10) π = 3, TT = tp Q = 0.5 =
72 7 Şekil Tekelci Piyasada Ad Valorem Vergileme (Örnek( 8) P A B MC 1 ( 1 t ) MC AC E 1 E0 E 1 D t MR ( ) MR Q
73 Tekelci Piyasada Karma Maliye Politikası 73 Yukarıda incelediğimiz biçimiyle, vergi uygulaması olsun ya da olmasın, tekelci firma Pareto optimal kaynak kullanımından uzak bir üretim düzeyini gerçekleştirmektedir. Satış vergisi uygulaması bu durumu daha çok bozmaktadır. Yani P ile MC arasındaki farkı giderek büyütmektedir. Acaba hükümet nasıl bir politika ile tekelci firmayı daha çok üretmeye yönlendirerek piyasa fiyatının düşmesini sağlayabilir?
74 Burada göreceğimiz uygulamada hükümet bütçe üzerine büyük bir yük 74 getirmeden, bir (spesifik ya da ad valorem) sübvansiyon ve götürü usulde vergi uygulamasını karma biçimde yaparak bunu başarmaktadır. Hükümetin uygulamalarından önce, tekelin denge üretim düzeyi Q 0, piyasa denge fiyatı P 0 dır. Şekil 3.16 da P, MC den NL kadar daha büyüktür. Hükümet, Pareto optimal kaynak kullanımının Q düzeyine karşılık geldiğini bilmektedir. Bu üretim düzeyinde P=MC dir.
75 Şekil Tekelci Piyasada Karma Maliye Politikası 75 P MC MC = MC S P 0 P Z L N K M S E D 0 Q 0 Q MR Q
76 P=MC yi sağlayacak olan politika, tekelci firmaya birim ürün başına 76 ödenecek olan S kadar bir sübvansiyondur. S kadar sübvansiyon sonrasında MC eğrisi, bu sübvansiyon ölçüsünde sağ-alta doğru, yani MC a kaymıştır. Bu nedenle sübvansiyon sonrasında yeni denge üretim düzeyi Q a yükselmiş ve piyasa fiyatı P a düşmüştür. Hükümet, bütçe üzerindeki sübvansiyon yükünü kaldırabilmek için, tekelin denge üretim düzeyini etkilemeyecek olan bir götürü vergileme ve tüketiciler üzerine bir doğrudan vergileme uygulaması yapar.
77 Örnek 9: 77 Q = P P = 10 Q TC = Q Politika Öncesi Tekelci Firmanın n ve Piyasanın n Denge Durumu: Q = 15, P = 90, π = MC = 60, MR = 60, TR = 1350, TC = 450
78 Politika Sonrası Tekelci Firmanın n ve Piyasanın n Denge Durumu: 78 İlk olarak, tekelci firmanın Pareto optimal üretim düzeyini belirleyelim. MC = P 4Q = 10 Q Q = ( ) 0 Pareto optimal üretim düzeyi P = 80, MR= 40 S P MR S ( ) = = = 40 Spesifik Sübvansiyon
79 79 π = + TR TC SQ dπ dtr dtc = + S = 0 MR = MC S = MC dq dq dq MR = Q MC = 10 4, 4Q Q = 4Q 40 Q = 0, P = 80, π = 1600
80 π = π π 0 = = ( ) dtr = Q dq = Q Q = ( ) dtc = Q dq = Q = dtr < dtc Ancak hükümet bu zarara karşılık, tekelci firmaya toplam 800 liralık SQ = 40 0 = 800 sübvansiyon ödüyor: ( )( )
81 Hükümet, sübvansiyon politikasıyla bütçeye gelen 800 liralık yükün 700 liralık 81 kısmını, tekelci firmaya götürü usulde vergi uygulayarak karşılayacaktır. Bu durumda, sübvansiyon politikası sonucu oluşan 700 liralık kâr artışı ortadan kalkacak, ancak tekelci firmanın denge üretim düzeyi değişmeyecektir. Tekelci firma 100 liralık bir ek sübvansiyon geliri elde etmiştir. Yani uygulama öncesine göre daha iyi durumdadır.
82 Şimdi de tüketici refahındaki değişmeye ( d(t.r.) ) bakalım: 8 (..) = ( ) = ( ) ( ) P P 0 d T R P dp P dp 90.. = = d T R P P Hükümet, sübvansiyon uygulamasının yol açtığı toplam 800 liralık yükün 700 lirasını tekelci firmadan götürü usulde vergiyle karşılamıştı. Geride kalan 100 liralık yükü de, tüketicileri vergilendirerek karşılayacaktır. Tüketicilerin refah düzeyi 175 lira arttığından, net tüketici refah artışı 75 lira olacaktır.
MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI
MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI 1. Firma karını maksimize eden üretim düzeyini seçmiştir. Bu üretim düzeyinde ürünün fiyatı 20YTL ve ortalama toplam maliyet 25YTL dir. Firma: A)
DetaylıÜretim Girdilerinin lması
Üretim Girdilerinin Fiyatlandırılmas lması 2 Tam Rekabet Piyasasında Girdi Talebi Tek Değişken Girdi Durumu İlk olarak firmanın tek girdisinin işgücü () olduğu durumu inceleyelim. Değişken üretim girdisi
DetaylıTAM REKABET PİYASASI
TAM REKABET PİYASASI 2 Bu bölümde, tam rekabet piyasasında çalışan firmaların fiyatlarını nasıl oluşturduklarını, ne kadar üreteceklerine nasıl karar verdiklerini ve piyasadaki fiyat ile miktarın nasıl
Detaylı1a) (i). Fiyatlandırma formülünü kullanın (P-MC)/P = -1/talep esnekliği. Burada
Sloan Yönetim Okulu 15.010/ 15.011 Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Đş Kararları için Đktisadi Analiz Profesör McAdams, Montero, Stoker ve van den Steen 2001 Final Sınavı Cevapları: Asistanların Notlandırması
Detaylı1. Kârını Maksimize Eden Firma Davranışı
DERS NOTU 04 ÜRETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kârını Maksimize Eden Firma Davranışı... 1 2. Üretim Fonksiyonu ve Eşürün Eğrileri... 5 A. Marjinal Teknik İkame Oranı (MRTS)... 11 B. Eşürün
DetaylıTAM REKABET PİYASASINDA
TAM REKABET PİYASASINDA MALİYE POLİTİKASI 1. GötürüG Usulde Vergilerin Firma Üzerine Etkileri 2 Bu tür vergi, firmanın kâr, satış geliri ve üretim miktarı gibi değişkenlerinden bağımsızdır. Kısa Dönemde
DetaylıYasin ÇOBAN İŞLETME İKTİSADI
Yasin ÇOBAN İŞLETME İKTİSADI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ BÖLÜM İŞLETME İKTİSADI 1. İŞLETME İKTİSADININ TANIMI... 1 2. İŞLETME İKTİSADININ TARİHİ... 1 3. İŞLETME İKTİSADININ KONUSU... 1 4. İŞLETME İKTİSADININ
DetaylıMONOPOL VE MONOPSON. 1.1 Tekelde Toplam Has lat, Ortalama Has lat ve Marjinal Has lat
CHATER MONOOL VE MONOSON MONOOL Tek sat c ve sonsuz say da al c n n oldu¼gu piyasalard r.. Tekelde Toplam Has lat, Ortalama Has lat ve Marjinal Has lat Önce talep fonksiyonunu elde edelim. Daha sonra toplam
DetaylıHAYALi ihracatln BOYUTLARI
HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında
DetaylıBASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI
Sayı: 42 BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Gazi Erçel Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 22 Aralık 2000 Ankara 2001 yılında uygulanacak para ve kur politikasının çerçevesi, uygulama prensipleri
DetaylıÜniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi
Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu
DetaylıBanka Kredileri E ilim Anketi nin 2015 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 10 Nisan 2015 tarihinde yay mland.
21 OCAK-MART DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 21 y ilk çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 1 Nisan 21 tarihinde
DetaylıK ve L arasında ikame yoktur. Bu üretim fonksiyonu Şekil
MALİYET TEORİSİ 2 Maliyet fonksiyonunun biçimi, üretim fonksiyonunun biçimine bağlıdır. Bir an için reçel üreticisinin, bir birim kavanoz ve bir birim meyve toplayıcısı ile bir birim çıktı elde ettiği
DetaylıKonu 4 Tüketici Davranışları Teorisi
Konu 4 Tüketici Davranışları Teorisi Hadi Yektaş Zirve Üniversitesi İşletme Yüksek Lisans Programı Güz 2012 1 / 93 Hadi Yektaş Tüketici Davranışları Teorisi İçerik 1 2 Kayıtsızlık Eğrisi Analizi Tüketici
DetaylıM IKRO IKT ISAT 2. V IZE SINAVI 19 ARALIK 2009
M IKRO IKT ISAT 2. V IZE SINAVI 19 ARALIK 2009 Soru 1: Aşa¼g daki gibi bir üretim fonksiyonu verilsin: = L 1=3 K 2=3 Eme¼gin yat w = ve sermayenin yat r = 1 olsun. a- Firma kadar ç kt üretmek istemektedir.
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Şaban ULUS Haziran 2012 KAYSERİ
DetaylıDoç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man
214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215
DetaylıKamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim. Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası
Kamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası Kamu işletmeleri gelişmiş e gelişmekte olan ülkelerde ekonomik açıdan önemli aktörlerdir Global olarak
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıSÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıKukla Değişkenlerle Bağlanım
Kukla Değişkenlerle Bağlanım Kukla Değişken Kullanım Şekilleri Ekonometri 1 Konu 29 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) UADMK Açık Lisans Bilgisi İşbu belge, Creative Commons Attribution-Non-Commercial ShareAlike 3.0
Detaylıİktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan. seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını
OPTİMİZASYON İktisat bilimi açısından optimizasyon, amacımıza en uygun olan seçeneğin belirlenmesidir. Örneğin bir firmanın kârını maksimize edecek olan üretim miktarının belirlenmesi; bir bireyin toplam
DetaylıOlasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon
Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Levent ÖZBEK Fikri ÖZTÜRK Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü Sistem Modelleme ve Simülasyon Laboratuvarı 61 Tandoğan/Ankara
DetaylıMATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati)
MATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati) GİRİŞ XXI. yüzyılda matematik eğitimi yalnız doğa olaylarının araştırmasında ve teknikte değil insan oğlunun mantıklı, eleştirel ve estetik
DetaylıPara Arzı. Dr. Süleyman BOLAT
Para Arzı 1 Para Arzı Bir ekonomide dolaşımda mevcut olan para miktarına para arzı (money supply) denir. Kağıt para sisteminin günümüzde tüm ülkelerde geçerli olan itibari para uygulamasında, paranın hangi
DetaylıELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ
Hukuk ve Danışmanlık ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ Türkiye de serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren,
DetaylıAB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi
Genel DEA Eğitimi 6 8 Temmuz 2009 EuropeAid/125317/D/SER/TR Oturum 10-B AB ye Uyum Sürecinde DEA nin Önemi AB ye Uyum Sürecinde DEA nın Avantajları Mevcut mevzuatın revize edilmesine yönelik opsiyonlar
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıÖĞRENME FAALĠYETĠ 7. 7. GELĠġMĠġ ÖZELLĠKLER
ÖĞRENME FAALĠYETĠ 7 AMAÇ ÖĞRENME FAALĠYETĠ 7 Bu faaliyette verilen bilgiler ile hazırlamıģ olduğunuz belgeye uygun baģvuruları (Ġçindekiler Tablosu, Dipnot/sonnot, Ģekil tablosu, resim yazısı vb.) hatasız
DetaylıOPERATÖRLER BÖLÜM 4. 4.1 Giriş. 4.2. Aritmetik Operatörler
BÖLÜM 4. OPERATÖRLER 4.1 Giriş Turbo Pascal programlama dilinde de diğer programlama dillerinde olduğu gibi operatörler, yapılan işlem türüne göre aritmetik, mantıksal ve karşılaştırma operatörleri olmak
DetaylıMAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği
MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 6. Hafta Oda Akustiği Sesin Oda İçerisinde Yayınımı Akustik olarak sesin odada yayınımı için, sesin dalga boyunun hacmin boyutlarına göre oldukça küçük olması gerekmektedir.
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıTartışılacak Konular. Tekel. Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Bölüm 10Chapter 10 Slide 2
Monopol ve Monopson Tartışılacak Konular Tekel Tekel Gücü (Monopoly Power) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Bölüm 10Chapter 10 Slide 2 Tartışılacak Konular Monopson (Monopsony) Monopson
DetaylıSEYAHAT PERFORMANSI MENZİL
SEYAHAT PERFORMANSI MENZİL Uçakların ne kadar paralı yükü, hangi mesafeye taşıyabildikleri ve bu esnada ne kadar yakıt harcadıkları en önemli performans göstergelerinden biridir. Bir uçağın kalkış noktasından,
DetaylıİSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ
İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama
DetaylıTÜSİAD Rekabet Çalışma Grubu Toplantısı DEVLET YARDIMLARI. Abdulgani GÜNGÖRDÜ Rekabet Uzmanı 24.10.2008
TÜSİAD Rekabet Çalışma Grubu Toplantısı DEVLET YARDIMLARI Abdulgani GÜNGÖRDÜ Rekabet Uzmanı 24.10.2008 Rekabet Politikası Teşebbüslere uygulanan anti-tröst kurallar Devlet yardımlarının kontrolüne ilişkin
Detaylı2) Global piyasada Alman otomobillerine olan talep artarsa, di er bütün faktörler sabit tutuldu unda euro dolara kar.
EKON 436 2. Vize A Ad-Soyad renci No 1) Akbank' n u anki toplam mevduat n 100 milyar TL, toplam rezervinin 30 milyar TL ve toplam kredilerinin 70 milyar TL oldu unu kabul edelim. Zorunlu kar k oran ise
DetaylıTemel Bilgisayar Programlama
BÖLÜM 9: Fonksiyonlara dizi aktarma Fonksiyonlara dizi aktarmak değişken aktarmaya benzer. Örnek olarak verilen öğrenci notlarını ekrana yazan bir program kodlayalım. Fonksiyon prototipi yazılırken, dizinin
DetaylıAv. Oğuzhan SONGÖR Emekli Hakim Rekabet Kurulu Eski İkinci Başkanı Başkent-Ufuk-Atılım Üniversiteleri Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi
1 Av. Tuncay Songör 2 Av. Oğuzhan SONGÖR Emekli Hakim Rekabet Kurulu Eski İkinci Başkanı Başkent-Ufuk-Atılım Üniversiteleri Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi I. YASAL DÜZENLEME ELEKTRİK PİYASASINDA KAYIP-KAÇAK
DetaylıAKENR 28.11.2013. ENDEKS ÜZERİNDE GETİRİ Yükselme Potansiyeli: 26% Akenerji 3Ç13 Bilgilendirme Notları
AKENR 28.11.2013 Akenerji 3Ç13 Bilgilendirme Notları ENDEKS ÜZERİNDE GETİRİ Yükselme Potansiyeli: 26% Akenerji nin 3Ç13 net dönem zararı 59,9 milyon TL oldu. Şirket 3Ç12 de 18,8 milyon TL kar, 2Ç13 te
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-7 HÜKÜMET MÜDAHALELERİ, TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ ARTIĞI
İKTİAA GİRİŞ-I ÇALIŞMA ORULARI-7 HÜKÜMET MÜAHALELERİ, TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ ARTIĞI 1. Hükümet tarafından uygulamaya konulmuş olan kira kontrolleri: A) kiraları serbest piyasa denge fiyatlarının altında tutacaktır
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ ÇALIŞMA SORULARI-6 HÜKÜMET MÜDAHALELERİ, TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ ARTIĞI
İKTİAA GİRİŞ ÇALIŞMA ORULARI-6 HÜKÜMET MÜAHALELERİ, TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ ARTIĞI 1. Aşağıdakilerden hangisi kira kontrollerinin muhtemel sonuçlarından birisi değildir? A) kiralık ev piyasasında karaborsa
DetaylıKUYRUK TEORİSİ III KUYRUK SİSTEMLERİ
SAKARYA UNIVERSİTESİ ENDUSTRI MUHENDISLIĞI YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI II KUYRUK TEORİSİ III KUYRUK SİSTEMLERİ DERS NOTLARI M/M/1/GD/c/ KUYRUK SİSTEMİ Geçen dersimizde sistemin kapasitesini sınırsız görmüştük.
DetaylıHÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ GİRİŞ Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeni yapısıyla göreve başladığı günden bugüne yargının daha etkin ve verimli bir
DetaylıKalite nedir? Kalite, bir ürün ya da hizmetin belirlenen ya da olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır.
Kalite nedir? Kalite, bir ürün ya da hizmetin belirlenen ya da olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır. Kalite: Müşteri tatminidir: Ürün veya hizmetin iyi olup olmadığı
DetaylıOyun Teorisi IENG 456 Karar Vermede Analitik Yaklaşımlar
Oyun Teorisi IENG 456 Karar Vermede Analitik Yaklaşımlar Bu ders notlarının hazırlanmasında Doç. Dr. İbrahim Çil in ders notlarından faydalanılmıştır. Yrd. Doç. Dr. Hacer GÜNER GÖREN Pamukkale Üniversitesi
DetaylıRekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer
DetaylıGRUP ŞİRKETLERİNE KULLANDIRILAN KREDİLERİN VERGİSEL DURUMU
GRUP ŞİRKETLERİNE KULLANDIRILAN KREDİLERİN VERGİSEL DURUMU I-GİRİŞ Grup şirketleri arasında gerçekleşen fiyatlandırma sistemi ekonominin kuralları doğrultusunda gerçekleşmektedir. Özellikle gelişmekte
DetaylıTG 12 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK
KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TG ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının
Detaylı1. Kısa Dönemde Maliyetler
DERS NOTU 05 MALİYET TEORİSİ: KISA VE UZUN DÖNEM Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kısa Dönemde Maliyetler... 1 2. Kâr Maksimizasyonu (Bütün Piyasalar İçin)... 9 3. Kâr Maksimizasyonu (Tam Rekabet Piyasası
DetaylıAnaokulu /aile yuvası anketi 2015
Anaokulu /aile yuvası anketi 2015 Araştırma sonucu Göteborg daki anaokulları ve aile yuvaları ( familjedaghem) faaliyetlerinde kalitenin geliştirilmesinde kullanılacaktır. Soruları ebeveyn veya veli olarak
DetaylıRİSK ANALİZİ VE. İşletme Doktorası
RİSK ANALİZİ VE MODELLEME İşletme Doktorası Programı Bölüm - 1 Portföy Teorisi Bağlamında Risk Yönetimi ile İlgili Temel Kavramlar 1 F23 F1 Risk Kavramı ve Riskin Ölçülmesi Risk istenmeyen bir olayın olma
DetaylıDÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER
DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe
DetaylıKÜRESEL EKONOMİK ÇEVRE
II. Bölüm KÜRESEL EKONOMİK ÇEVRE Doç. Dr. Olgun Kitapcı Akdeniz Üniversitesi, Pazarlama Bölümü 1 Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) BAZI KAVRAMLAR Bir ülke vatandaşlarının bir yıl için ürettikleri toplam mal
Detaylı2 Gemi Kiralama ve Demuraj-Dispeç Hesapları
GĠRĠġ Dünya ticareti insanlığın gereksinimleri, yaşam kalitesi ve refahı için vazgeçilmez bir unsurdur, dünya ticaretinin vazgeçilmezi ise ulaşım sistemleridir. Ulaşım sistemleri içinde, çok uzun, kıtalar
DetaylıHalkla İlişkiler ve Organizasyon
Halkla İlişkiler ve Organizasyon A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri alanı, küreselleşen dünya içinde kurum ve kuruluşlar için bir ihtiyaç olarak varlığını hissettirmektedir.
Detaylı1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir.
A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle Fonun Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde
DetaylıBİR SAYININ ÖZÜ VE DÖRT İŞLEM
ÖZEL EGE LİSESİ BİR SAYININ ÖZÜ VE DÖRT İŞLEM HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Sıla Avar DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Gizem Günel İZMİR 2012 İÇİNDEKİLER 1. PROJENİN AMACI.. 3 2. GİRİŞ... 3 3. YÖNTEM. 3 4. ÖN BİLGİLER... 3 5.
DetaylıMAT223 AYRIK MATEMATİK
MAT223 AYRIK MATEMATİK Çizgeler 7. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Çift ve Tek Dereceler Çizgeler Çift ve Tek Dereceler Soru 51 kişinin
DetaylıMeriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi
Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Beşinci İzmir İktisat Kongresi Finansal Sektörün Sürdürülebilir Büyümedeki Rolü ve Türkiye nin Bölgesel Merkez Olma Potansiyeli 1 Kasım
DetaylıALGILAMA - ALGI. Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler.
ALGILAMA Duyum Algı ALGILAMA - ALGI Duyum Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler. Algılama Duyu verilerini örgütleyip yorumlayarak çevredeki
DetaylıİKT 207: Mikro iktisat. Faktör Piyasaları
İKT 207: Mikro iktisat Faktör Piyasaları Tartışılacak Konular Tam Rekabetçi Faktör Piyasaları Tam Rekabetçi Faktör Piyasalarında Denge Monopson Gücünün Olduğu Faktör Piyasaları Monopol Gücünün Olduğu Faktör
DetaylıTicaret Unvanı: YAYLA ENERJİ ÜRETİM TURİZM VE İNŞAAT TİCARET A.Ş. Merkez Adresi : Turan Güneş Bulvarı İlkbahar Mah.606.Sok. No : 12 Çankaya / ANKARA
YAYLA ENERJİ ÜRETİM TURİZM VE İNŞAAT TİCARETANONİM ŞİRKETİ 01.01.2015 31.12.2015 DÖNEMİ YILLIK FALİYET RAPORU 1- GENEL BİLGİLER Raporun Ait Olduğu Dönem: 01.01.2015 31.12.2015 Ticaret Unvanı: YAYLA ENERJİ
DetaylıMercer küresel/yerel bazda yılda 700 ün üzerinde İK nın farklı konularında araştırma yapmaktadır.
İnsan Kaynaklarının Dönüşümü 2010 Araştırması Sonuçları www.mercer.com 2010 PERYÖN & Mercer İK Dönüşümü Araştırması Mercer küresel/yerel bazda yılda 700 ün üzerinde İK nın farklı konularında araştırma
DetaylıÖncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.
Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin
DetaylıKonveyörler NP, NI Serisi
NP, NI Serisi NP Serisi T-Max konveyörleri, üretim şartlarınıza uygun olarak, Avrupa da, optimum verimde çalışacak şekilde imal edilmiştir. Alüminyum konstrüksiyon kasası, yüksek sıcaklığa dayanıklı bant
DetaylıHEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ
HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu
Detaylı1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler
1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler 5. Sonuçlar ve reform teklifleri 5.1 (Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu) 5.1.1 Performans
DetaylıCümlede Anlam İlişkileri
Cümlede Anlam İlişkileri Cümlede anlam ilişkileri kpss Türkçe konuları arasında önemli bir yer kaplamaktadır. Cümlede anlam ilişkilerine geçmeden önce cümlenin tanımını yapalım. Cümle, yargı bildiren,
DetaylıDanışma Kurulu Tüzüğü
Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu Otel Yöneticiliği Bölümü Danışma Kurulu Tüzüğü MADDE I Bölüm 1.1. GİRİŞ 1.1.1. AD Danışma Kurulu nun adı, Özyeğin Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu ve Otel
DetaylıPROBLEM SET I ARALIK 2009
PROBLEM SET I - 5 09 ARALIK 009 Soru 1 (Besanko ve Braeutigam (00), sayfa 405): Aşa¼g da tam rekabet piyasas nda faaliyet gösteren bir rman n k sa dönem toplam maliyet fonksiyonu verilmiştir: Piyasa denge
DetaylıParti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i
Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i Parti içi disiplin mekanizması (cinsel taciz, aile içi şiddet vs. gibi durumlarda işletilen) AKP CHP MHP BBP HDP Parti içi disiplin
DetaylıB E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I
B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I İLİŞKİSEL PAZARLAMA 31 MAYIS 2014 K O R A Y K A R A M A N
DetaylıKAMU İHALE KURULU KARARI. Toplantıya Katılan Üye Sayısı : 7 : Elektrik ihtiyacının temini.
Toplantı No : 2011/047 Gündem No : 2 Toplantıya Katılan Üye Sayısı : 7 Gündem Konusu : Elektrik ihtiyacının temini. Elektrik piyasası ve ilgili mevzuatındaki değişiklikler ve gelişmeler sonrasında, 4734
DetaylıBOLU ÇĠMENTO SANAYĠĠ A.ġ. ESAS SÖZLEġME DEĞĠġĠKLĠK METNĠ
Amaç ve Konusu: ESKĠ METĠN Amaç ve Konusu: YENĠ METĠN Madde 3 Şirketin amacı ve faaliyet konuları şunlardır: A- Türkiye de çimento ve hazır beton üretimi için gerekli tesis ve fabrikaları kurmak, B- Üretilen
DetaylıİZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM
İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu
DetaylıALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 10 Kasım 2015
ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 10 Kasım 2015 3 Kasım 2015 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; RSI indikatörü genel olarak dip/tepe fiyatlamalarında başarılı sonuçlar vermektedir. Günlük bazda
DetaylıAkaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması
23 Aralık 2008 Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması Son günlerde akaryakıt fiyatları ile ilgili olarak kamuoyunda bir bilgi kirliliği gözlemlenmekte olup, bu durum Sektörü ve Şirketimizi itham altında
DetaylıBBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu
BBH - Groupama Emeklilik Gruplara Yönelik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BIST-100, Haziran da %11,28 lik düşerek 76.295 den kapandı. Aynı dönemde Bankacılık endeksi %15,41, Sanayi endeksi
Detaylı1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ
1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals
DetaylıBaşbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015
DetaylıÇizelgeleme. Üretim Planlama ve Kontrol 2 Pamukkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü. Üretim Planlama ve Kontrol 2
Çizelgeleme Üretim Planlama ve Kontrol 2 Pamukkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü Üretim Planlama ve Kontrol 2 Yukarıdaki terimler arasında geçen; S i çoğunlukla P i içinde düşünülür (Yâni
Detaylı2009 1. Çeyrek Finansal Sonuçları
Arçelik A.Ş. 2009 1. Çeyrek Finansal Sonuçları 2009, 1. Çeyrek... Tüm bölgelerde devam eden talep daralması Önemli bölgelerde artan pazar payı Tüketici elektroniğinde devam eden karlılık artışı Hızlı bir
DetaylıRekabet Kurumu Başkanlığından,
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2014-4-43 (Muafiyet) Karar Sayısı : 14-46/848-387 Karar Tarihi : 26.11.2014 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan : Prof. Dr. Nurettin
DetaylıALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016
ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 19 Ocak 2016 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; Kısa dönemde 144 günlük ortalama $1110.82 trend değişimi için referans takip seviyesi olabilir.
Detaylı25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir.
Sıkça Sorulan Sorular Başvuru Başvuru ne zaman bitiyor? 25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Bursluluğun
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıATAÇ Bilgilendirme Politikası
ATAÇ Bilgilendirme Politikası Amaç Bilgilendirme politikasının temel amacı, grubun genel stratejileri çerçevesinde, ATAÇ İnş. ve San. A.Ş. nin, hak ve yararlarını da gözeterek, ticari sır niteliğindeki
DetaylıTransfer fiyatlandırma:maliyet dağıtım anlaşmalarıve grup içi hizmet giderleri paylaşımı
Transfer fiyatlandırma:maliyet dağıtım anlaşmalarıve grup içi hizmet giderleri paylaşımı Grupiçi hizmet: Bağımlışirketler arasında gerçekleşen, genellikle ana şirketin yavru şirketlerine veya aynı gruba
DetaylıKomisyon OPTIMUS MALİYE SORU BANKASI KOPART ÇÖZ ISBN 978-605-318-163-7. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon OPTIMUS MALİYE SORU BANKASI KOPART ÇÖZ ISBN 978-605-318-163-7 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2015 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem
DetaylıKARTELLERĐN ORTAYA ÇIKARILMASI AMACIYLA AKTĐF ĐŞBĐRLĐĞĐ YAPILMASINA DAĐR YÖNETMELĐK
KARTELLERĐN ORTAYA ÇIKARILMASI AMACIYLA AKTĐF ĐŞBĐRLĐĞĐ YAPILMASINA DAĐR YÖNETMELĐK Genel Gerekçe (1) 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun (Kanun) 16 ncı maddesinin altıncı fıkrasında, Kanuna
DetaylıYöneylem Araştırması. Uygulama Soruları. Yrd. Doç. Dr. H. İbrahim CEBECİ
Yöneylem Araştırması Uygulama Soruları Soru 1: Çamaşır Makinesi Bir beyaz eşya şirketi birim karı 6 lira olan çamaşır makinası ve birim karı 7 lira olan kurutma makinası üretmektedir. İşletmede üretim,
DetaylıMUHASEBE VE DENETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI (TEZSİZ)
MUHASEBE VE DENETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI (TEZSİZ) 8.2. Ders İçerikleri 8.2.1. Zorunlu Dersler MLY 101 Denetim Ticari faaliyetler ile ilgili olayların önceden saptanmış ölçütlere uygunluk derecesini araştırmak
DetaylıGÖKTAŞ İNŞAAT TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ 2012 YILI FAALİYET RAPORU
GÖKTAŞ İNŞAAT TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ 2012 YILI FAALİYET RAPORU I-) GENEL BİLGİLER A-) Raporun İlgili Olduğu Hesap Dönemi: 01.01.2012-31.12.2012 B-) Şirkete Ait Bilgiler: a-) Şirketin ticaret unvanı: GÖKTAŞ
DetaylıKURUMSAL YÖNETİM DANIŞMANLIĞI
KURUMSAL YÖNETİM DANIŞMANLIĞI KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ 07 SPK VE KURUMSAL YÖNETİM 09 05 FUTBOL KULÜPLERİNE ÖZEL KURUMSAL DANIŞMANLIĞI 11 İÇ DENETİM 19 STRATEJİK PLANLAMA VE YÖNETİM DANIŞMANLIĞI 17 Kurumsal
DetaylıSorular. İşletmeler neden önemlidir? İşletme öğrencisi ne olur? İşletme bölümünde kazandırılmak istenen nedir?
Sorular İşletmeler neden önemlidir? İşletme öğrencisi ne olur? İşletme bölümünde kazandırılmak istenen nedir? Paydaş gözüyle işletme nasıl tanımlanabilir? Yöneticilik doğuştan mı geliyor? Yönetim bilgisi
DetaylıTasarım Raporu. Grup İsmi. Yasemin ÇALIK, Fatih KAÇAK. Kısa Özet
Tasarım Raporu Grup İsmi Yasemin ÇALIK, Fatih KAÇAK Kısa Özet Tasarım raporumuzda öncelikle amacımızı belirledik. Otomasyonumuzun ana taslağını nasıl oluşturduğumuzu ve bu süreçte neler yaptığımıza karar
DetaylıGiresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi
Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Giresun Üniversitesi'nin akademik değerlendirme ve kalite geliştirme ile stratejik
DetaylıBölüm 11. Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler İŞLETME BİRLEŞMELERİ. (Mergers)
Bölüm 11 Yönetim Stratejilerinin Uygulanmasında Kullanılan Teknikler İŞLETME BİRLEŞMELERİ (Mergers) İki veya daha fazla sayıda bağımsız işletmenin, eski kimlik ve tüzel kişiliklerini sona erdirerek, sahip
Detaylı