TOPLAM TALEP VE TOPLAM ARZ: AD-AS MODELİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TOPLAM TALEP VE TOPLAM ARZ: AD-AS MODELİ"

Emine Çakmak
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TOLAM TALE VE TOLAM ARZ: AD-AS MODELİ

2 AD-AS IS LM ve IS LM B modellerinde fiyatlar genel düzeyinin sabit olduğu varsayılırken, bu analizde fiyatlar genel düzeyi () ile reel milli gelir (Y) arasındaki ilişkiler incelenecektir. Bu model, makroekonominin en son geliştirilen alanlarından biridir.

3 AD AD: Farklı fiyat düzeylerinde ekonomideki bütün aktörlerin talep ettiği miktara toplam talep (Aggregate Demond: AD) denir. AD eğrisi, IS LM modeli yardımıyla AD eğrisi türetilebilir.

4 TOLAM TALE EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ 0 1 M s 0 M s 1 LM sağa kayar. i 1 i 2 I Y

5 AD nin Denklemi AD nin denklemi de IS ile LM in denklemlerini eşitlemesinden elde edilir. IS: Y= (A bi) LM: i= k h Y Md 1 h Y= *A b h (Md ) AD nin denklemi AD nin Eğimi; b, h ve ya bağlıdır. LM dikleşirse, AD yatıklaşır. (h ) IS yatıklaşırsa, AD yatıklaşır. (b ) Y AD = 2 h b M d

6 AD NİN NEGATİF EĞİMLİ OLMASININ NEDENLERİ 1. igou Etkisi: Fiyatlar genel düzeyi arttığında, kişilerin reel geliri azalır. Bu durumda harcanabilir gelir, tüketim ve yatırım harcamaları azalır. Y düşer. 2. İthalat Etkisi: Yurtiçinde malların fiyatları arttığında, ithal malları görece daha ucuz hale gelir. Tüketim, yerli mallardan, ithal mallara kayar. M AE Y 3. Faiz (Fisher) Etkisi: Ekonomide fiyatlar genel düzeyinin artması, faiz oranını yükseltir (Fİsher Etkisi) ve yatırımların düşmesine neden olur. r=i- e Fisher Eşitliği İ (r ) İ I AE Y I=I bi

7 Not: AD üzerindeki her noktada ekonomi Genel Dengede dir. Burada; Sızıntılar Enjeksiyonlara eşit; S+TA+tY = I+G+TR ara Arzı ara Talebine eşit; M S =M d Gelir Harcamaya eşittir. Y= C+I+G

8 DİRSEKLİ TOLAM TALE EĞRİSİ İki durumda AD eğrisi kırılır ve dirsekli hale gelir. 1) Likidite Tuzağında Dirsekli Toplam Talep Eğrisi Likidite tuzağında LM yatay hale gelmekte, burada IS ile LM in kesiştiği noktada toplam talep eğrisinde dirsek oluşmakta ve talep, fiyata karşı inelastik bir durum almaktadır. İ 3 İ min Y 1 Y 2 Y LM 1 LM 2 İ 2 LM 3 IS A LM ozitif eğimli iken düştükçe M ve LM sağa kayarak toplam talebi canlandırabilmektedir. Fakat A noktasından sonra pozitif eğimli LM oluşmamakta ve düşerse bile M artışları, faiz oranını daha fazla düşürmeye yetmemektedir. Bu durumda yatırımları ve toplam talebi artırmak mümkün olmamaktadır. AD Y 1 Y 2 Y 3

9 2) Yatırımların Yetersizliği İ LM 1 Durumunda Dirsekli AD İ 3 LM 2 LM 3 Eğrisi İ 2 Fiyat düşmesine bağlı olarak M artsın Ekonomide, firmaların yatırım motivasyonunu bozucu bir etki (1929 Bunalımı gibi) söz konusu olduğunda, faiz oranları düşse bile, firmalar yeni yatırım yapmayacaktır. İ Y 1 Y 2 Y 3 A IS Y ve LM sağa doğru kaysın. A noktasından sonra faiz ve fiyatlar genel düzeyi düşse bile, ekonomide firmaların yatırım yapmak itemeyeceği dışsal bir faktör varsa, yani yatırımlar faize karşı duyarsız hale gelmişse (b=0) IS dik olur. Yatırımlar ve toplam talep arttırılamaz. AD dirsekli hale gelir. Böyle bir durumda IS ve AD 3 A dirsekli hale gelecektir. AD Y

10 igou Etkisi: Keynesyen ekonomistler, likidite tuzağı durumunda klasik ekonomi teorisinin işe yaramayacağını öne sürmüştür. Buna karşılık A.C. igou, reel serveti harcama fonksiyonuna ve reel para talebine dahil ederek bu sızıntıyı çözmüştür. igo ya göre; fiyat düzeyindeki düşme, reel serveti artıracak ve buna bağlı olarak tüketim artacaktır. Tüketimdeki artışla birlikte IS eğrisi sağa kayacak ve ekonomi likidite tuzağından kurtulacaktır. Böylece likidite tuzağından kaynaklanan dirsekli talep eğrisi yerini negatif eğimli bir talep eğrisine bırakacaktır. C=C(Y D, W ) M D = L(Y, i, W ) Şöyle ki; ekonomi likidite tuzağında iken, reel servet ( W ) te harcama IS sağa kayar AD negatif eğimli hale gelir. Dirsekli talep eğrisi de ortadan kalkar.

11 Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar Fiyatlar genel düzeyindeki değişmeler AD üzerinde harekete neden olurken; bunun haricinde AD yi kaydıran etkenlere talep şoku denir. Başlıca talep şokları; 1. Yatırım harcamalarındaki (I) değişme 2. Tüketim harcamalarındaki ( C ) değişme 3. Kamu harcamalarındaki (G) değişme 4. Net ihracattaki (NX) değişme 5. Beklentilerdeki değişme Tüketici ve firmaların, ekonominin gidişatı hakkındaki beklentileri olumlu ise firmalar yatırımlarını, bireyler tüketimlerini arttırırlar. Böylece AD sağa kayar. Tersinde ise sola kayar. Soru: Kredi kartı uygulamasının AD ye etkisi?

12 AS Farklı fiyat düzeylerinde, ekonomideki bütün üretici birimler tarafından arz edilen bütün mal ve hizmetlerde ulaşılan hasıla düzeylerini gösteren eğriye AS eğrisi denir. AS nin şekliyle ilgili Klasik ve Keynesyen ekonomistler farklı düşünmekle birlikte, genel kabul gören durum; çok kısa dönemde AS nin yatay, orta dönemde pozitif eğimli ve uzun dönemde dikey olduğu yönündedir.

13 1. Keynesyen AS Eğrisi : Keynesyen ekonomistler AS eğrisinin, yatay eksene paralel bir doğru biçiminde olduğunu kabul ederler. Çünkü ekonominin eksik istihdamda dengede olduğunu, toplam talepte bir artış olduğunda, ekonomideki atıl istihdamın kullanılmaya başlanacağını ve ek bir maliyete katılmadan üretimi (arzı) arttırmanın mümkün olduğunu ifade ederler. 1 AS AD arttığında, değişmeksizin arz ve hasılayı artırmak mümkündür. 0 Y 1 AD 1 Y 2 AD 2 Y Keynesyen görüşe göre; genişletici para ve maliye politikaları, toplam talebi arttırır. Artan talebin katı kadar arz ve milli gelir artar. Y = Y = G A

14 2. Klasik AS Eğrisi: Klasik iktisat teorisinde ekonomi tam istihdamda dengede olduğu için, talep artışına bağlı olarak üretim ve arzı arttırmak mümkün değildir. Talep arttığında, hasıla değişmeksizin fiyatlar genel düzeyi artacaktır. İ İ 3 İ 2 İ E 3 E 1 Y f AS LM 2 LM 1 2 Y 1 Y 1 E 2 IS 1 IS 2 Y AD 2 AD 1 Y Genişletici bir maliye politikası IS yi sağa kaydırır milli geliri Y 1 e yükselir. Firmalar yatırımlarını ve üretimlerini azaltmaya başlarlar. Bu arada fiyatlar genel düzeyi yükselmeye başlar. Artan fiyatlar, reel para arzını ( ) azaltarak, faizlerin daha da yükselmesine (i 3 ) neden olur ve ekonomide tam dışlama durumu söz konusu olur. Üretim tekrar Y f seviyesine döner. Sonuç itibariyle üretim değişmemiş, sadece fiyatlar genel düzeyi artmış olur.

15 1. Bazı iktisatçılara göre kısa dönemde arzı kısmen arttırmak mümkündür. Ancak bu durumda; daha az verimli olan üretim faktörleri ( kıraç tarlalar, tembel insanlar, ek mesai, yorgun işçiler,..) kullanılacağı için, AS dike yakın fakat pozitif eğimli bir eğri olacaktır. AS Klasik Bölge Keynesyen Bölge Ara Bölge Çok Kısa Dönem Kısa Dönem Uzun Dönem Y Genel olarak; çok kısa dönemde AS yatay, kısa dönemde pozitif eğimli, uzun dönemde ise dikey olacaktır. Analizlerde genellikle pozitif eğimli AS kullanılır. Keynes; kısa dönemci Klasikler; uzun dönemci Uzun dönemde hepimiz klasiğiz Keynes uzun dönemde hepimiz ölmüş olacağız diyor.

Benzer belgeler

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ

PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ Bu bölümde faiz oranlarının belirlenmesi ile faizin denge milli gelir düzeyinin belirlenmesi üzerindeki rolü incelenecektir. IS LM modeli, İngiliz iktisatçılar John