SOSYAL SİGORTALAR UYGULAMASI

Transkript

1 I Prof. Dr. MÜJDAT ŞAKAR Marmara Üniversitesi İİBF İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilimdalı Öğretim Üyesi SOSYAL SİGORTALAR UYGULAMASI Yenilenmiş ve Genişletilmiş 10. Baskı

2 II Yayın No : 2392 Hukuk Dizisi : Baskı Şubat İSTANBUL ISBN Cop yright Bu ki ta bın bu ba sı sı nın Tür ki ye de ki ya yın hak la rı BE TA Ba sım Ya yım Dağı tım A.Ş. ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya ba;ka her han gi bir şe kil de ço ğal tı la maz, da ğı tı la maz. Nor mal öl çü yü aşan ik ti bas lar ya pı la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur. Dizgi : Beta Basım A Ş. Bask - Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij fl Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/ STANBUL Ka pak Ta sa rım : Gülgonca Çarpık / Can Şakar Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No.: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 III İki Mustafa ya. Ülküsüne gönül verdiğim Mustafa Kemal ATATÜRK ün ve Sevgili Babam Mustafa Fevzi ŞAKAR ın aziz ruhlarına fatihalarımla

4 IV

5 V ATATÜRK ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asîl kanda, mevcuttur! *** Genç Arkadaş! Öğrenim hayatının en başından beri ders kitaplarının ilk sayfalarında gördüğün Ata nın bu sözleri sanadır! Hâlâ okuyup düşünmediysen, bugün tam zamanıdır! M.Ş.

6 VI

7 VII SU NUŞ İlk baskısı Mart 1994 de Sosyal Sigortalar Uygulaması El Kitabı, olarak yayınlanan bu kitap, esas olarak çeşitli meslek kuruluşları ve sendikalarda zaman zaman yürüttüğümüz eğitim seminerleri çerçevesinde, kısa ve özlü bir ders notuna duyulan ihtiyaç ve talepten doğdu. Ancak, birçok okulda da ders kitabı olarak büyük ilgi gördü. Kitap her baskıda ilavelerle el kitabı özelliğinden biraz uzaklaşsa da, ders kitabı niteliğini korumaktadır. Sosyal Güvenlik Hukuku, çok ayrıntılı geniş bir mevzuata sahiptir. Kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, içtihat ve öğreti olarak oldukça zengindir. Bu konuda yazılacak binlerce sayfalık bir kitap bile yetersiz kalabilir. Ne var ki, bir yarıyıllık ders süresi içinde okutulan Sosyal Güvenlik Hukuku dersi çerçevesinde, tüm konuları ele almak imkânsız olduğu gibi, gerekli de değildir. Ders kitabı öğrenciye sadece bir anahtar verir. Öğrenci, bu anahtarı kullanarak uygulamaya yönelik çok geniş kapsamlı başvuru kitaplarına her zaman ulaşabilir. Kısacası, elinizdeki kitap,bu baskıda yeni bazı konular ilave edilmiş olmasına rağmen, bir sosyal güvenlik kataloğu değildir. Toplumdaki her kesimin, primli veya primsiz sosyal güvenlik rejimi ile ilgili her türlü sorusunun cevabını bu kitapta bulması mümkün değildir. Biz özellikle, eski adı SSK lı yeni adı 4/a lı olan kesimin sosyal güvenliğiyle ilgili olarak, bir İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencisi için gerekli gördüğümüz bilgileri vermekle yetindik. Sayfa sayısı arttıkça doğal olarak fiyatı da artan, elde edilmesi ve okunup anlaşılması öğrenci için ızdıraba dönüşen bir kitap olsun istemedik. Bu zorunlu açıklama Kitabınızı aldım, ama aylığımın nasıl hesaplandığını öğrenemedim! diye sitem eden vatandaşlar içindi. Malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarının 4/a, 4/b ve 4/c sigortalıları için nasıl hesaplandığını anlatabilmek, en az bu kitap hacminde bir kitap daha yazmak demektir. Öğrenci için ise bu gereksiz bir bilgidir. Bu anlayışla hazırladığımız kitabımızın yenilenmiş ve genişletilmiş 10. baskısını Torba Kanun değişikliklerini bekleyerek geciktirdik. Ancak, öğrencilerimizin acil ders kitabı ihtiyacını karşılayabilmek için daha fazla

8 VIII bekletemedik. "Torba Kanun" ile getirilenler için adresinden bilgi alınabilir. Kitapta gözden kaçmış hata ve eksikliklerin sorumluluğu elbette bize aittir. Yayımını sağlayan Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. nin değerli yönetici ve emekçilerine, özellikle yayıma hazırlayan Sayın Gülgonca Çarpık'a teşekkürlerimizi sunarız. Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR Kocamustafapaşa, 01.o e-posta:

9 IX İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm GENEL ESASLAR 1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI I. SOS YAL GÜ VEN LİK TE RİMİ... 3 II. SOS YAL TEH LİKE LER VE TÜR LE Rİ Sos yal Teh li ke Kav ra mı Sos yal Teh li ke le rin Sınıf lan dırıl ma sı... 4 III. SOS YAL GÜ VEN LİĞİN TA NI MI...5 IV. SOS YAL GÜ VEN LİĞİN NİTE LİK LE Rİ Bir Sis tem Oluş tur ma sı Bü tün Top lu mu Kap sa ma ya Yö nel me si Bü tün Sos yal Teh li ke le ri Ko nu Al ma sı Bir İn san Hak kı ve Dev let Gö re vi Ol ma sı Prim li ve/ve ya Prim siz Re jim ler le Yü rü tül me si... 9 V. SOS YAL GÜ VEN LİĞİ SAĞLA MA YOL LA RI Bi rey sel Ta sar ruf Top lu ca Ta sar ruf Di nî ve Ah lâ kî Yü küm lü lük ler ve Sos yal Da ya nışma An la yı şı İş ve re nin So rum lu lu ğu Özel Ti ca rî Si gor ta lar Dev let Eliy le Ör güt le nen Sos yal Gü ven lik Prog ram la rı...12 OKU MA PAR ÇA SI/TÜRK ÇE ÜZE RİNE SOS YAL GÜ VEN LİĞİN GE LİŞİMİ I. GE NEL OLA RAK...15 II. DÜN YA DA Kİ GE LİŞİM Sa na yi leşme Ön ce si Dö nem:...15

10 X 2. Sa na yi Dev ri min den II. Dün ya Sa vaşı na Ka dar ki Dö nem II. Dün ya Sa va şın dan Gü nü mü ze Ka dar ki Dö nem...19 a. Be ve rid ge Ra po ru nda ki İl ke ler...19 b. Kü re sel leş me nin Et ki si...20 c. Neo- Li be ra liz min Da yat ma sı: Şi li Mo de li...25 III. ÜL KE MİZ DE Kİ GE LİŞİM Cum hu ri yet Ön ce si Dö nem...29 a. Ge le nek sel Sos yal Gü ven lik Dü ze ni...29 b. Os man lı Top rak Dü ze ni nin Sos yal Gü ven lik İş le vi...30 c. Dev let Büt çe sin den Emek li Ay lı ğı Bağ lan ma sı...30 ç. Yar dım laşma San dık la rının Ku rul ma sı Cum hu ri yet Dö ne mi...32 a Dö ne mi...32 b Dö ne mi...34 c Dö ne mi...35 ç Son ra sı Dö nem...36 aa) Eh li yet siz El ler de Ya pı lan Re form (?)...36 bb) Ana ya sa Mah ke me si nin İp tal Ka ra rı ve Ka nu nun Yü rür lü ğe Gi re ce ği Ta ri hin Er te len me si...37 cc) Re form da IMF Göl ge si...39 çç) Re for mun Se be bi: Neo-Li be ra lizm!...40 dd) Re form: Ya rım As rı Aşan Sos yal Gü ven lik Hu ku ku Bi ri ki mi nin Yok Olu şu!...41 IV. TÜRK SOS YAL GÜ VEN LİK SİS TE Mİ İÇİN ÖNE RİLER SGK Yö ne ti mi Özerk ve İni si ya tif Sa hi bi Ol ma lıdır Sos yal Gü ven lik Ku ru mu Ma lî Açı dan Güç len di ril me li dir Si gor ta Ka çak la rı Sıkı De ne tim le Ön len me li dir...46 OKU MA PAR ÇA SI/KÜ RE SEL ME KA NİZ MA NA SIL İŞ LER? SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ BİLİM DALLARI I. GE NEL OLA RAK...49 II. SOS YAL GÜ VEN LİK HU KU KU Sos yal Gü ven lik Hu ku ku nun Hu kuk Sis te mi İçin de ki Ye ri Sos yal Gü ven lik Hu ku ku nun Kay nak la rı...50 a. Ulu sal Kay nak lar...50 b. Ulus la ra ra sı Kay nak lar...51

11 XI aa) Çok Ta raf lı Söz leş me ler...51 bb) İki Ta raf lı Sos yal Gü ven lik Söz leş me le ri III. TİCA RÎ SİGOR TA HU KU KU...55 IV. ANA YA SA HU KU KU...56 V. SOS YAL GÜ VEN LİK EKO NO MİSİ...57 VI. SOS YAL GÜ VEN LİK SOS YO LO JİSİ...58 VII. DE MOG RA Fİ...58 OKU MA PAR ÇA SI/BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ SOSYAL SİGORTALARIN YERİNİ ALABİLİR Mİ? SOSYAL GÜVENLİĞİN FİNANSMANI I. GENEL OLARAK...61 II. PRİM Lİ VE PRİM SİZ SOS YAL GÜ VEN LİK RE JİM LE Rİ...62 III. FİNANS MAN KAY NAK LA RI Üç lü Fi nans man Sis te mi Prim ler...65 a. Si gor ta lı lar dan Alı nan Prim ler...65 b. İşve ren ler den Alı nan Prim ler...65 c. Dev let Kat kı la rı Primlerin Niteliği TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN YAPISI I. SOS YAL GÜ VEN LİĞİ SAĞLAMAKLA GÖREVLİ KURULUŞLAR Ge nel Ola rak Sos yal Gü ven lik Ku ru mu Ön ce si Sos yal Gü ven lik Ku ru luş la rı...70 a. SSK...70 b. Bağ-Kur...70 c. TCES Sos yal Gü ven lik Ku ru mu ndan Son ra da Var lı ğını Sür dü ren Sos yal Gü ven lik Ku ru luş la rı...71 a. Özel Ban ka ve Si gor ta Şir ke ti San dık la rı...71 b. Tür ki ye İş Ku ru mu Ta mam la yıcı Sos yal Gü ven lik Ku rum la rı...72 a. Ame le Bir li ği...72 b. Or du Yar dım laş ma Ku ru mu (OYAK) c. Bi rey sel Emek li lik Şir ket le ri... 76

12 XII II. SOS YAL GÜ VEN LİK KU RU MU NUN İDA Rİ YA PI SI Ge nel Ola rak Ku ru mun Gö rev le ri Ku ru mun Or gan la rı...78 a. Ge nel Ku rul...78 b. Yö ne tim Ku ru lu...80 c. Baş kan lık Teş ki la tı Sos yal Gü ven lik Yük sek Da nış ma Ku ru lu...81 III. SOS YAL GÜ VEN LİK KU RU MU NUN MA Lİ YA PI SI Ku ru mun Fi nan sal He def le ri nin Be lir len me si ve İz len me si Ku ru mun Ge lir le ri ve Gi der le ri Ku ru mun Ta şın maz Edi ni mi ve Mal Var lık la rının Hu ku kî Du ru mu Ver gi ve Fon mu afi ye ti...84 OKU MA PAR ÇA SI/SOSYAL GÜVENLİK KURUMU 2. OLAĞAN GENEL KURULU NUN ARDINDAN SOSYAL SİGORTALARIN ÖZELLİKLERİ VE 5510 SAYILI KANUNUN KAPSAMI I. GENEL OLARAK...89 II. SOS YAL SİGOR TA LA RIN ÖZEL LİK LE Rİ Sos yal Amaç Zo run lu luk İl ke si Teklik İlkesi Prim ler ve Yar dım lar Ara sın da ki İliş ki...92 III. 4/a KAP SA MIN DA SİGOR TA LI SA YI LAN LAR Hiz met (İş) Söz leş me si ne Gö re Ça lı şan lar Ko ru ma Bek çi le ri Sa nat çı lar ve Ya zar lar Ge ne lev Ka dın la rı Sen di ka Yö ne ti ci le ri Ya ban cı lar ve Göç men ler Bü yü kel çi lik ve Kon so los luk Ça lı şan la rı Us ta Öğ re ti ci ler...96 IV. 4/b KAP SA MIN DA SİGOR TA LI SA YI LAN LAR Ken di Adı na ve He sa bı na Ba ğım sız Ça lı şan lar Muh tar lar...96

13 XIII 3. Jo key ler V. 4/c KAP SA MIN DA SİGOR TA LI SA YI LAN LAR VI. HAK LA RIN DA BA ZI SİGOR TA KOL LA RI UY GU LA NA CAK SİGOR TA LI LAR Hü küm lü ve Tu tuk lu lar Çı rak lar Staj yer ler Kur si yer ler Yurt Dı şı na Ça lıştırıl mak Üze re Gö tü rü len Türk İş çi le ri Va zi fe Ma lul le ri Üni ver si te ler de Kıs mi Za man lı Ça lıştırı lan Öğ ren ci ler VI. SİGOR TA LI SA YIL MA YAN LAR İş ve re nin İş ye rin de Üc ret siz Ça lı şan Eşi Ko nut İçin de Ya pı lan İş ler de Ça lı şan lar Ev Hiz met le rin de Ça lı şan lar As ker lik Hiz me ti ni Yap mak ta Olan lar Ya ban cı Ül ke de Si gor ta lı Ol du ğu Bil di ri len Ya ban cı lar Okul lar da Tat bi ki Ma hi yet te ki Ya pım ve Üre tim İş le rin de Ça lı şan Öğ ren ci ler Re ha bi li te Edi len ler Ya şını Dol dur ma mış 4/b ve 4/c Si gor ta lı la rı Ta rım da Sü rek siz Ça lı şan lar Ta rım da Ba ğım sız Ça lı şan lar dan Mu afi yet Bel ge si Al mış Olan lar Ba ğım sız Ça lı şan lar dan Mu afi yet Bel ge si Al mış Olan lar Ka mu İda re le ri nin Dış Tem sil ci lik le rin de İs tih dam Edi len ve Bu lun du ğu Ül ke nin Sos yal Gü ven lik Ku ru mun da Si gor ta lı Ol du ğu nu Bel ge le yen ler VII. BA ZI ÇA LI ŞAN LA RIN SİGOR TA LI LIK DU RU MU Ça lı şan Emek li ler a. Yaşlılık ve ya Emek li Ay lı ğı Al mak ta İken Ye ni den Ça lış ma ya Baş la yan lar b. Va zi fe ve ya Harp Ma lul lü ğü Ay lı ğı Al mak ta İken Ye ni den Ça lış ma ya Baş la yan lar Kıs mi Sü re li Söz leş me ye Gö re (Part-Ti me) Ça lı şan lar Der nek Yö ne ti ci le ri ve Şir ket Or tak la rı Serbest Bölgelerde Çalışanlar VI II. İS TEĞE BAĞLI SİGOR TA LI LIK İs te ğe Bağlı Si gor ta lı Sa yı lan lar...106

14 XIV 2. İs te ğe Bağlı Si gor ta lılık Şart la rı a. Tür ki ye de İka met Et mek b. 18 Ya şını Dol dur muş Ol mak c. Zo run lu Si gor ta lı Ol ma mak ve ya 4/a Si gor ta lısı Ola rak Ay İçin de 30 Gün den Az Ça lış mak ç. Ken di Si gor ta lılık la rı Ne de niy le Ay lık Al ma mak d. İs te ğe Bağlı Si gor ta lı Ol mak İçin Ku ru ma Baş vur mak İs te ğe Bağlı Si gor ta lılı ğın Baş lan gıcı ve So na Er me si a. İs te ğe Bağlı Si gor ta lılı ğın Baş lan gıcı b. İs te ğe Bağlı Si gor ta lılı ğın So na Er me si İsteğe Bağlı Sigorta Primlerinin Hesabı ve Ödenmesi İsteğe Bağlı Sigortalılık Sürelerinin Değerlendirilmesi IX. 506, 1479, 2926 VE 5434 SA YI LI KA NUN LAR İLE 2925 SA YI LI KA NU NA TA Bİ OLAN LA RIN SİGOR TA LI LIK LA RI Sa yılı Ka nu na Ta bi Olan la rın Si gor ta lılı ğı Sa yılı Ka nu na Ta bi Olan la rın Si gor ta lılı ğı Sa yılı Ka nu na Ta bi Olan la rın Si gor ta lılı ğı Sa yılı Ka nu na Ta bi Olan la rın Si gor ta lılı ğı Sa yılı Ka nu na Ta bi Olan la rın Si gor ta lılı ğı İŞYERİNİN VE SİGORTALILARIN KURUMA BİLDİRİLMESİ I. İŞYERİNİN TESCİLİ Ge nel Ola rak İşyeri Bildirgesi İşyeri Bildirgesi İle Birlikte Verilecek Diğer Belgeler İş ye ri Si cil Nu ma ra sı Belirli Yerde Yapılmayan ve Belirli Bir Merkezden Sevk ve İdare Edilen İşlerin Tescili Alt İşveren ve Sigortalıyı Geçici Olarak Devir Alanın Yükümlülüğü İş ye ri nin Re sen Tes ci li İşyerinin Nakli, Devri, İntikalinde Tescil /c li Sigortalı Çalıştırılan İşyerlerinin Tescili a) İşyeri Bildirgesi Üzerine Tescil b) İşyerinin Re sen Tescili Aynı Kamu Kurum ve Kuruluşunda Kanunun 4/a lı ve 4/c li Sigortalıların Çalıştırılması Halinde İşyerlerinin Tescili...122

15 XV II. SİGOR TA LI LIĞIN BAŞ LAN GI CI VE KU RU MA BİL DİRİL ME Sİ İş Sözleşmesine Göre Çalışanlar Ken di Adı na ve He sa bı na Ba ğım sız Ça lı şan lar Ka mu İda re le rin de Ça lı şan lar Si gor ta lı la rın Ken di le ri ni Bil dir me si Sos yal Gü ven lik Si cil Nu ma ra sı İşe Gi riş Bil dir ge si Dü zen len me ye cek ler III. SİGOR TA LI LIĞIN SO NA ER ME Sİ VE BİL DİRİM YÜ KÜM LÜ LÜĞÜ İş Sözleşmesine Göre Çalışanlar Ken di Adı na ve He sa bı na Ba ğım sız Ça lı şan lar Ka mu İda re le rin de Ça lı şan lar Has ta lık ve Ana lık Hü küm le ri nin Uy gu lan ma sın da Si gor ta lılık Ni te li ği nin So na Er me si IV. SİGOR TA LI LA RIN KU RU MA BİL DİRİM YÜ KÜM LÜ LÜĞÜ NÜN YE RİNE GE TİRİL ME ME Sİ V. SİGOR TA YA BİL DİRİL ME YEN ÇA LIŞ MA LA RIN TES PİTİ Fi ilen Tespit Kay den Tes pit Mah ke me İla mı İle Tes pit a) Dava Açma Koşulları b) Dava Açma Süresi c) Davanın Tarafları ç) Davanın Kanıtlanması d) Tespit Edilen Hizmetlere İlişkin Primlerin Ödenmesi PRİM LER VE PRİM BEL GE Sİ I. GE NEL OLA RAK II. 4/a SİGOR TA LI LA RI NIN PRİME ESAS KA ZANÇ LA RI Pri me Esas Tu tu la cak Ka zanç lar a. Üc ret Ve Üc ret Ni te li ğin de ki Ka zanç la rın Pri me Ta bi Tu tul ma sı b. Üc ret Ni te li ği Dı şın da ki Ka zanç la rın Pri me Ta bi Tu tul ma sı c. Si gor ta lı la rın İda ri Yar gı Ka rar la rı Uya rın ca Gö rev le ri ne İa de Edil me si Üze ri ne Ya pı la cak İş lem Ç. Pri me Esas Ka zan cın Üst Sınırını Aşan Üc ret Dı şın da ki Öde me ler...149

16 XVI e. Ka nun da İs tis na Ola rak Sa yıl ma yan Di ğer Öde me ler Kıs men Pri me Ta bi Tu tu la cak Ka zanç lar a. Ye mek Pa ra la rı b. Ço cuk Zam mı c. Ai le Zam mı (Yar dımı) ç. İş ve ren ce Si gor ta lı lar İçin Öde nen Özel Sağlık Si gor ta sı Pri mi ve Bi rey sel Emek li lik Kat kı Pay la rı Tu tar la rı: Pri me Ta bi Tu tul ma ya cak Ka zanç lar a. Ay ni Yar dım lar b. Ölüm, Do ğum Ve Ev len me Yar dım la rı c. Gö rev Yol luk la rı ç. Sey yar Gö rev Taz mi na tı, Kı dem Taz mi na tı, İş So nu Taz mi na tı Ve ya Kı dem Taz mi na tı Ma hi ye tin de ki Top lu Öde me ler Ve Ke şif Üc re ti d. İh bar Taz mi na tı; e. Ka sa Taz mi na tı III. 4/b SİGOR TA LI LA RI NIN PRİME ESAS KA ZANÇ LA RI IV. SA DE CE GE NEL SAĞLIK SİGOR TA SI NA TA Bİ OLAN LA RIN PRİME ESAS KA ZANÇ LA RI V. PRİME ESAS KA ZANÇ SI NIR LA RI Ge nel Ola rak Ta rih le ri Ara sın da, Si gor ta Pri mi ve İş siz lik Si gor ta sı Pri mi ne Esas Gün lük ve Ay lık Ka zanç la rın Alt Ve Üst Sınır la rı Çı rak Ve Öğ ren ci le rin Prim le ri nin He sa bı na Esas Tu tu la cak Ka zanç Tu ta rı /b Si gor ta lı la rının Pri me Esas Ka zanç la rı VI. PRİM ORAN LA RI Kı sa Va de li Si gor ta Kol la rı Pri mi Ge nel Sağlık Si gor ta sı Pri mi Ma lûl lük Yaşlılık ve Ölüm Si gor ta la rı Pri mi İşsiz lik Si gor ta sı Pri mi Sosyal Güvenlik Destek Primi a) 4/a Sigortalıları İçin b) 4/b Sigortalıları İçin İs te ğe Bağlı Si gor ta lı la rın Pri mi Çı rak, Staj yer ve Kur si yer le rin Pri mi a) Çırakların Primi b) Stajyerlerin Primi c) Kursiyerlerin Primi...164

17 XVII VII. PRİM LE RİN BEL GE LEN ME Sİ Ge nel Ola rak e-si gor ta Pro je si Ay lık Prim ve Hiz met Bel ge si nin Dü zen len me si a. Ge nel Açık la ma lar b. 4/a Si gor ta lı la rı İçin Ay lık Prim ve Hiz met Bel ge si nin Dü zen len me si c. Si gor ta lı la rın Prim Öde me Gün Sa yı la rının He sap lan ma sı ç. Ek sik Gün Ne den le ri nin Bil di ril me si d. İşten Çıkış Ne den le ri nin Bil di ril me si e. Belge Türünün Seçilmesi ve Primlerinin Hesaplanması f. Ay lık Prim ve Hiz met Bel ge le ri nin Ku ru ma Ve ril me Şek li ve Sü re si g. Afet Du ru mun da Ay lık Prim Ve Hiz met Bel ge le ri nin Ve ril me Sü re si Prim Bel ge le ri nin Müc bir Se bep ler le Gön de ri le me me si VI II. PRİM LE RİN ÖDEN ME Sİ /a Kap sa mın da Si gor ta lı Olan lar Yö nün den Prim le rin Öden me Sü re le ri /b Kap sa mın da ki Si gor ta lı la rın Be yan da Bu lun ma Esas la rı ve Prim le rin Öden me Sü re le ri Sü re sin de Öden me yen Prim le re Uy gu la na cak Ge cik me Ce za sı ve Ge cik me Zam mı Prim Borcundan Sorumluluk a) Primlerin Ödenmesinden İşverenle Birlikte Sorumlu Tutulanlar b) Mirası Reddetmemiş Mirasçıların Prim Borçlarından Sorumluluğu c) Asıl İşverenin Alt İşveren Borçlarından Sorumluluğu ve Primlerin Hakedişlerden Kesilmesi IX. AS GA Rİ İŞÇİLİK UY GU LA MA SI Genel Olarak Araştırma ve Asgari İşçilik İncelemesi Asgari İşçilik İncelemesi Sonucu Hesaplanan Primlerin Ödenmesi Asgarî İşçilik Tespit Komisyonu Uzlaşma X. PRİM TEŞVİKLERİ...202

18 XVIII 9. İDARİ PARA CEZALARI I. GENEL OLARAK II. KU RUM CA VE RİLE CEK İDA RÎ PA RA CE ZA LA RI Si gor ta lı İşe Gi riş Bil dir ge si nin Ve ril me me si ne Bağlı İda ri Pa ra Ce za sı İş ye ri Bil dir ge si nin Ve ril me me si ne Bağlı İda ri Pa ra Ce za sı Prim Bel ge si Ve ril me me si ne Bağlı İda ri Pa ra Ce za sı Ek sik İş çi lik Bil di ril me si ne Bağlı İda ri Pa ra Ce za sı İş ye ri Ka yıt la rının İb raz Edil me me si ne Bağlı İda ri Pa ra Ce za sı Kuruma Bilgi Vermemeye Bağlı İdari Para Cezası Denetime Engel Olmaya Bağlı İdari Para Cezası III. İDA Rİ PA RA CE ZA SI NIN UY GU LAN MA SI VE İTİRAZ USU LÜ İkinci Bölüm SİGORTA KOLLARI 10. İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI SİGORTASI I. GE NEL OLA RAK II. İŞ KA ZA SI VE MES LEK HAS TA LIĞI KAV RAM LA RI İş Ka za sı Kav ra mı a. Ta nım b. İş Ka za sının Un sur la rı aa) Si gor ta lının Âni ve Za rar Ve ri ci Bir Olay la Kar şı laş ma sı bb) Si gor ta lının Be de nen ve/ve ya Ru hen Za rar Gör me si cc) Ka za ile Za rar Ara sın da İl li yet Ba ğının Bu lun ma sı c. İş Ka za sının Bil di ril me si ve So ruştu rul ma sı Mes lek Has ta lı ğı Kav ra mı a) Ta nım b) Mes lek Has ta lı ğının Un sur la rı aa) Si gor ta lının Ça lışma Şart la rın dan Kay nak la nan Za rar Ve ri ci Se bep le re Uzun ca Bir Sü re Ma ruz Kal ma sı...221

19 XIX bb) Si gor ta lının Be de nen ve/ve ya Ru hen Bir Za ra ra Uğ ra ma sı c) Mes lek Has ta lı ğının Tes pi ti III. İŞ KA ZA SI VE MES LEK HAS TA LIĞI SİGOR TA SIN DAN SAĞLA NAN YAR DIM LAR Genel Olarak Sağlık Yar dım la rı Ge çi ci İş Gö re mez lik Öde ne ği a) Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Tanımı b) Geçici İş Göremezlik Ödeneği Almanın Şartları c) Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Hesaplanması ç) Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Ödenmesi Sü rek li İş Gö re mez lik Ge li ri a) Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Tanımı b) Sürekli İş Göremezlik Geliri Alma Şartları c) Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Hesaplanması İş Ka za sı ve ya Mes lek Has ta lı ğı So nu cu Ölüm Ha lin de Hak Sa hip le ri ne Ya pı lan Nak dî Yar dım lar a. Ce na ze Öde ne ği b. Ölüm Ge li ri aa) Ölüm Gelirinin Tanımı bb) Ölüm Geliri Alma Şartları cc) Ölüm Gelirinin Hesaplanması c. Ev len me Öde ne ği IV. İŞ KA ZA SI VE MES LEK HAS TA LIĞI SE BE BİY LE KU RU MUN İŞ VE RE NE VE ÜÇÜN CÜ KİŞİLE RE RÜ CÛU HAS TA LIK SİGOR TA SI I. GE NEL OLA RAK II. HAS TA LIK KAV RA MI III. HAS TA LIK SİGOR TA SIN DAN SAĞLA NAN YAR DIM LAR Sağlık Yar dımı a. Sağlık Yar dım la rının Tür le ri b. Sağlık Hiz me ti ni Ve re cek Ku ru luşlar Ge çi ci İş Gö re mez lik Öde ne ği IV. HAS TA LIK HA LİN DE KU RU MUN İŞ VE RE NE RÜ CÛU OKU MA PAR ÇA SI/SSK HAS TA NE LE RİNİ DEV RE DEN 5283 SA YI LI YA SA ANA YA SA YA AY KI RI DIR!

20 XX 12. ANALIK SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. ANA LIK KAV RA MI III. ANA LIK SİGOR TA SIN DAN SAĞLA NAN YAR DIM LAR Sağlık Yar dım la rı Ge çi ci İş Gö re mez lik Öde ne ği Em zir me Öde ne ği MALÜLLÜK SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. MA LÛL LÜK KAV RA MI III. MA LÛL LÜK SİGOR TA SIN DAN SAĞLA NAN YAR DIM: MA LUL LÜK AY LIĞI Ma lûl lük Ay lı ğı na Hak Ka zan ma Şart la rı Ma lûl lük Ay lı ğının He sap lan ma sı Ma lûl lük Ay lı ğının Başlan gıcı ve Ke sil me si IV. MA LUL LÜK SİGOR TA SI BA KI MIN DAN ÜÇÜN CÜ KİŞİNİN SO RUM LU LUĞU YAŞLILIK SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. YAŞ LI LIK KAV RA MI III. YAŞ LI LIK SİGOR TA SIN DAN SAĞLA NAN YAR DIM: YAŞ LI LIK AY LIĞI Ge nel Ola rak Ta ri hin den Ön ce Si gor ta la nan la rın Emek li lik Şart la rı a Ta ri hin den Ön ce Si gor ta la nan la rın Emek li lik Şart la rı b Ta rih le ri Ara sın da Si gor ta la nan la rın Emek li lik Şart la rı Ta ri hin den Son ra Si gor ta la nan la rın Emek li lik Şart la rı a) Nor mal Emek li lik b) İle ri Yaşta ki ler İçin Ko lay laştırıl mış Emek li lik c) Özür lü ler İçin Ko lay laştırıl mış Emek li lik aa) % 60 Ça lışma Gü cü Kay bı Olan lar İçin...267

21 XXI bb) % 60 ın Al tın da Ça lışma Gü cü Kay bı Olan lar İçin ç) Ma den İşyer le ri nin Ye ral tı İşle rin de Ça lı şan lar İçin Ko lay laştırıl mış Emek li lik d) Er ken Yaşlan mış Ol du ğu Tes pit Edi len Si gor ta lı lar İçin Ko lay laştırıl mış Emek li lik e) Ma lûl Ço cu ğu Bu lu nan Ka dın Si gor ta lı lar İçin Ko lay laştırıl mış Emek li lik Fi ili Hiz met Sü re si Zam mı- İti ba ri Hiz met Sü re si ve Emek li lik Şart la rı na Et ki si Yaşlılık Ay lı ğının He sap lan ma sı a) Hesaplama Yöntemindeki Değişiklikler b) Yeni Aylık Hesaplama Yöntemi Yaşlılık Ay lı ğının Bağ lan ma sı ve Ke sil me si Yaşlılık Ay lı ğı Al mak tay ken Ye ni den Ça lışma ya Başla yan la rın Du ru mu IV. YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ VE İHYASI ÖLÜM SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. ÖLÜM KAV RA MI III. ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR VE YARARLANMA ŞARTLARI Ölüm Sigortasından Sağlanan Haklar Ölüm Ay lı ğın dan Ya rar lan ma Şart la rı a. Si gor ta lının Ay lık Alır ken ve ya Prim Şar tını Ta mam la mış Du rum day ken Öl me si b. Hak Sa hip le ri ne İlişkin Şart lar a) Dul Eşe İlişkin Şart lar b) Ço cuk la ra İlişkin Şart lar c) Ana ve Ba ba ya İlişkin Şart lar Ölüm Aylığı Bağlanmayacak Haller IV. ÖLÜM AYLIĞININ HESAPLANMASI V. ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASI VE KESİLMESİ Ölüm Ay lı ğının Bağ lan ma sı Ölüm Aylığının Kesilmesi IV. ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİ VE İHYASI VII. CENAZE ÖDENEĞİ VIII. EVLENME ÖDENEĞİ...292

22 XXII 16. İŞSİZLİK SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. DÜN YA DA İŞ SİZ LİK SİGOR TA LA RI III. TÜR KİYE DE İŞ SİZ LİK SİGOR TA SI İşsiz lik Si gor ta sı Mev zu atı İşsiz lik Si gor ta sını Uy gu la ya cak Ku rum lar İşsiz lik Si gor ta sı Ka nu nu nun Kap sa mı a) Si gor ta lı Sa yı lan lar b) Si gor ta lı Sa yıl ma yan lar İşsiz lik Si gor ta sı Prim le ri İşsiz lik Si gor ta sı Yar dım la rı ve Ya rar lan ma Şart la rı a. İşsiz lik Öde ne ği aa) Prim Şar tını Ye ri ne Ge ti ril miş Ol ma sı bb) İş Söz leşme si nin Ka nun da Gös te ri len Se bep ler le So na Er me si cc) İş Söz leşme si nin As kı ya Alın mış Ol ma ma sı çç) Si gor ta lının Tür ki ye İş Ku ru mu na Başvu rup Ta lep te Bu lun ma sı b sa yılı Ka nun Ge re ği Öde ne cek Si gor ta Prim le ri nin Öden me si c. Ye ni Bir İş Bul ma, Mes lek Ge liştir me, Edin dir me ve Ye tiştir me Eği ti mi Hiz met le ri nin Ve ril me si İşsiz lik Öde ne ği nin Mik ta rı ve Sü re si İşsiz lik Öde ne ğin de Hak Dü şü rü cü Se bep ler İşsiz lik Si gor ta sı Fo nu a. Fon un Yö ne ti mi b. Fon un Ge lir ve Gi der le ri c. Üc ret Ga ran ti Fo nu Oluştu rul ma sı ç. Kı sa Ça lışma Öde ne ği Ve ril me si İda rî Pa ra Ce za la rı İşsiz lik Si gor ta sının De ğer len di ril me si a) Mev cut Du rum b) İşsiz lik Si gor ta sının Eleşti ri si TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDE KARŞILANAMAYAN RİSK: AİLEVİ YÜKLER SİGORTASI I. GENEL OLARAK II. AİLE Vİ YÜK LER SİGOR TA SI NIN KAP SA MI VE SAĞLA DIĞI YAR DIM LAR...314

23 XXIII III. AİLE Vİ YÜK LER SİGOR TA SI NIN ÜL KE MİZ DE UY GU LA NA BİLİR LİĞİNİN DEĞER LEN DİRİL ME Sİ SİGORTA KOLLARINDA ORTAK ESASLAR I. KI SA VA DE Lİ SİGOR TA KOL LA RIN DA DİK KA TE ALIN MA YAN SÜ RE LER II. SİGOR TA LI NIN KEN DİSİN DEN KAY NAK LA NAN SE BEP LER LE TE DA Vİ SÜ RE SİNİN UZA MA SI, İŞ GÖ RE MEZ LİĞİNİN ART MA SI III. AY LIK VE GE LİR LE RİN BİR LEŞ ME Sİ IV. GE LİR VE AY LIK LA RIN DÜ ZEL TİL ME Sİ, YÜK SEL TİL ME Sİ, ALT SI NI RI, ÖDEN ME Sİ VE YOK LA MA İŞ LEM LE Rİ V. GE LİR VE AY LIK BAĞLAN MA YA CAK HAL LER VI. YAŞ VII. UZUN VA DE Lİ SİGOR TA KOL LA RI BA KI MIN DAN SİGOR TA LI LIK SÜ RE Sİ VI II. UZUN VA DE Lİ SİGOR TA KOL LA RI BA KI MIN DAN ÜÇÜN CÜ KİŞİNİN SO RUM LU LUĞU IX. KU RU MUN DE NET LE ME VE KONT ROL YET KİSİ X. DE VİR, TEM LİK, HA CİZ VE KU RUM ALA CAK LA RIN DA ZA MA NA ŞI MI XI. KONT ROL MU AYE NE Sİ XII. SAĞLIK RA POR LA RI NIN USÛL VE ESAS LA RI NIN BE LİR LEN ME Sİ XI II. YER SİZ ÖDE ME LE RİN GE Rİ ALIN MA SI XIV. ZA MA NA ŞI MI, HAK KIN DÜŞ ME Sİ VE AVANS XV. ÜC RET LER DEN KE SİN Tİ YA PIL MA MA SI, ÖZEL SİGOR TA LA RA İLİŞ KİN HÜ KÜM LER VE SOS YAL GÜ VEN LİK SÖZ LEŞ ME LE RİNİN YÜ RÜ TÜL ME Sİ XVI. ÇE ŞİT Lİ HÜ KÜM LER Üçüncü Bölüm HİZMET BORÇLANMASI VE HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ 19. HİZMET BORÇLANMASI I. SİGORTALILARIN BORÇLANABİLECEĞİ YURTİÇİ SÜRELER Borçlanma Hakkı Verilenler Borç la nı la bi le cek Sü re ler...336

24 XXIV a) Ana lık İz ni ve Do ğum Borç lan ma sı b) As ker lik Borç lan ma sı c) Me mur la rın Ay lık sız İzin de Ge çen Sü re le ri ç) Dok to ra ve ya Uz man lık Öğ re ni min de Ge çen Sü re ler d. Avu kat lık Sta jı Sü re le ri e. Tu tuk lu luk ta ve ya Gö zal tın da Ge çen Sü re ler f. Grev ve Lo kavt ta Ge çen Sü re ler g. He kim le rin Fah ri Asis tan lık ta Ge çen Sü re le ri ğ. Se çim Do la yısıy la İs ti fa Eden le rin Açık ta Ge çir dik le ri Sü re ler Borçlanma Başvurusu ve Borçlanma Primlerinin Ödenmesi Borçlanılan Sürelerin Hizmet Olarak Değerlendirilmesi Borçlanma Statülerinin Belirlenmesi II. YA BAN CI ÜL KE LER DE GE ÇEN HİZ MET LE RİN BORÇ LA NIL MA SI Ge nel Ola rak Yurtdışı Hizmet Borçlanmasının Şartları a. Türk Va tan da şı Ol mak b. Be lir li Ni te lik te Yurt dı şı Sü re le ri Bu lun mak aa) Sigortalılık Süreleri bb) İşsizlik Süreleri cc) Ev Kadını Olarak Geçen Süreler çç) Borçlandırılmayacak Süreler c. Hiz met le ri Bel ge len dir mek aa) Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilen Ülkelerde Geçen Sürelere Ait Belgeler bb) Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde Geçen Sürelere Ait Belgeler cc) Ev Kadını Olarak Geçen Sürelere Ait Belgeler ç. Ya zılı İs tek te Bu lun mak Başvurulacak Kuruluş ve Birimr Borçlanma Miktarının Tespiti Borç la nı lan Hiz met le rin De ğer len di ril me si Zo run lu Gö çe Ta bi Tu tul duk tan Son ra Türk Va tan daşlı ğı na Alı nan la rın Borç lan ma İşlem le ri Aylık Bağlanmasına İlişkin İşlemler a) Aylık Bağlama Şartları aa) Yurda Kesin Dönüş Yapmak